BÀI 9. CHIẾN TRANH LẠNH (1947 – 1989)

MỞ ĐẦU

Nhận định về tình trạng chiến tranh lạnh ngay sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Rây-mân A-ron viết “Hoà bình là bất khả thi, chiến tranh không thể xảy ra” (Cuộc đối đầu lớn, NXB Ga-li-mát, Pa-ri, 1948)

Em hiểu Chiến tranh lạnh là gì? Hãy chia sẻ những hiểu biết của em về nguyên nhân, biểu hiện và hậu quả của Chiến tranh lạnh

Giải rút gọn:

- Chiến tranh lạnh là một chính sách thù địch của Mỹ và các nước đế quốc đối với Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa. 

- Nguyên nhân xuất phát từ sự đối đầu giữa hai phe sau khi Chiến tranh thế giới lần thứ hai kết thúc. Liên Xô ủng hộ duy trì hoà bình thế giới và phong trào cách mạng, trong khi Mỹ đẩy mạnh chiến lược chống phá để thực hiện ý đồ thống trị toàn cầu. 

- Biểu hiện của chiến tranh lạnh:

+ Cuộc đua vũ trang, tăng ngân sách quân sự của Mỹ và việc thành lập các khối quân sự xung quanh Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa, dẫn đến những cuộc chiến tranh đàn áp phong trào giải phóng dân tộc. 

+ Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa phải tăng cường ngân sách quốc phòng để củng cố khả năng phòng thủ.

- Hậu quả của chiến tranh lạnh là sự khó khăn của con người với đói nghèo, dịch bệnh, thiên tai, ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng nặng nề nhất đối với các nước ở Châu Á và châu Phi.

1. NGUYÊN NHÂN XUẤT HIỆN CHIẾN TRANH LẠNH

Câu hỏi: Khai thác tư liệu và thông tin trong mục, hãy trình bày nguyên nhân dẫn đến Chiến tranh lạnh

Giải rút gọn:

- Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Liên Xô và Mỹ cùng các nước tư bản Tây Âu đã chuyển từ quan hệ đồng minh sang đối đầu. Mỹ và các nước tư bản chủ nghĩa lo ngại về sự tồn tại và ảnh hưởng của chủ nghĩa cộng sản ở Liên Xô. Mỹ muốn mở rộng ảnh hưởng và địa vị lãnh đạo toàn cầu, trong khi Liên Xô hỗ trợ các Đảng Cộng sản ở Đông Âu thành lập các chính phủ dân chủ nhân dân.

- Tháng 3/1947, Tổng thống Mỹ Tơ-ru-man công khai thực hiện Chiến lược toàn cầu, từ bỏ hợp tác với Liên Xô và bắt đầu cuộc Chiến tranh lạnh chống Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa.

2. BIỂU HIỆN CỦA CHIẾN TRANH LẠNH

Câu hỏi: Trình bày một số biểu hiện của chiến tranh lạnh

Giải rút gọn:

- Về kinh tế:

+ Mỹ và các nước tư bản chủ nghĩa: Thực hiện Kế hoạch Mác-san (1947

+ Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa: Thành lập Hội đồng Tương trợ kinh tế – SEV (1949), thúc đẩy sự hợp tác, giúp đỡ lẫn nhau giữa các nước xã hội chủ nghĩa

- Về chính trị, quân sự:

+ Mỹ và các nước tư bản chủ nghĩa: Thành lập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương – NATO (1949), chế tạo thành công bom nguyên tử (1945), phóng thành công vệ tinh nhân tạo (1958)

+ Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa: Thành lập Tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va (1955), chế tạo thành công bom nguyên tử (1949), phóng thành công vệ tinh nhân tạo (1957)

3. HẬU QUẢ CỦA CHIẾN TRANH LẠNH

Câu hỏi 1: Nêu hậu quả của Chiến tranh lạnh 

Giải rút gọn:

- Chiến tranh lạnh đã đẩy thế giới vào tình trạng căng thẳng, đối đầu giữa hai phe đối lập và gây ra các cuộc xung đột cục bộ. 

- Nó cũng làm bùng nổ nguy cơ của một cuộc chiến tranh thế giới mới. 

- Chiến tranh lạnh cũng gây ra sự chia cắt lãnh thổ, xung đột tôn giáo và chia rẽ tình cảm dân tộc ở nhiều quốc gia, khu vực trên toàn cầu, với hậu quả sâu sắc và kéo dài.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu hỏi: Hãy hoàn thành bảng (theo gợi ý dưới đây vào vở) tóm tắt nguyên nhân, biểu hiện chính và hậu quả của Chiến tranh lạnh

Giải rút gọn:

Câu hỏi: Tìm hiểu từ sách, báo và internet, hãy nêu một số biểu hiện là hậu quả của Chiến tranh lạnh đối với thế giới hiện nay

Giải rút gọn:

Một số biểu hiện là hậu quả của Chiến tranh lạnh đối với thế giới hiện nay:

- Tình trạng chia cắt trên bán đảo Triều Tiên

- Xung đột, bạo loạn có xu hướng lan rộng gây bất ổn, chia rẽ tại các nước Trung Đông

- Làn sóng di cư lớn chưa từng có kể từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai, tràn vào châu Âu, các nước EU.