BÀI 15. NĂNG LƯỢNG ÁNH SÁNG. TIA SÁNG, VÙNG TỐI 

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Em hãy dựa vào hình trên, nêu lên vai trò quan trọng của năng lượng ánh sáng trên Trái Đất

Giải rút gọn:

Giúp thực vật, động vật sinh sống, tồn tại trên Trái Đất

I. ÁNH SÁNG LÀ MỘT DẠNG CỦA NĂNG LƯỢNG

Câu 1: Nếu thay điện kế trong Hình 15.1 bằng một quạt máy nhỏ và bật đèn, thì sẽ có hiện tượng gì xảy ra? Tại sao?

Giải rút gọn:

Quạt sẽ quay. Vì khi bật đèn, pin nhận được năng lượng ánh sáng của đèn, chuyển thành điện năng cung cấp cho quạt quay.

Câu 2: Giải thích vì sao chai nước để ngoài nắng, sau một khoảng thời gian thì nóng lên. Năng lượng ánh sáng đã chuyển hóa thành dạng năng lượng nào?

Giải rút gọn:

Nước trong chai hấp thụ năng lượng ánh sáng từ mặt trời.

Thành năng lượng nhiệt

Câu 3: Nêu thêm ví dụ về sử dụng năng lượng ánh sáng mặt trời ở gia đình hoặc địa phương. Cho biết năng lượng ánh sáng mặt trời đã chuyển hóa thành những dạng năng lượng nào trong mỗi ví dụ? Tại sao cần ưu tiên sử dụng năng lượng ánh sáng mặt trời?

Giải rút gọn:

- VD: Bình nước nóng năng lượng mặt trời

- Thành nhiệt năng

- Năng lượng mặt trời là vô hạn gần gũi với tự nhiên giúp hạn chế gây ô nhiễm môi trường

II. CHÙM ÁNH SÁNG VÀ TIA SÁNG

1. Chùm sáng

Câu hỏi: Hãy tìm thêm ví dụ về chùm sáng song song, chùm sáng hội tự và chùm sáng phân kì trong thực tế.

Giải rút gọn:

song song: đèn pin, đèn chiếu phẫu thuật trong bệnh viện.

phân kì: ánh sáng mặt trời, đèn học tập, ngọn lửa, đèn của các loại xe phương tiện giao thông.

hội tụ: gương cầu lõm, kính hiển vi điện tử, tia laser, kính lúp.

3. Thí nghiệm tạo tia sáng bằng chùm sáng hẹp song song

Câu 1: Chùm sáng phát ra từ một bút laser có thể coi là mô hình tia sáng không? Vì sao?

Giải rút gọn:

Có thể, vì chùm sáng phát ra từ laser song song và rất hẹp

Câu 2: Chùm sáng phát ra từ một đèn pin có thể coi là mô hình tia sáng không? Vì sao?

Giải rút gọn:

Không thể, vì chùm sáng phát ra từ đèn pin là chùm sáng phân kì

III. VÙNG TỐI

1. Vùng tối do nguồn sáng hẹp

Câu hỏi: Hãy mô tả bóng của vật cản trên màn chắn ở Hình 15.8a và giải thích tại sao có bóng đó.

Giải rút gọn:

Bóng của vật cản ở hình 15.8a lớn hơn vật cản và rất rõ nét. 

Do vùng phía sau vật cản không nhận được ánh sáng từ nguồn sáng truyền tới.

2. Vùng tối do nguồn sáng rộng

Câu 1: Hãy mô tả bóng của vật cản sáng thu được trên màn chắn trong thí nghiệm ở Hình 15.9a. 

Giải rút gọn:

Không rõ nét

Câu 2: Tìm thêm ví dụ về vùng tối do nguồn sáng thu hẹp và vùng tối do nguồn sáng rộng

Giải rút gọn:

Hẹp: bóng của quả cam dưới ánh sáng của bóng đèn dây tóc

Rộng: bóng của cây dưới ánh nắng mặt trời

Câu 1: Đặt một vật cản sáng trước ánh nắng mặt trời (lúc trời nắng và không có mây che) để thu bóng của nó trên một màn chắn. Tự làm thí nghiệm để rút ra nhận xét về bóng của vật

Giải rút gọn:

Rõ nét trên mặt đất.

Vì lúc ấy thì mặt trời là nguồn sáng hẹp, các tia sáng đến mặt đất được coi là song song và có cường độ lớn

Câu 2: Giải thích hiện tượng nêu ra ở đầu mục III

Giải rút gọn:

Vì bóng đèn dây tóc tạo ra nguồn sáng hẹp è rõ nét

Bóng đèn ống thì tạo ra nguồn sáng rộng è không rõ nét.