BÀI 5. PHONG TRÀO DÂN TỘC DÂN CHỦ TRONG NHỮNG NĂM 1918 - 1930

MỞ ĐẦU

Trong những thập kỉ đầu thế kỉ XX, phong trào yêu nước, cách mạng của nhân dân Việt Nam tiếp tục rơi vào “tình hình đen tối như không có đường ra”. Hãy nêu những hiểu biết của em về hoạt động đấu tranh của các giai cấp, tầng lớp trong xã hội Việt Nam từ năm 1918 đến năm 1930. Theo em, vì sao phong trào dân tộc dân chủ ở giai đoạn này dù diễn ra sôi nổi nhưng vẫn chưa thành công?

Giải rút gọn:

- Từ năm 1918 đến năm 1930, nhân dân ta đã có những phong trào yêu nước theo khuynh hướng dân chủ tư sản, với việc thành lập đảng và các cuộc khởi nghĩa.

- Phong trào dân tộc dân chủ trong giai đoạn này không thành công do giai cấp tư sản Việt Nam yếu kém về kinh tế và chính trị, không đủ sức duy trì lãnh đạo cách mạng, thiếu đường lối chính trị đúng đắn và phương pháp cách mạng khoa học.

1. HOẠT ĐỘNG YÊU NƯỚC CỦA NGƯỜI VIỆT NAM Ở NƯỚC NGOÀI

Câu hỏi: Hãy trình bày hoạt động yêu nước tiêu biểu của người Việt Nam ở nước ngoài

Giải rút gọn:

- Tại Trung Quốc: lập ra tổ chức “Tâm tâm xã” với chủ trương “khôi phục quyền làm người của người Việt Nam”, với hoạt động gây tiếng vang là mưu sát Toàn quyền Đông Dương Méc-lanh tại Sa Diện

- Tại Pháp: Phan Châu Trinh và một số người Việt sáng lập “Hội những người yêu nước Việt Nam tại Pháp”, phản đối chính quyền quân chủ và thể hiện tinh thần dân tộc.

2. PHONG TRÀO CỦA GIAI CẤP TƯ SẢN VÀ TẦNG LỚP TIỂU TƯ SẢN TRONG NƯỚC

Câu hỏi: Hãy trình bày những nét chính của phong trào của giai cấp tư sản và tầng lớp tiểu tư sản ở trong nước

Giải rút gọn:

- Những nét chính của phong trào của giai cấp tư sản:

+ Đấu tranh chống cạnh tranh của tư sản Hoa Kiều và Pháp, đồng thời yêu cầu chính quyền thuộc địa cấp quyền tự do và dân chủ.

+ Một số phong trào tiêu biểu: tẩy chay tư sản Hoa Kiều, vận động người VIệt Nam dùng hàng Việt Nam ở Sài Gòn, Hà Nội, Hải Phòng,...

 - Những nét chính của phong trào của tầng lớp tiểu tư sản:

+ Tham gia tích cực vào phong trào yêu nước

+ Góp phần tuyên truyền tư tưởng dân tộc, dân chủ, thức tỉnh và cổ vũ tinh thần yêu nước

+ Đấu tranh cho những mục tiêu như thả Phan Bội Châu, Nguyễn An Ninh,…

3. PHONG TRÀO CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN

Câu hỏi 1: Khai thác tư liệu và thông tin trong mục, hãy nêu ý nghĩa của cuộc bãi công của công nhân Ba Son

Giải rút gọn:

- Ngăn chặn tàu chiến Pháp chở binh lính sang đàn áp phong trào cách mạng Trung Quốc

- Chứng tỏ sự chuyển biến của phong trào công nhân từ đấu tranh “tự phát” sang “tự giác”

Câu hỏi 2: Hãy trình bày những nét chính trong phong trào của giai cấp công nhân

Giải rút gọn:

- Diễn ra bãi công để đòi tăng lương, giảm giờ làm,... kèm theo các hoạt động bỏ trốn và phá giao kèo, công nhân bắt đầu sử dụng hình thức đấu tranh bãi công.

- Cuộc đấu tranh tổ chức từ Bắc tới Nam, thể hiện sự liên kết giữa nhiều ngành và địa phương.

- Ngoài mục tiêu kinh tế, các cuộc đấu tranh còn chống lại chính sách áp bức và bóc lột của chủ tư bản và chính quyền thực dân phong kiến.

4. SỰ RA ĐỜI CỦA CÁC TỔ CHỨC YÊU NƯỚC CÁCH MẠNG

Câu hỏi 1: Hãy nêu những nét chính về sự ra đời của các tổ chức cách mạng

Giải rút gọn:

- Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên: Được Nguyễn Ái Quốc thành lập vào tháng 6/1925 tại Quảng Châu, Trung Quốc, với mục tiêu làm cách mạng dân tộc và sau đó làm cách mạng thế giới đạt tới xã hội cộng sản.

- Tân Việt Cách mạng đảng: Tiền thân là Hội Phục Việt, ra đời trong phong trào dân tộc dân chủ đầu những năm 20 của thế kỉ XX, hoạt động chủ yếu ở Trung Kì với lực lượng chủ yếu là trí thức trẻ, thanh niên, và tư sản yêu nước.

- Việt Nam Quốc dân đảng: Được thành lập vào tháng 12/1927 trên cơ sở hạt nhân là một số thành viên của Nam Đồng thư xã như Nguyễn Thái Học, Phó Đức Chính,... Đảng theo khuynh hướng cách mạng dân chủ tư sản với mục tiêu đánh đuổi giặc Pháp và thiết lập dân quyền bằng phương pháp bạo động, ám sát cá nhân.

Câu hỏi 2: Theo em, vì sao hoạt động của Việt Nam Quốc dân đảng không thành công?

Giải rút gọn:

Hoạt động của Việt Nam Quốc dân đảng không thành công vì:

- Sử dụng phương pháp bạo động và ám sát cá nhân để thiết lập dân quyền.

- Sự phát triển của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên và sự chuyển biến trong lập trường chính trị của Tân Việt Cách mạng đảng đã chứng tỏ khuynh hướng vô sản đang chiếm ưu thế trong phong trào dân tộc dân chủ ở Việt Nam.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu hỏi 1: Vẽ sơ đồ thể hiện những sự kiện tiêu biểu trong phong trào dân tộc dân chủ từ năm 1918 đến năm 1930 ở Việt Nam.

Giải rút gọn:

Câu hỏi 2: Theo em, phong trào dân tộc dân chủ từ năm 1918 đến năm 1930 có ý nghĩa như thế nào đối với cách mạng Việt Nam?

Giải rút gọn:

- Cổ vũ mạnh mẽ tinh thần yêu nước của nhân dân Việt Nam, bổ sung cho chủ nghĩa yêu nước.

- Làm tiền đề để đào tạo những nhà yêu nước cho các phong trào đấu tranh mới sau này.

- Góp phần tìm ra con đường cứu nước chính xác, chỉ ra rằng con đường giải phóng dân tộc theo khuynh hướng tư sản không thành công.

- Hướng dẫn những người yêu nước Việt Nam theo hướng mới, hấp thụ lý luận giải phóng dân tộc theo hướng vô sản, góp phần vào sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Câu hỏi: Sưu tầm tư liệu từ sách, báo, internet, hãy kể tên một số thanh niên, trí thức đã tham gia tích cực vào phong trào dân tộc dân chủ (1918 – 1930). Xây dựng poster giới thiệu về một nhân vật mà em ấn tượng nhất.

Giải rút gọn:

- Các thanh niên, trí thức tích cực tham gia vào phong trào dân tộc dân chủ như Châu Văn Liêm, Lê Hồng Phong, Hồ Tùng Mậu,...

- Anh hùng Châu Văn Liêm:

+ Một thầy giáo yêu nước và người cộng sản kiên cường, đã có những cống hiến to lớn cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. 

+ Ông cũng là một trong sáu người tham gia hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam. 

+ Tại trường Long Ðiền, An Giang, ông sử dụng kiến thức về cách mạng trong các bài giảng văn hóa, tuyên truyền về tội ác của thực dân Pháp, giáo dục tinh thần yêu nước và truyền thống anh hùng, bất khuất chống áp bức bóc lột, ngoại xâm của dân tộc.