BÀI 4. SƠ LƯỢC VỀ BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Ngày nay, người ta đã xác định được hàng chục triệu chất hóa học với các tính chất khác nhau được tạo thành từ hơn một trăm nguyên tố hóa học. Liệu có nguyên tắc nào sắp xếp các nguyên tố để dễ nhận ra tính chất của chúng không?   

Giải rút gọn:

   + Theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân

   + Cùng hàng, có cùng số lớp electron trong nguyên tử

   + Cùng cột, có tính chất gần giống nhau

I. NGUYÊN TẮC SẮP XẾP CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC TRONG BẢNG TUẦN HOÀN

Câu 1: Sự thay đổi số electron ở lớp ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố trong một hàng khi đi từ trái sang phải

Giải rút gọn:

Tăng dần

Câu 2: Số electron ở lớp ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố trong cùng một cột

Giải rút gọn:

Bằng nhau

Câu 1: Dựa vào đặc điểm nào về cấu tạo nguyên tử để sắp xếp các nguyên tố vào hàng, vào cột trong bảng tuần hoàn?

Giải rút gọn:

- Điện tích của hạt nhân

- Số lớp electron 

- Số electron ở lớp ngoài cùng 

Câu 2: Sử dụng bảng tuần hoàn, hãy cho biết các nguyên tố nào trong số các nguyên tố Li, Na, C, O có cùng số lớp electron trong nguyên tử.

Giải rút gọn:

Li, C, O (2 lớp)

Na có 3 lớp 

II. CẤU TẠO BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC

1. Ô nguyên tố

Câu 1: Quan sát hình 4.2, cho biết số proton, electron trong nguyên tử oxygen

Giải rút gọn:

8 electron và 8 proton

Câu 2: Sử dụng bảng tuần hoàn và cho biết kí hiệu hóa học, tên nguyên tố, số hiệu nguyên tử, khối lượng nguyên tử và số electron trong nguyên tử của các nguyên tố ở ô số 6, 11

Giải rút gọn:

Ô số 6 -11: 

- Tên: Carbon - Sodium

- Kí hiệu hóa học: C - Na

- Số hiệu: 6 - 11

- Khối lượng: 12 - 23

- Số electron: 8 - 11

2. Chu kì

Quan sát các mô hình đã chuẩn bị, thảo luận và thực hiện các yêu cầu sau:

Câu 1: Hãy cho biết số lớp electron của nguyên tử các nguyên tố trên

Giải rút gọn:

H, He: 1 

Li, Be, C, N: 2 

Câu 2: So sánh số lớp electron của nguyên tử các nguyên tố trên với số thứ tự chu kì của các nguyên tố đó. 

Giải rút gọn:

Bằng nhau

Câu 1: Quan sát hình 4.3 và cho biết tên, kí hiệu hóa học và điện tích hạt nhân của nguyên tử các nguyên tố xung quanh nguyên tố carbon.

Giải rút gọn:

Câu 2: Hãy cho biết số lớp electron của nguyên tử các nguyên tố thuộc chu kì 3. Giải thích.

Giải rút gọn:

3

3. Nhóm

Câu 1: Nguyên tử các nguyên tố nào có cùng số electron ở lớp ngoài cùng

Giải rút gọn:

Li - Na 

F - Cl 

Câu 2: Hãy so sánh số electron lớp ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố với số thứ tự nhóm của các nguyên tố

Giải rút gọn:

Bằng (Giống) nhau

Câu 1: Số electron lớp ngoài cùng của nguyên tử hai số Al và S. Giải thích

Giải rút gọn:

Al: 3 vì ở nhóm IIIA

S: 6 vì ở nhóm VIA

Câu 2: Hãy kể tên nguyên tố thuộc chu kì nhỏ và cùng nhóm với nguyên tố berrylium

Giải rút gọn:

Mg

III. VỊ TRÍ CÁC NHÓM NGUYÊN TỐ KIM LOẠI, PHI KIM VÀ KHÍ HIẾM TRONG BẢNG TUẦN HOÀN

1. Các nguyên tố kim loại

Câu 1: Sử dụng bảng tuần hoàn, hãy xác định vị trí ( số thứ tự, chu kì nhóm) của các nguyên tố Al, Ca, Na

Giải rút gọn:

Al: 13, IIIA

Ca: 20, IIA

Na: 11, IA

Câu 2: Tính chất nào của nhốm, sắt, đồng đã được dùng trong các ứng dụng ở trong hình 4.6

Giải rút gọn:

Làm màng bọc thực phẩm

Làm lõi dây điện

Dùng trong công trình dây dựng

Làm trang sức

2. Các nguyên tố phi kim

Câu hỏi: Sử dụng bảng tuần hoàn, hãy xác định vị trí ( số thứ tự, chu kì, nhóm) của các nguyên tố có tên trong hình 4.7

Giải rút gọn:

O: 8, VIA

Cl: 17, VIIA

S: 16, VIA

Br: 35, VIIA

3. Các nguyên tố khí hiếm

Câu 1: Sử dụng bảng tuần hoàn, hãy xác định vị trí, số thứ tự, chu kì, nhóm của khí hiếm Neon

Giải rút gọn:

Số thứ tự 10, đứng sau F

Nhóm VIIIA

Chu kì 2

Câu 2: Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học gồm các nguyên tố:

A. Kim loại, phi kim

B. Phi kim và khí hiếm

C. Kim loại và khí hiếm

D, Kim loại, phi kim, khí hiếm

Giải rút gọn:

D

Câu 3: Cho các nguyên tố sau: P. Ba. Rb, Cu, Fe, Ne, S

a. Sử dụng bảng tuần hoàn, hãy cho biết trong các nguyên tố trên, nguyên tố nào là kim loại, nguyên tố nào là phi kim

b. Nêu ứng dụng trong đời sống của một nguyên tố trong số các nguyên tố trên.

Giải rút gọn:

a. 

Kim loại: Ba, Rb, Cu, Fe

Phi kim: P, Si

Khí hiếm: Ne

b. Fe:

Phần lớn sắt được sử dụng để luyện thép, gang.

Ứng dụng trong nhiều vật dụng đời sống như oto, xe máy…