BÀI 13.  ĐỘ TO VÀ ĐỘ CAO CỦA ÂM

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Âm mà ta nghe được phát ra từ dây số 1 và dây số 6 của cây đàn ghita có gì khác nhau?

Giải rút gọn:

+ Dây số 1 nghe trong hơn 

+ Âm thanh to nhỏ khác nhau ở 2 dây

I. ĐỘ TO VÀ BIÊN ĐỘ CỦA SÓNG ÂM

1. Biên độ dao động của nguồn âm, sóng âm

Câu hỏi: Hãy so sánh biên độ của sóng âm trong hình 13.2b và 13.2c từ đó rút ra mỗi quan hệ giữa biên độ của sóng âm và biên độ dao động của nguồn âm

Giải rút gọn:

So sánh: b > c

Nhận xét: Biên độ của sóng âm tỉ lệ thuận với biên độ dao động của nguồn âm

2. Độ to của âm

Câu 1: So sánh độ to của âm thanh nghe được trong thí nghiệm vẽ ở hình 13.2b và 13.2c

Giải rút gọn:

b > c

Câu 2: Từ câu trả lời trên, rút ra mỗi quan hệ giữa biên độ của sóng âm với độ to của âm

Giải rút gọn:

Biên độ sóng âm dao động càng lớn, âm càng to.

Câu 3: Khi gảy đàn hoặc đánh trống, muốn âm phát ra to hơn người ta làm thế nào? Tại sao?

Giải rút gọn:

Đánh trống mạnh hoặc gảy mạnh một dây đàn, tiếng đàn, tiếng trống sẽ to. 

Vì biên độ dao động càng lớn thì âm thanh phát ra càng to

II. ĐỘ CAO VÀ TẦN SỐ CỦA SÓNG ÂM

1. Tần số

Câu 1: Nếu một dây đàn ghita dao động 880 lần mỗi giây thì tần số của nó là bao nhiêu?

Giải rút gọn:

880 Hz.

Câu 2: Nếu một mặt trống dao động với tần số 100 Hz thì nó thực hiện được bao nhiêu dao động trong 1 min?

Giải rút gọn:

1 phút = 60 s

(dao động)

Câu 3: Nếu một con ong mật khi bay đập cánh lên, xuống 3 300 lần trong 10 s thì tần số dao động của cánh nó là bao nhiêu?

Giải rút gọn:

Ta có:

N = 3300 dao động

t = 10 s

2. Độ cao của âm

Câu 1: Hãy so sánh tần số của sóng âm trong hình 13.4a và 13.4b từ đó rút ra mối quan hệ giữa tần số của sóng âm và tần số dao động của nguồn âm. 

Giải rút gọn:

số đường biểu diễn ở 13.4b dao động mau hơn 13.4a => tần số dao động của sóng âm ở 13.4b > 13.4a

Câu 2: So sánh độ cao (bổng, trầm) của âm nghe được trong thí nghiệm hình 13.4a và 13.4b.

Giải rút gọn:

13.4b bổng

13.4a trầm

Câu 3: Từ câu trả lời trên, rút ra mối quan hệ giữa tần số của sóng âm với độ cao của âm.

Giải rút gọn:

Âm càng cao (bổng) = tần số càng lớn.

Âm càng thấp (trầm) = tần số càng nhỏ.

Câu 1: Một con muỗi khi bay vỗ cánh 3000 lần trong 5 giây và một con ong mật khi bay vỗ cánh 4950 lần trong 15 giây.

a) Tính tần số dao động của cánh muỗi và cánh ong khi bay. Con nào vỗ cánh nhanh hơn?

b) Âm phát ra khi vỗ cánh của con muỗi hay con ong cao hơn?

Giải rút gọn:

a) Muỗi:

Ong:

muỗi vỗ cánh nhanh hơn ong.

b) Muỗi cao hơn.

Câu 2: Hãy tìm hiểu xem khi vặn cho dây đàn ghita căng nhiều, căng ít thì âm phát ra sẽ cao, thấp như thế nào? Tần số lớn, nhỏ ra sao?

Giải rút gọn:

+ Dây đàn ghita căng nhiều, dao động của dây đàn nhanh, âm phát ra cao, tần số lớn

+ Dây đàn ghita căng ít, dao động của dây đàn chậm, âm phát ra thấp, tần số nhỏ

Câu 3: Tìm ví dụ về âm trầm (thấp), âm bổng (cao).

Giải rút gọn:

+ Lời nói nhỏ 20 dB (âm trầm)

+ Tiếng nhạc lớn 80 dB (âm bổng)