BÀI 15. NĂNG LƯỢNG ÁNH SÁNG. TIA SÁNG, VÙNG TỐI 

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Em hãy dựa vào hình trên, nêu lên vai trò quan trọng của năng lượng ánh sáng trên Trái Đất

Đáp án chuẩn:

Vai trò: giúp sinh vật sinh sống, tồn tại trên Trái Đất.

I. ÁNH SÁNG LÀ MỘT DẠNG CỦA NĂNG LƯỢNG

Câu 1: Nếu thay điện kế trong Hình 15.1 bằng một quạt máy nhỏ và bật đèn, thì sẽ có hiện tượng gì xảy ra? Tại sao?

Đáp án chuẩn:

Quạt đó sẽ quay vì khi bật đèn, pin quang điện nhận được năng lượng ánh sáng của đèn chuyển hóa thành điện nặng cung cấp cho quạt quay. 

Câu 2: Giải thích vì sao chai nước để ngoài nắng, sau một khoảng thời gian thì nóng lên. Năng lượng ánh sáng đã chuyển hóa thành dạng năng lượng nào?

Đáp án chuẩn:

Vì nước trong chai hấp thụ năng lượng ánh sáng từ mặt trời. Năng lượng ánh sáng → năng lượng nhiệt.

Câu 3: Nêu thêm ví dụ về sử dụng năng lượng ánh sáng mặt trời ở gia đình hoặc địa phương. Cho biết năng lượng ánh sáng mặt trời đã chuyển hóa thành những dạng năng lượng nào trong mỗi ví dụ? Tại sao cần ưu tiên sử dụng năng lượng ánh sáng mặt trời?

Đáp án chuẩn:

- Ví dụ: pin năng lượng mặt trời, năng lượng ánh sáng → điện năng.

- Vì năng lượng mặt trời giúp hạn chế gây ô nhiễm môi trường

II. CHÙM ÁNH SÁNG VÀ TIA SÁNG

1. Chùm sáng

Câu hỏi: Hãy tìm thêm ví dụ về chùm sáng song song, chùm sáng hội tự và chùm sáng phân kì trong thực tế.

Đáp án chuẩn:

- Chùm sáng song song: ánh sáng mặt trời, đèn pin,...

- Chùm sáng phân kì: đèn học tập, ngọn lửa,...

- Chùm sáng hội tụ: gương cầu lõm, kính hiển vi điện tử,..

3. Thí nghiệm tạo tia sáng bằng chùm sáng hẹp song song

Câu 1: Chùm sáng phát ra từ một bút laser có thể coi là mô hình tia sáng không? Vì sao?

Đáp án chuẩn:

Có vì chùm sáng phát ra từ laser song song và rất hẹp.

Câu 2: Chùm sáng phát ra từ một đèn pin có thể coi là mô hình tia sáng không? Vì sao?

Đáp án chuẩn:

Không vì chùm sáng phát ra từ đèn pin là chùm sáng phân kì.

III. VÙNG TỐI

1. Vùng tối do nguồn sáng hẹp

Câu hỏi: Hãy mô tả bóng của vật cản trên màn chắn ở Hình 15.8a và giải thích tại sao có bóng đó.

Đáp án chuẩn:

Bóng của vật cản lớn hơn vật cản, bóng xuất hiện do vùng phía sau vật cản không nhận được ánh sáng từ nguồn sáng truyền tới.

2. Vùng tối do nguồn sáng rộng

Câu 1: Hãy mô tả bóng của vật cản sáng thu được trên màn chắn trong thí nghiệm ở Hình 15.9a.

Đáp án chuẩn:

Bóng của vật cản sáng thu được trên màn chắn không rõ nét.

Câu 2: Tìm thêm ví dụ về vùng tối do nguồn sáng thu hẹp và vùng tối do nguồn sáng rộng

Đáp án chuẩn:

- Vùng tối:

 + nguồn sáng hẹp: bóng quả cam dưới ánh sáng đèn dây tóc.

 + nguồn sáng rộng: bóng của cây dưới ánh nắng mặt trời.

Câu 1: Đặt một vật cản sáng trước ánh nắng mặt trời (lúc trời nắng và không có mây che) để thu bóng của nó trên một màn chắn. Tự làm thí nghiệm để rút ra nhận xét về bóng của vật

Đáp án chuẩn:

Học sinh tự làm thí nghiệm và nêu ra nhận xét.

Câu 2: Giải thích hiện tượng nêu ra ở đầu mục III

Đáp án chuẩn:

Vì bóng đèn dây tóc tạo ra nguồn sáng hẹp nên bóng của vật rõ nét. Bóng đèn ống thì tạo ra nguồn sáng rộng nên bóng của vật không rõ nét.