BÀI 12. SÓNG ÂM

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Trong lịch sử, khi phương tiện truyền thông còn chưa phát triển, để phát hiện quân địch đang di chuyển bằng ngựa, người ta lại áp tai xuống đất và có thể nghe được tiếng vó ngựa cách xa vài kilômét. Tại sao?

Giải rút gọn:

Âm thanh truyền tốt nhất trong chất rắn.

I. DAO ĐỘNG VÀ SÓNG

1. Dao động

Câu hỏi: Tìm thêm ví dụ về dao động

Giải rút gọn:

Ví dụ: chuyển động của mặt nước gợn sống, con lắc đơn, con lắc lò xo, lá trên cây,…

2. Sóng

Câu hỏi: Hãy tìm thêm ví dụ về sự truyền dao động tạo thành sóng

Giải rút gọn:

Ví dụ: Trên mặt nước cánh bèo hay chiếc phao chỉ dao động tại chỗ khi sóng truyền qua; 

II. NGUỒN ÂM

Câu hỏi: Hãy thực hiện thí nghiện đơn giản sau: gảy đàn (Hình 12.4). gõ vào âm thoa (hình 12.4d) để chúng tỏ âm thanh truyền được trong không khí

Giải rút gọn:

HS tự thực hành

Câu hỏi: Tìm thêm ví dụ về dao động phát ra âm thanh

Giải rút gọn:

Màng loa tivi, rung chuông, đồng hồ báo thức kêu

III. SÓNG ÂM

Câu hỏi: Tìm thêm ví dụ cho thấy sóng âm truyền từ nguồn âm theo mọi phương ra môi trường xung quanh

Giải rút gọn:

Cô giáo đánh trống. Học sinh ngồi ở các lớp học đều nghe thấy 

IV.  CÁC MÔI TRƯỜNG TRUYỀN ÂM

Câu 1: Trong hình 12.6 khi bạn A úp cốc vào tai thì nghe được tiếng bạn B nói nhưng nếu bạn A đưa cốc ra xa tai thì không nghe được tiếng bạn B nói. Hiện tượng này chứng tỏ điều gì; có thể rút ra nhận xét gì về môi trường truyền âm? 

Giải rút gọn:

Âm đã truyền từ miệng bạn này đến tai bạn kia qua môi trường khí và rắn (sợi chỉ)

Khi âm truyền trong môi trường thì âm bị hấp thụ dần nên càng xa nguồn âm thì âm càng nhỏ dần rồi tắt hẳn 

Kết luận: Âm thanh có thể truyền qua môi trường chất rắn và khí

Câu 2: Trong thí nghiệm mô tả hình 12.7 khi nhúng hộp đựng đồng hồ báo thức đang kêu vào nước thì có nghe thấy tiếng chuông báo thức không? Làm thí nghiệm kiểm tra để chứng tỏ âm thanh truyền được trong chất lỏng

Giải rút gọn:

Có nghe thấy tiếng chuông báo thức. Suy ra âm phát ra từ nguồn âm truyền trong không khí trong cốc, truyền sang nước rồi truyền qua không khí ngoài hồ nước đến tai.

Câu 1: Tìm thêm ví dụ về âm truyền trong chất khí, chất rắn và chất lỏng

Giải rút gọn:

Chất lỏng: người hay đi câu cá không thể câu được cá khi có người đi tới gần bờ vì cá đã nghe được tiếng chân người truyền qua đất, qua nước và bỏ đi.

Chất rắn: úp tai xuống mặt bàn, gõ tay lên đầu bàn còn lại => nghe được âm thanh gõ bàn

Chất khí: cô giáo gõ trống trường, bạn a đứng từ cổng vẫn nghe thấy

Câu 2: Hãy trả lời câu hỏi nêu ra ở phần mở đầu của bài (Trong lịch sử, khi phương tiện truyền thông chưa phát triển, để phát hiện quân địch di chuyển bằng ngựa người ta lại áp tai xuống đất và có thể nghe được cả tiếng vó ngựa cách xa vài kilomet. Tại sao?)

Giải rút gọn:

Tiếng vó ngựa: Âm phát ra do bước chân ngựa chạm đất.

Đất là vật rắn è truyền âm tốt hơn không khí