BÀI 40. SINH SẢN HỮU TÍNH Ở SINH VẬT 

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Cây đậu ở hình bên không được mọc ra từ rễ, thân hay lá của mẹ mà lại mọc lên từ một bộ phận đặc biệt là hạt. Đây là ví dụ về sinh sản hữu tính. Vậy sinh sản hữu tính là gì và quá trình này diễn ra như thế nào?

Giải rút gọn:

Là hình thức sinh sản có sự kết hợp giữa giao tử đực và giao tử cái tạo thành hợp tử để phát triển thành cơ thể mới.

I. KHÁI NIỆM SINH SẢN HỮU TÍNH

Câu hỏi: Lấy ví dụ các loài sinh vật có hình thức sinh sản hữu tính mà em biết

Giải rút gọn:

VD: lúa, chanh, bưởi, trâu, gà, cá chép, voi,…

II. SINH SẢN HỮU TÍNH Ở THỰC VẬT CÓ HOA

1. Cơ quan sinh sản

Câu 1: Quan sát hình 40.1, mô tả cấu tạo của hoa lưỡng tính. Hoa lưỡng tính có đặc điểm gì khác hoa đơn tính?

Giải rút gọn:

- Có cấu tạo có cả nhị và nhụy

- Hoa lưỡng tĩnh có cả nhị và nhụy còn hoa đơn tính chỉ mang nhị hoặc nhụy

Câu 2: Phân loại các hoa đơn tính và hoa lưỡng tính trong 40.2

Giải rút gọn:

Lưỡng tính: hoa cải, hoa bưởi, hoa khoai tây, hoa táo tây

Đơn tính: hoa dưa chuột, hoa liễu

2. Quá trình sinh sản hữu tính ở thực vật

Câu 1: Mô tả các giai đoạn trong sinh sản hữu tính ở thực vật. Phân biệt quá trình thụ phấn và thụ tinh ở thực vật. Cho viết ý nghĩa của thụ tinh trong quá trình hình thành quả và hạt

Giải rút gọn:

Mô tả:

Tạo giao tử: các giao tử hình thanh trong bao phấn, giao tử cái hình thành trong bầu nhụy

Thụ phấn: chuyển hạt phấn đến đầu nhụy

Thụ tinh: phấn đến đầu nhụy sau đó nảy mầm thành ống phấn chứa giao tử đực, xuyên qua vòi nhụy vào bầu nhụy. Giao tử đực kết hợp với giao tử cái tạo nhành hợp tử

Hình thành quả: hợp tử phân chia phát triển thành phôi nằm trong hạt. Hạt do noãn phát triển thành. 

Phân biệt:

Thụ phấn: hạt phấn tiếp xúc với đầu nhụy.

Thụ tinh : tế bào sinh dục đực (tinh trùng) của hạt phấn kết hợp với tế bào sinh dục cái (trứng) tại noãn để tạo thành hợp tử.

 Ý nghĩa:

Nếu không có giai đoạn này, hợp tử không thể tạo thành và không thể phân chia hình thành quả và hạt

Câu 2: Cho biết quả và hạt được hình thành từ bộ phận nào của hoa. Giải thích tại sao trong tự nhiên có loại quả có hạt và loại quả không có hạt

Giải rút gọn:

Quả: bầu nhụy chứa noãn được thụ tinh

Hạt: noãn đã được thụ tinh tạo thành

Là do không có sự thụ tinh nên không có hạt. Do cấu tạo của hoa nên không thể thụ tinh nhưng bầu vẫn phát triển nhờ các chất kích thích do phần hoa mang đến tạo thành quả. 

III. SINH SẢN HỮU TÍNH Ở ĐỘNG VẬT

Câu 1: Quan sát hình 40.4 mô tả khái quát các giai đoạn sinh sản hữu tính ở gà và thỏ

Giải rút gọn:

Hình thành giao tử: tế bào trứng được hình thành và phát triển trong cơ quan sinh dục cái, tinh trùng đực hình thành trong cơ quan sinh dục đực

Thụ tinh: là sự kết hợp của giao tử cái với giao tử đực tạo thành hợp tử. 

Phát triển phôi: hợp tử phân chia và phát triển thành phôi. Phôi phát triển thành cơ thể con ở bên ngoài cơ thể mẹ (đối với loài đẻ trứng) hoặc ở bên trong cơ thể mẹ ( đối với loài đẻ con)

Câu 2: Phân biệt sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính ở sinh vật

Giải rút gọn:

Giống: Đều tạo ra các cá thể mới từ các thể ban đầu

Khác nhau:

Câu 3: Nêu những ưu điểm của hình thức mang thai và sinh con ở động vật có vú so với hình thức đẻ trứng ở các động vật khác

Giải rút gọn:

Phôi được nuôi dưỡng bằng cách lấy chất dinh dưỡng từ cơ thể mẹ qua nhau thai, nhiệt độ trong cơ thể mẹ thích hợp cho sự phát triển của phôi.

Thai nhi được bảo vệ tốt trước kẻ thù và các tác nhân gây hại.

IV. VAI TRÒ VÀ ỨNG DỤNG CỦA SINH SẢN HỮU TÍNH Ở SINH VẬT

Câu hỏi: Sinh sản hữu tính ở sinh vật có vai trò và ứng dụng như thê nào? Cho ví dụ

Giải rút gọn:

Vai trò:

Tạo ra các cá thể mới đa dạng, đảm bảo sự phát triển liên túc của loại 

Tạo thích nghi cho loài nếu mối trường thay đổi

Tạo các cá thể con mang những đặc điểm đa dạng

Ứng dụng:

Con người tạo ra nhiều giống vật nuôi cây trồng nhờ lai hữu tính kết hợp chọn lọc

Ví dụ: vịt xiêm, giống lúa DT17, DT24, DT25

Tạo thế hệ con mang đặc điểm tốt của cả bố mẹ, đáp ứng nhu cầu đa dạng con người

Ví dụ: ngô nếp tím, lợn lai Ỉ - Đại Bạch