BÀI 13. VIỆT NAM SAU NĂM ĐẦU TRONG CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945

MỞ ĐẦU

Trong Thư gửi Tổng thống Pháp Sác-lơ Đờ Gòn (5 – 9 – 1945), Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Chính phủ chúng tôi gồm các thành viên cộng hoà của ba xứ Việt Nam với quyết tâm bảo vệ nền độc lập Việt Nam bằng mọi biện pháp, cam kết bảo đảm an ninh, tỉnh mạng và tài sản của người nước ngoài ở toàn cõi Việt Nam trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau và đối xử bình đẳng. Chúng tôi phản đối việc quân đội Pháp xâm nhập lãnh thổ Việt Nam”

Nội dung bức thư của Chủ tịch Hồ Chí Minh cho em biết điều gì về tình hình nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà sau khi thành lập (2 – 9 – 1945)? Theo em, Chính phủ cách mạng đã có những biện pháp gì để bảo vệ nền độc lập vừa giành được?

Giải rút gọn:

- Sau cách mạng tháng 8, Việt Nam đối mặt với nhiều thuận lợi và khó khăn. 

- Dù có những tiến triển trong quản lý đất nước, nhưng đồng thời phải đối mặt với thách thức từ "thù trong, giặc ngoài" và hậu quả sau chiến tranh.

- Chính phủ cách mạng đã đóng vai trò quan trọng trong việc củng cố chính quyền và bảo vệ thành quả cách mạng.

1. CÁC BIỆN PHÁP XÂY DỰNG VÀ CỦNG CỐ CHÍNH QUYỀN CÁCH MẠNG

Câu hỏi: Khai thác tư liệu 1 và thông tin trong mục, hãy trình bày các biện pháp chủ yếu để xây dựng và củng cố chính quyền cách mạng trong năm đầu sau Cách mạng tháng Tám của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.

Giải rút gọn:

- Quốc hội khoá I ra quyết định về chính sách và lập Ban Dự thảo Hiến pháp.

- Chính phủ tạm hoãn đối đầu với quân Trung Hoa Dân quốc, nhưng chống lại âm mưu chia rẽ.

- Chính quyền địa phương được củng cố và tái tổ chức sau tổng tuyển cử.

- Khối đại đoàn kết dân tộc được mạnh mẽ hơn qua việc củng cố Mặt trận Việt Minh và thành lập các đoàn thể quần chúng.

- Lực lượng vũ trang nhân dân được phát triển, bao gồm đội quân chủ lực và các đội vũ trang địa phương.

- Việt Nam Giải phóng quân tái tổ chức thành Vệ quốc đoàn và Quân đội quốc gia Việt Nam, và lực lượng dân quân tự vệ tăng lên hàng chục vạn người.

2. GIẢI QUYẾT NHỮNG KHÓ KHĂN VỀ KINH TẾ, VĂN HOÁ, GIÁO DỤC

Câu hỏi: Khai thác tư liệu 2 và thông tin trong mục, hãy nêu các biện pháp để giải quyết khó khăn về kinh tế của chính quyền cách mạng

Giải rút gọn:

- Chính phủ triển khai các biện pháp ngay lập tức như: cung cấp gạo từ các hũ cứu đói, kêu gọi “nhường cơm sẻ áo”, tổ chức “ngày đồng tâm”, và xử lý nghiêm các kẻ đầu cơ tích trữ lúa gạo.

- Chính phủ kêu gọi toàn dân tăng sản xuất nông nghiệp với khẩu hiệu “không một tấc đất bỏ hoang”, tịch thu và phân phối lại ruộng đất từ đế quốc và Việt gian cho nông dân nghèo.

- Đồng thời, các biện pháp giảm thuế và tô cho nông dân được áp dụng, cùng với việc thành lập “Quỹ độc lập” và phong trào “Tuần lễ vàng” nhằm khắc phục tình trạng ngân sách trống rỗng.

Câu hỏi: Hãy nêu các biện pháp giải quyết “giặc dốt” và xây dựng nền văn hoá mới của dân tộc

Giải rút gọn:

- Chủ tịch Hồ Chí Minh kí Sắc lệnh thành lập Nha Bình dân học vụ (8/9/1945), khuyến khích toàn dân tham gia xoá bỏ nạn mù chữ.

- Cải cách giáo dục với việc khai giảng các trường phổ thông và đại học, áp dụng phương pháp mới, nhằm tôn vinh tinh thần dân tộc và dân chủ.

- Nhà nước đẩy mạnh xây dựng đời sống văn hoá mới, cải thiện công tác y tế và vệ sinh phòng bệnh.

- Báo chí cách mạng được quan tâm, phát triển và có vai trò quan trọng trong việc giáo dục lòng yêu nước.

3. CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG THỰC DÂN PHÁP TRỞ LẠI XÂM LƯỢC CỦA NHÂN DÂN NAM BỘ

Câu hỏi 1: Trình bày những nét chính về cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược trở lại của nhân dân Nam Bộ

Giải rút gọn:

- Sự kiện 22-23/9/1945 đánh dấu cuộc chiến tranh xâm lược thứ hai của Pháp vào Việt Nam.

- Các tổ chức kháng chiến tại Nam Bộ phát đi lời kêu gọi cầm vũ khí đối đầu với quân xâm lược.

- Đêm 23/9, dân chúng và lực lượng tự vệ Sài Gòn triển khai cuộc chiến đấu, cắt điện nước, dựng barricades để chặn đứng quân Pháp.

- Ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ, phong trào quyên góp “Ủng hộ cuộc kháng chiến” lan rộng, thanh niên tình nguyện tòng quân, sẵn sàng tham gia vào cuộc chiến ở Nam Bộ.

Câu hỏi 2: Khai thác tư liệu 3 và thông tin trong mục, em có nhận xét gì về tinh thần kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược trở lại của nhân dân Việt Nam?

Giải rút gọn:

- Dân Việt Nam mạnh mẽ quyết tâm không chịu sự xâm lược của Pháp.

- Trong chiến tranh, nhân dân thể hiện lòng yêu nước sâu sắc và tinh thần đoàn kết, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu hỏi 1: Lập bảng tóm tắt (theo gợi ý dưới đây vào vở) về những biện pháp chủ yếu để giải quyết khó khăn của đất nước trong năm đầu sau Cách mạng tháng Tám năm 1945

Giải rút gọn:

Câu hỏi 2: Từ kết quả câu trả lời 1, hãy giải thích vì sao Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà là Nhà nước của dân, do dân, vì dân?

Giải rút gọn:

- Nhà nước Việt Nam là kết quả của Cách mạng tháng Tám 1945 do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo và dân bầu ra. Hoạt động của Nhà nước hướng vào lợi ích của nhân dân.

- Nhiệm vụ chính của Nhà nước là quản lý và điều hành đất nước, thực hiện để phục vụ lợi ích cộng đồng dân tộc.

Câu hỏi: Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”. Em có suy nghĩ gì về câu nói đó? Là một học sinh, em có thể làm gì để góp phần xây dựng đất nước?

Giải rút gọn:

- Tri thức là trụ cột quan trọng của một dân tộc, vì dân tộc chỉ mạnh mẽ khi có kiến thức. Để góp phần vào xây dựng đất nước, mỗi học sinh cần:

  + Yêu tổ quốc, yêu đồng bào, và giữ gắn bó với gia đình, bạn bè, địa phương.

  + Chăm chỉ, sáng tạo, và chủ động trong học tập và lao động.

  + Tuân thủ đạo đức, sống lành mạnh, và tránh xa tệ nạn xã hội.

  + Rèn luyện thể chất, giữ gìn vệ sinh và sức khỏe.