Slide bài giảng sinh học 10 chân trời bài 15: Tổng hợp các chất và tích lũy năng lượng

Tóm lược nội dung

BÀI 15 - TỔNG HỢP CÁC CHẤT VÀ TÍCH LŨY NĂNG LƯỢNG

MỞ ĐẦU

Câu 1: Hiện nay, một trong những biện pháp góp phần hạn chế hiệu ứng nhà kính hiệu quả là bảo vệ rừng, trồng nhiều cây xanh nhằm làm giảm hàm lượng CO₂ trong khí quyền. Biện pháp này được đưa ra dựa trên cơ sở nào?

Trả lời rút gọn:

Thực vật sử dụng CO2 để tổng hợp glucose, là lý do cho biện pháp trồng cây xanh để giảm hàm lượng CO2 trong khí quyển, một biện pháp bảo vệ rừng.

I. KHÁI NIỆM TỔNG HỢP CÁC CHẤT TRONG TẾ BÀO

Câu 1: Cho một số ví dụ về quá trình tổng hợp các chất trong tế bào (nêu rõ nguyên liệu tham gia, loại liên kết và sản phẩm được hình thành)

Trả lời rút gọn:

Tổng hợp protein có nguyên liệu là amino acid, loại liên kết là peptit, sản phẩm là protein.

Câu 2: Tại sao nói các quá trình tổng hợp các chất song song với quá trình tích lũy năng lượng?

Trả lời rút gọn:

Trong quá trình tổng hợp, các chất phản ứng hình thành liên kết hóa học để tạo sản phẩm, giúp năng lượng tích lũy trong liên kết hóa học của sản phẩm.

Luyện tập: Ở người, tại sao khi quá trình tổng hợp isulin (một loại hormone điều hòa hàm lượng đường trong máu) của tuyến tụy bị ức chế sẽ dẫn đến nguy cơ mắc bệnh tiểu đường?

Trả lời rút gọn:

Insulin ức chế sự chuyển hóa glycogen thành glucose và tiếp tục vào máu. Nếu tổng hợp insulin bị ức chế, glycogen sẽ chuyển hóa một lượng thừa glucose vào máu, gây ra đái tháo đường.

II. QUANG HỢP

Câu 3: Từ phương trình tổng quát, hãy cho biết nguyên liệu và sản phẩm của quang hợp là gì?

Trả lời rút gọn:

Nguyên liệu của quá trình quang hợp là: cacbonic, nước 

Sản phẩm là cacbohydrate và khí oxi.

Câu 4: Dựa vào hình 15.2, hãy phân biệt pha sáng và pha tối về: nơi diễn ra, điều kiện ánh sáng, nguyên liệu tham gia và sản phẩm tạo thành.

Trả lời rút gọn:

- Pha sáng của quang hợp chuyển hóa năng lượng ánh sáng thành ATP và NADPH trong thylakoid, sử dụng năng lượng ánh sáng mặt trời và oxi từ quang phân li nước, tạo ra O2.

- Pha tối, hay còn gọi là pha cố định CO2, xảy ra trong stroma của lục lạp, sử dụng CO2, ATP và NADPH từ pha sáng để tổng hợp cacbohydrate.

Câu 5: Trong pha sáng, quang năng được chuyển hóa thành hóa năng như thế nào?

Trả lời rút gọn:

Năng lượng ánh sáng được hệ sắc tố hấp thụ sẽ được chuyền vào chuỗi electron quang hợp để tổng hợp ATP, NADPH.

Câu 6: Quan sát Hình 15.3, hãy cho biết chu trình Calvin gồm mấy giai đoạn? Mô tả diễn biến trong mỗi giai đoạn đó. 

Trả lời rút gọn:

Quá trình quang hợp gồm ba giai đoạn:

1. Cacboxyl hóa (cố định CO2): Ribulose bisphosphate kết hợp với CO2 tạo hợp chất 6C, sau đó chia thành 2 hợp chất 3C (APG).

2. Khử: APG bị khử thành aldehyde phosphoglycerate (ALPG) với sự tham gia của ATP và NADPH từ pha sáng.

3. Tái tạo chất nhận: ALPG phục hồi thành Ribulose bisphosphate, còn dư tham gia vào tổng hợp các hợp chất hữu cơ.

Câu 7: Hãy vẽ sơ đồ thể hiện vai trò cung cấp nguồn dinh dưỡng cho sinh giới của quang hợp.

Trả lời rút gọn:

Sơ đồ: 

Luyện tập: Nếu không có ánh sáng thì pha tối có diễn ra được không? Tại sao?

Trả lời rút gọn:

Nếu không có ánh sáng, pha sáng không xảy ra, không cung cấp nguyên liệu cho pha tối. Do đó, nếu thiếu ánh sáng, pha tối cũng không diễn ra.

III. HÓA TỔNG HỢP VÀ QUANG TỔNG HỢP Ở VI KHUẨN

Câu 8: Hãy cho biết vai trò sau đây của nhóm vi khuẩn nào?

a, Đảm bảo sự tuần hoàn của chu trình vật chất trong tự nhiên (chu trình nitrogen)

b, Cung cấp nguồn nitrogen cho thực vật

c, Góp phần làm sạch môi trường nước

d, Tạo ra các mỏ quặng

Trả lời rút gọn:

a, b,  Nhóm vi khuẩn oxi hóa nitrogen

c, Nhóm vi khuẩn oxi hóa lưu huỳnh

d, Nhóm vi khuẩn oxi hóa sắt

Câu 9: Sự khác nhau giữa quang tổng hợp giải phóng oxi và không giải phóng oxi là gì?

Trả lời rút gọn:

- Nếu quang tổng hợp giải phóng khí oxi, sản phẩm của quá trình quang hợp cũng chứa oxi.

- Ngược lại, nếu không giải phóng khí oxi, sản phẩm không chứa oxi, thường là các nguyên tố khác như lưu huỳnh.

Câu 10: Vai trò của quá trình quang tổng hợp ở vi khuẩn có giống với thực vật không? Giải thích.

Trả lời rút gọn:

Quá trình quang tổng hợp ở vi khuẩn và thực vật đều chuyển đổi năng lượng ánh sáng thành năng lượng hóa học để tạo ra carbohydrate, nên vai trò của chúng tương đương.

Câu 11: Quá trình quang khử ở vi khuẩn có góp phần làm sạch môi trường nước không? Giải thích.

Trả lời rút gọn:

- Trong môi trường nước thường có mùi thối do chứa lưu huỳnh từ xác động vật chết.

- Vi khuẩn oxi hóa lưu huỳnh có khả năng phân giải nguyên tố này từ các xác chết thành carbohydrate và lưu huỳnh đơn chất. Quá trình này, gọi là quang khử, giúp làm sạch môi trường nước.

Luyện tập: Hoạt động của vi khuẩn oxi hoá nitrogen có ý nghĩa gì với quá trình sinh trưởng và phát triển của thực vật?

Trả lời rút gọn:

Vi khuẩn oxi hóa nitrogen chuyển đổi nitơ trong đất và không khí thành các dạng thực vật có thể hấp thu. Điều này cung cấp đạm cho sự sinh trưởng và phát triển của thực vật.

Vận dụng: Hãy đưa ra các bằng chứng để chứng minh rằng: “Tất cả sự sống trên Trái Đất đều phụ thuộc vào quang hợp".

Trả lời rút gọn:

- Quang hợp tạo ra carbohydrate và các chất hữu cơ khác, cung cấp nguồn thức ăn cho các sinh vật.

- Đồng thời, quang hợp hấp thụ CO2 và thải O2, duy trì ổn định nồng độ hai khí này trong khí quyển, đảm bảo hoạt động sống của sinh vật.

- Do đó, quang hợp là nguồn năng lượng và O2 cho sự sống trên Trái Đất.

BÀI TẬP

Bài 1: Khi nói về nguồn gốc của O₂ được tạo ra từ quang hợp, có ý kiến cho rằng O₂ có nguồn gốc từ CO₂ trong khi ý kiến khác lại nói O₂ có nguồn gốc từ H₂O. Hãy để xuất một phương án để kiểm chứng ý kiến nào đúng trong hai ý kiến trên.

Trả lời rút gọn:

Chúng ta có thể thực hiện thí nghiệm để kiểm chứng ý kiến trên bằng cách sử dụng hai mẫu vật thực vật: một mẫu thiếu khí CO2 (trồng trong hộp kín) và một mẫu thiếu nước (không tưới cây, đất khô). Sau đó, kiểm tra xem mẫu vật nào sản sinh ra khí O2.

Bài 2: Trong trồng trọt, tại sao người ta thường trồng xen canh các cây ưa sáng và cây ưa bóng?

Trả lời rút gọn:

- Tối ưu hóa thu hoạch sản phẩm từ thực vật. Điều này bởi vì nhu cầu ánh sáng của hai loại cây này khác nhau, và việc trồng xen canh giúp cả hai loài cây đều có thể thực hiện quang hợp.