BÀI 28. TRAO ĐỔI KHÍ Ở SINH VẬT 

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Hình bên thể hiện sự trao đổi khí ở người. Trao đổi khí là gì? Quá trình trao đổi khí diễn ra như thế nào ở cơ thể động vật và thực vật?

Đáp án chuẩn:

Trao đổi khí là quá trình trao đổi sinh vật lấy O₂ hoặc CO₂, đồng thời thải ra môi trường khí với môi trường O₂ hoặc CO₂ diễn ra theo cơ chế khuếch tán. Động vật trao đổi khí qua quá trình hô hấp. Thực vật trao đổi khí qua quang hợp và hô hấp.

I. TRAO ĐỔI KHÍ Ở SINH VẬT

Câu 1: Đọc thông tin trên rồi hoàn thành nội dung theo mẫu Bảng 28.1

Đáp án chuẩn:

Câu 2: Trao đổi khí có liên quan gì với hô hấp tế bào?

Đáp án chuẩn:

Trao đổi khí lấy khí oxygen để cung cấp nguyên liệu cho hô hấp tế bào. Khí carbon dioxide tạo ra từ hô hấp tế bào sẽ được thải ra ngoài qua trao đổi khí.

II. TRAO ĐỔI KHÍ Ở THỰC VẬT

Câu 1: Cấu tạo tế bào khí khổng phù hợp với chức năng trao đổi khí ở thực vật như thế nào?

Đáp án chuẩn:

- Khi tế bào hạt đậu trương nước, thành mỏng căng ra → thành dày cong theo → Khí khổng mở rộng giúp thực hiện trao đổi khí.

- Khi tế bào hạt đậu mất nước, thành mỏng hết căng, thành dày duỗi thẳng → Khí khổng đóng lại nhưng không đóng hoàn toàn để đảm bảo trao đổi khí vẫn có thể diễn ra.

Câu 2: Quan sát Hình 28.1, cho biết sự khác nhau giữa quá trình trao đổi khí qua khí khổng trong hô hấp và quang hợp.

Đáp án chuẩn:

Trong quang hợp, khí khổng mở cho CO₂ từ môi trường khuếch tán vào lá và O₂ từ lá khuếch tán vào môi trường qua khí khổng.

Câu 3: Quá trình trao đổi khí chịu ảnh hưởng của những yếu tố nào? Cây bị thiếu nước ảnh hưởng như thế nào đến quá trình trao đổi khí?

Đáp án chuẩn:

- Yếu tố: ánh sáng, nước.

- Khi cây bị thiếu nước, thành mỏng hết căng và thành dày duỗi thẳng, khí khổng đóng lại → quá trình trao đổi khí bị ảnh hưởng.

III. TRAO ĐỔI KHÍ Ở ĐỘNG VẬT

Câu 1: Quan sát Hình 28.2, cho biết tên cơ quan trao đổi khí ở giun đất, cá, châu chấu và mèo.

Đáp án chuẩn:

- a): da

- c): mang

- b): hệ thống ống khí

- d): phổi

Câu 2: Quan sát Hình 28.3, mô tả đường đi của khí qua cơ quan trao đổi khí ở động vật.

Đáp án chuẩn:

Khí O₂ được đi vào cơ thể nhờ cơ quan trao đổi khí, sau đó được đưa đến tất cả các tế bào trong cơ thể. Khí CO₂ được thải ra từ các tế bào đi qua cơ quan trao đổi khí và đi ra môi trường bên ngoài.

Câu 3: Quan sát Hình 28.4, mô tả đường đi của khí O₂ và CO₂ qua các cơ quan của hệ hô hấp ở người.

Đáp án chuẩn:

Khi hít vào, O₂ → đường dẫn khí → phổi → O₂ khuếch tán từ phế nang vào máu đến cung cấp cho các tế bào trong cơ thể. Khí CO₂ được chuyển vào máu → phổi → khuếch tán vào phế nang và được đưa ra ngoài môi trường khi thở ra.

Câu 4: Điều gì sẽ xảy ra nếu đường dẫn khí bị tắc nghẽn? Nêu những việc làm có lợi cho quá trình trao đổi khí ở người.

Đáp án chuẩn:

- Nếu đường dẫn khí bị tắc nghẽn thì sẽ không có quá trình trao đổi khí → không có O₂ để cung cấp cho hô hấp các tế bào → tế bào không có năng lượng để sử dụng, CO₂ cũng không được đào thải → tế bào bị đầu độc. 

- Việc làm có lợi: tập thể dục thường xuyên, tập hít thở đúng cách.