Slide bài giảng sinh học 10 chân trời bài 5: Các nguyên tố hóa học và nước

Tóm lược nội dung

BÀI 5 - CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC VÀ NƯỚC

MỞ ĐẦU

Câu 1: Khi bị tiêu chảy kéo dài do ăn phải thức ăn bị nhiễm khuẩn, cơ thể sẽ cảm thấy mệt mỏi. Khi đó, chúng ta cần phải cung cấp thật nhiều nước và chất điện giải. Việc cung cấp nước và chất điện giải có vai trò gì?

Trả lời rút gọn:

Khi tiêu chảy kéo dài, cơ thể mất nước và chất khoáng, vì vậy cần uống nhiều nước và các chất điện giải để bù đắp.

I. CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC

Câu 1: Hiện nay có những nguyên tố nào được tìm thấy trong cơ thể sinh vật? 

Trả lời rút gọn:

Trong cơ thể sinh vật, có khoảng 25 nguyên tố khác nhau, trong đó C, H, O, và N chiếm tỷ lệ lớn nhất về khối lượng.

Câu 2: Quan sát Hình 5.2 và cho biết cấu trúc của nguyên tử carbon có đặc điểm gì giúp nó trở thành nguyên tố có vai trò quan trọng trong tế bào?

Trả lời rút gọn:

Nguyên tử carbon có 4 electron ở lớp ngoài cùng (có hóa trị IV), cho phép nó tạo ra hoặc nhận bốn electron. Điều này cho phép carbon tạo liên kết với các nguyên tử khác như C, H, O, N, P, S. Nhờ đặc tính này, carbon có thể tạo ra các mạch carbon với cấu trúc đa dạng, là cơ sở cho hình thành nhiều hợp chất hữu cơ.

Câu 3: Thiếu Mg sẽ ảnh hưởng thế nào đến thực vật?

Trả lời rút gọn:

Thiếu magiê (Mg) làm chậm quá trình ra hoa, gây vàng lá và mô hoại tử. Triệu chứng điển hình là lá có gân xanh nhưng thịt lá vàng, cùng với mô hoại tử xuất hiện từ lá dưới lên lá non.

Câu 4: Tại sao các nguyên tố vi lượng chiếm một tỉ lệ rất nhỏ nhưng không thể thiếu?

Trả lời rút gọn:

Các nguyên tố vi lượng, mặc dù chiếm tỉ lệ rất nhỏ, nhưng lại cần thiết cho việc cấu tạo enzyme, hoạt hóa chúng, và tham gia vào các hoạt động sống của cơ thể.

Luyện tập: Tại sao các nhà dinh dưỡng học đưa ra lời khuyên rằng: “Nên thường xuyên thay đổi món ăn giữa các bữa ăn và trong một bữa nên ăn nhiều món”?

Trả lời rút gọn:

Thay đổi các món ăn sẽ cung cấp đầy đủ nguyên tố dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể. Nhà dinh dưỡng khuyên nên đa dạng món ăn trong bữa ăn để đảm bảo tiêu thụ đủ các nguyên tố đa lượng và vi lượng.

II. NƯỚC VÀ VAI TRÒ SINH HỌC CỦA NƯỚC

Câu 5: Quan sát Hình 5.3a và cho biết các nguyên tử cấu tạo nên phân tử nước mang điện tích gì. Tại sao? Tính phân cực của phân tử nước là do đâu?

Trả lời rút gọn:

Điều này xảy ra vì oxygen có khả năng hút electron mạnh hơn, do đó cặp electron dùng chung trong phân tử nước lệch về phía oxygen, tạo ra tính phân cực với đầu oxygen mang điện tích âm và đầu hydrogen mang điện tích dương.

Câu 6: Liên kết hydrogen được hình thành như thế nào? 

Trả lời rút gọn:

Các phân tử nước có tính phân cực, kết hợp với khả năng tạo liên kết hydrogen, giúp chúng liên kết với nhau và với các phân tử phân cực khác.

Câu 7: Tại sao nước có thể làm dung môi hòa tan nhiều chất cần thiết?

Trả lời rút gọn:

Nước có tính phân cực nên rất làm dung môi hòa tan những chất phân cực như muối, axit, bazo, vv.. 

Câu 8: Tại sao nước có vai trò quan trọng trong quá trình cân bằng và ổn đinh nhiệt độ của tế bào và cơ thể? Cho ví dụ?

Trả lời rút gọn:

Nước trong cơ thể giữ cân bằng nhiệt ở mức 37 độ C và thích nghi với môi trường qua việc điều hòa thân nhiệt. Khi cơ thể nóng lên do vận động, nước trong cơ thể sẽ thoát ra dưới dạng mồ hôi, đồng thời mang theo nhiệt lượng ra khỏi cơ thể.

Vận dụng: Tại sao khi bón phân cho cây trồng phải kết hợp với việc tưới nước?

Trả lời rút gọn:

Cây hấp thu chất dinh dưỡng dưới dạng ion thông qua nước, dung môi hòa tan phân bón từ dạng phân tử thành dạng ion để cây dễ hấp thu.

BÀI TẬP

Bài 1: Tại sao phần lớn các loại thuốc chữa bệnh thường được sản xuất dưới dạng muối? 

Trả lời rút gọn:

Muối, một hợp chất phân cực mạnh, dễ hòa tan trong nước. Thuốc thường được sản xuất dưới dạng muối để bảo quản và tan ngay thành ion khi vào cơ thể.

Bài 2: Khi cơ thể bị thiếu sắt, iodine, và calcium thì có tác hại như thế nào đến sức khỏe?

Trả lời rút gọn:

- Sắt: Cần thiết cho hemoglobin, vận chuyển oxygen. Thiếu sắt dẫn đến thiếu máu.

- Iodine: Thiếu dẫn đến bướu cổ.

- Calcium: Cần cho sức khỏe xương. Thiếu dẫn đến còi xương.

Bài 3: Khi để rau củ trong ngăn đá tử lạnh sau đó lấy ra ngoài thì sẽ hỏng rất nhanh. Hãy vận dụng kỹ năng trong tiến trình nghiên cứu để giải thích về kết luận vấn đề trên.

Trả lời rút gọn:

Khi rau củ được đặt trong ngăn đá của tủ lạnh, nước bên trong lá rau có thể đóng băng. Việc này gây ra sự tăng thể tích tế bào và phá vỡ cấu trúc của chúng. Khi rau củ được lấy ra khỏi tủ lạnh và tiếp xúc với môi trường bên ngoài, sự phá vỡ cấu trúc tế bào dẫn đến việc chúng hỏng nhanh chóng.