Slide bài giảng sinh học 10 chân trời bài 4: Khái quát về tế bào

Tóm lược nội dung

BÀI 4 - KHÁI QUÁT VỀ TẾ BÀO

MỞ ĐẦU

Câu 1: Hình 4.1 cho thấy tổ ong được cấu tạo từ những khoang nhỏ. Mỗi khoang nhỏ này được dùng làm nơi dự trữ thức ăn, chứa trứng hay ấu trùng. Do đó, mỗi khoang nhỏ là đơn vị cấu trúc và chức năng cơ bản nhất của tổ ong. Cách thức tổ chức này cũng được thấy ở cả sinh vật sống. Như vậy, đơn vị cấu trúc và chức năng cơ bản nhất của sinh vật sống là gì?

Trả lời rút gọn:

Đơn vị cấu trúc và chức năng nhất của sinh vật sống là tế bào.

I. HỌC THUYẾT TẾ BÀO

Câu 1: Các khoang rỗ nhỏ cấu tạo nên vỏ bẩn của cây sồi mà Robert Hooke phát hiện được ra được gọi là gì?

Trả lời rút gọn:

- Cell có nghĩa là "phòng nhỏ" và đây chính là tế bào.

Câu 2: Dựa vào đâu mà Schleiden và Schwann có thể đưa ra kết luận "Mọi sinh vật sống đều được cấu tạo từ tế bào và các sản phẩm của tế bào"?

Trả lời rút gọn:

Họ dựa vào công trình nghiên cứu của mình để thấy sự tương đồng giữa cấu trúc của tế bào thực vật và tế bào động vật. Dựa trên điều này, họ đã đưa ra học thuyết tế bào với nội dung: "Mọi sinh vật đều được cấu tạo từ tế bào và các sản phẩm của chúng".

Luyện tập: Sự ra đời của học thuyết tế bào có ý nghĩa gì đối với nghiên cứu sinh học?

Trả lời rút gọn:

Học thuyết tế bào thể hiện tính thống nhất trong đa dạng của sinh giới, chỉ ra rằng mọi sinh vật hiện tại đều xuất phát từ một tế bào ban đầu. Đây là một trong ba điểm chính của triết học duy vật biện chứng, chứng minh rằng sự sống đã phát sinh từ các quá trình tự nhiên và tiến hóa dài hạn, không phải do ảnh hưởng của bất kỳ lực lượng siêu nhiên nào.

II. TẾ BÀO LÀ ĐƠN VỊ CẤU TRÚC VÀ CHỨC NĂNG CỦA CƠ THỂ SỐNG

Câu 3: Hãy đưa ra các dẫn chứng để chứng minh tế bào là đơn vị nhỏ nhất có đầy đủ các đặc trung cơ bản của sự sống.

Trả lời rút gọn:

Tế bào, là đơn vị cơ bản nhất của sự sống, thể hiện đầy đủ các biểu hiện của sự sống như chuyển hóa vật chất, sinh trưởng, sinh sản và cảm ứng. Có những sinh vật chỉ bao gồm một tế bào nhưng vẫn thực hiện được tất cả các chức năng sống cần thiết.

Vận dụng: Hãy cho biết điểm khác nhau giữa một sinh vật đơn bào và một tế bào trong cơ thể sinh vật đa bào.

Trả lời rút gọn:

Sinh vật đơn bào chỉ có một tế bào, trong khi sinh vật đa bào được tạo thành từ nhiều tế bào.

BÀI TẬP

Bài 1: Một bạn học sinh tiến hành quan sát hai mẫu tiêu bản bằng kính hiển vi quang học, kết quả quan sát như Hình 4.4. Hãy quan sát hình và cho biết:

1. Mẫu vật nào trong các mẫu vật: lát biểu mô ở động vật, một giọt nước ao, một giọt máu người phù hợp với mỗi tiêu bản bên. Giải thích.

2. Điểm giống nhau và khác nhau của hai tiêu bản bên.

Trả lời rút gọn:

1. Hình (a): Tập hợp các tế bào đơn bào, giống nhau về kích thước và hình dạng → Đại diện cho giọt nước ao.

Hình (b): Các tế bào cùng hình dạng và kích thước, xếp sít nhau → Đại diện cho mẫu lát biểu mô ở động vật.

2. Giống nhau: Cả hai tiêu bản đều cho thấy các tế bào có kích thước nhỏ mà mắt thường không quan sát được.

Khác nhau:

- Tiêu bản (a) là của cơ thể đơn bào.

- Tiêu bản (b) là của các tế bào trong một mô của cơ thể đa bào.