BÀI 1.THẾ GIỚI KỲ ẢO

VĂN BẢN 2. DẾ CHỌI ( BỒ TÙNG LINH) 

CHUẨN BỊ ĐỌC

Câu hỏi: 

Câu 1: Em đã chơi hay quan sát trò chọi dế bao giờ chưa? Em hiểu gì về trò chơi này?

Giải rút gọn:

Em đã từng quan sát trò chơi chọi dế. Trò chơi này sử dụng những chú dế đực trưởng thành để thi đấu với nhau. 

Câu 2: Em suy nghĩ thế nào về hậu quả của việc một ông vua lại mê chơi trò chọi dế?

Giải rút gọn:

Vua sẽ lãng phí thời gian, sức lực, lơ là việc triều chính.

ĐỌC VĂN BẢN

Câu 1: Thời gian, không gian và sự việc liên quan đến nhan đề của truyện.

Giải rút gọn:

Câu 2: Hoàn cảnh của nhân vật chính trong truyện.

Giải rút gọn:

Thành đã dự khoa Đồng tử nhưng lâu không thi đỗ, tính chất phác nên bị bọn lí dịch gian giảo ép làm chức lí chính, tìm đủ cách chối từ mà không được, chưa đầy một năm thì chút ít gia sản đã cạn kiệt.

Câu 3: Bà đồng bói toán có liên quan đến những sự việc nào trong truyện?

Giải rút gọn:

Bà đồng bói chỉ dẫn bằng một bức vẽ có liên quan đến việc bắt con dế đầu tiên.

Câu 4: Điều gì sẽ xảy ra sau khi con Thành sống lại nhưng “thần thái ngây ngốc như người gỗ, cứ ngủ mê mệt"?

Giải rút gọn:

Thành sẽ tìm được một con dế khác, con dế tuy nhỏ nhưng vô cùng mạnh mẽ, có thể chọi thắng tất cả các con dế khác.

Câu 5: Con dế mới bắt được có gì kì lạ?

Giải rút gọn:

Con dế vừa nhỏ vừa ngắn màu tía, hình dáng như con chó, cánh hoa mai, đầu vuông chân dài.

Câu 6: Điều em dự đoán ở trên có chính xác không?

Giải rút gọn:

Chính xác. Con dế không chỉ hội tủ đủ yêu cầu mà quan trên đưa ra, mà còn khiến nhà vua thích thú, mang đến cho Thành nhiều bổng lộc cũng như tước vị.

SAU KHI ĐỌC TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1: Nêu các sự kiện tạo nên cốt truyện và nhận xét ngắn gọn về không gian, thời gian, nhân vật chính trong truyện.

Giải rút gọn:

- Trong cung, vua rất mê trò chọi dế, khiến từ lí dịch đến quan lại đua nhau tìm dế hay để nộp lên trên; dân đen là những người phải chịu cái hoạ nộp dế chọi 

- Thành - một người có hiểu biết - bị ép giữ chức nhỏ trong làng với nhiệm vụ chính là thúc dân kiếm dế để nộp; do không đáp ứng được yêu cầu của quan trên nên đã bị đánh đập tàn tệ 

- Theo sự chỉ dẫn của bà đồng gù làm nghề bói toán, Thành đã bắt được một con dế quý.

- Ban đầu nghe tin mất dế quý, Thành tức giận, nhưng thấy con chết, vợ chồng Thành rất đau xót, đêm định liệm xác con đem chôn thì chợt phát hiện con vẫn còn sống, mặc dù thần thái đờ đẫn, ngây ngốc, ngủ mê mệt 

- Bắt được con dế chọi Thành mừng rỡ đưa dế lên nộp quan, con dế tuy nhỏ, nhưng có thể thắng bất cứ con nào, do đó Thành được quan thưởng

- Con dế được dâng lên vua, trong cung, nó trở thành con dế vô địch, thắng bất cứ con dế kì lạ nào; đã thế lại còn biết nhảy mỗi khi có nhạc nổi lên 

Nhận xét về không gian và thời gian: 

+ Không gian trong truyện là không gian gắn với sinh hoạt của các nhân vật, có xác thực

+ Thời gian cũng có sự tương ứng với đặc điểm của không gian. Điều đáng chú ý: toàn bộ câu chuyện diễn ra trong thời điểm xác định của lịch sử (đời Tuyên Đức nhà Minh). Sự chính xác về thời điểm lịch sử như vậy đã bao hàm thái độ mỉa mai của tác giả đối với xã hội.

+ Nhân vật của truyện là con người, với những thành phần khác nhau. Duy nhất có đức con trai của Thành hoá thành dế, đó là nhân vật liên quan đến yếu tố kì ảo ít ỏi trong truyện.

Câu 2. Vì dế chọi mà gia đình Thành lâm vào cảnh ngộ như thế nào? Cũng nhờ dế chọi mà sau đó gia đình Thành được hưởng những gì? Phân tích ý nghĩa của sự đối lập giữa hai tình huống.

Giải rút gọn:

- Vì dế chọi mà Thành vất vả tìm kiếm, không tìm được thì bị đánh đến mức chảy máu, thậm chí còn suýt mất đi con trai của mình. Nhưng cũng nhờ có dế chọi mà Thành được thưởng tiền bạc, miễn sai dịch, được nâng đỡ để đỗ tú tài

- Hai tình huống đối lập trên đã thể hiện sự phi lý, và điều phi lý ấy được đẩy lên cao trào nhất. 

Câu 3: Truyện có những yếu tố kì ảo nào? Các yếu tố kì ảo đó có ý nghĩa, vai trò gì trong truyện?

Giải rút gọn:

+ Sự kiện bà đồng chỉ dẫn vợ chồng Thành nơi có thể bắt con dế. 

+ Sau khi làm chết con dế quý của cha, đứa con trai 9 tuổi của Thành đã hóa thân thành con dế, tuy nhỏ, nhưng có thể thắng bất cứ con dế nào.

Ý nghĩa:  móc nối các sự kiện lại với nhau, đẩy câu truyện trở nên cao trào và tập trung tháo gỡ bế tắc của nhân vật.

Câu 4: Tính chất hiện thực của truyện được thể hiện qua những chi tiết, sự việc nào? Em có suy nghĩ gì về thái độ của tác giả khi miêu tả các chi tiết, sự việc đó?

Giải rút gọn:

Đây là câu truyện xảy ra vào thời gian xác định có thật trong lịch sử, tại một địa danh có tồn tại. Cách hành xử của quan lại phản ánh đúng bản chất của xã hội phong kiến, nơi mà quyền lực lên ngôi, thưởng phạt tùy theo tâm trạng của mỗi người.

=> Phê phán nghiêm khắc của một chế độ phong kiến tiền – quyền làm chủ. Đồng thời cũng mang thái độ châm biếm, mỉa mai của bản thân với việc miêu tả hiển nhiên của sự phi lý, vô lối ở thời bấy giờ.

Câu 5: Phân tích lời người kể trong đoạn văn từ “Thành giở đi giở lại” đến “kì hạn nộp quan”. 

Giải rút gọn:

Tác giả với ngôi kể thứ 3, ngoài cuộc, khách quan khi vừa dẫn lời nhân vật, vừa miêu tả cảnh vật nhưng cũng vừa kể lại diễn biến của sự việc. 

Câu 6: Những đặc điểm nào của truyện truyền kì được thể hiện trong truyện Dế chọi?

Giải rút gọn:

- Cốt truyện được thể hiện theo một dòng thời gian hợp lý

- Có sự kết hợp độc đáo giữa hiện thực và kỳ ảo, các yếu tố kỳ ảo gắn liền với những bước ngoặt cuộc đời của nhân vật.

VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC

Viết đoạn văn (khoảng 7 - 9 câu) nêu nhận xét của em về tính chất kì ảo của truyện Dế chọi.

Giải rút gọn:

Dế chọi là câu chuyện mang đậm yếu tố kỳ ảo – một yếu tố chủ đạo trong cuốn Liêu Trai chí dị. Bóc trần một mảng hiện thực đầy u ám và tăm tối, nơi con người dễ dàng bị mê muội bởi quyền lực và tiền bạc. Hai yếu tố kỳ ảo được xuất hiện trong câu chuyện chính là khi Thành đến gặp bà đồng và khi con dế là con trai Thành hóa thân.  Mặc dù sử dụng những chi tiết kỳ ảo như vậy nhưng giá trị hiện thực của Dế chọi mang lại cho người đọc vẫn không hề thay đổi mà ngược lại còn đem lại sự hấp dẫn, mới mẻ, thú vị cho người đọc. Dế chọi đã cho thấy hiện thực về một xã hội tàn bạo, đè nén gây ra bao đau thương cho người dân hiền lành lương thiện. Đồng thời thể hiện giá trị nhân đạo sâu sắc, đồng cảm với số phận người dân không quyền không thế.