BÀI 7 ĐỌC

Bài tập 1 (trang 21):
Điền thông tin vào chỗ trống để hoàn thành định nghĩa về truyện trinh thám (làm vào vở):
Truyện trinh thám là thể loại truyện kể lại ……………. Dựa vào những manh mối ban đầu, …………….. từng bước khám phá sự thật.

Bài giải chi tiết:
Truyện trinh thám là thể loại truyện kể lại quá trình tìm kiếm sự thật về một vụ án. Dựa vào những manh mối ban đầu, người điều tra (thám tử, cảnh sát,...) từng bước khám phá sự thật.

Bài tập 2 (trang 21):
Liệt kê hai yêu cầu về nội dung của truyện trinh thám.

Bài giải chi tiết:
Hai yêu cầu về nội dung của truyện trinh thám:

• Một vụ việc đã xảy ra và thủ phạm còn giấu mặt.
• Một cuộc điều tra được tiến hành chủ yếu bởi các thám tử và/hoặc nhân vật bị tình nghi là thủ phạm.

Bài tập 3 (trang 21):
Điền vào bảng sau đặc điểm của không gian, thời gian trong truyện trinh thám (làm vào vở):

Bài giải chi tiết:
Đặc điểm về không gian:

• Nơi diễn ra hoặc lưu giữ các manh mối về vụ án (dấu vết, tung tích của tội phạm, của nạn nhân hoặc những người liên quan).
• Nơi diễn ra các hoạt động điều tra, khám phá những sự thật về vụ án.

Đặc điểm về thời gian:

• Thời gian diễn ra các hoạt động điều tra, từ lúc khởi đầu cuộc điều tra cho đến khi các nhà điều tra chính thức đưa ra bằng chứng, những phân tích, lý giải thuyết phục và kết luận về vụ án.
• Thời gian thường có giới hạn trong một vài tuần hoặc vài ngày, thậm chí vài giờ.

Bài tập 4 (trang 21):
Vẽ sơ đồ cốt truyện của truyện trinh thám (làm vào vở).

Bài giải chi tiết:
(Chỗ này yêu cầu vẽ sơ đồ cốt truyện nên bạn có thể vẽ theo các bước mô tả cốt truyện trong truyện trinh thám.)

Bài tập 5 (trang 21):
Các chi tiết trong truyện trinh thám có gì đặc biệt? Liệt kê một vài chi tiết trong truyện Chiếc mũ miện dát đá be-rô để làm rõ vai trò của chúng trong quá trình điều tra, khám phá sự thật của thám tử Sơ-lốc Hôm.

Bài giải chi tiết:
Các chi tiết trong truyện trinh thám có vai trò như một bằng chứng hoặc một manh mối quan trọng trong quá trình điều tra.

Một số chi tiết trong truyện Chiếc mũ miện dát đá be-rô có vai trò là những manh mối quan trọng để thám tử Sơ-lốc Hôm tìm ra sự thật:

• Mảnh mũ miện bị gãy.
• A-thơ say mê Me-ry nhưng không được Me-ry đáp lại.
• Me-ry để lại lá thư trước khi trốn khỏi nhà Hôn-đơ.
• Dấu chân in trên tuyết, dưới cửa sổ nhà Hôn-đơ.

Bài tập 6 (trang 21):
Nhân vật chính trong truyện trinh thám Chiếc mũ miện dát đá be-rô và Kẻ sát nhân lộ diện là ai?

Bài giải chi tiết:
Nhân vật chính trong truyện trinh thám Chiếc mũ miện dát đá be-rô là thám tử Sơ-lốc Hôm. Nhân vật chính trong Kẻ sát nhân lộ diện là Giôn Oa-rân – người bị tình nghi giết Đan, giết vợ, đồng thời là người đi tìm các bằng chứng để chứng minh mình vô tội.

Bài tập 7 (trang 21):
Lời đối thoại trong truyện trinh thám thường góp phần mở ra các manh mối cho cuộc điều tra. Lời độc thoại nội tâm trong truyện trinh thám được sử dụng nhằm thể hiện diễn biến tâm lí của nhân vật, nhất là nhân vật thám tử. Lấy một vài ví dụ về lời đối thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản Kẻ sát nhân lộ diện để chứng minh nhận định trên.

Bài giải chi tiết:
Một số ví dụ về lời đối thoại trong truyện Kẻ sát nhân lộ diện đã góp phần mở ra các manh mối cho cuộc điều tra:

• Đoạn đối thoại giữa Scan-lân và Oa-rân ở đầu đoạn trích.

• Đoạn đối thoại giả giữa Scan-lân và vợ (thực chất là cô thư kí Ba-bro) qua điện thoại.

• Đoạn đối thoại giữa Ran-đô (tên giả của Gioóc Cle-mon) với thám tử Đen-mân qua điện thoại.

Một số ví dụ về lời độc thoại nội tâm trong truyện Kẻ sát nhân lộ diện góp phần thể hiện diễn biến căng thẳng trong tâm lí của nhân vật Oa-rân là:

• “Tôi liếc nhìn đồng hồ. Đã 7 giờ 35. Cô ấy nói sao nhỉ? Sau nửa tiếng nữa ông ta sẽ có mặt tại văn phòng, chỉ còn phải ăn sáng nữa thôi.”

• “Không, dù sao thì chúng tôi cũng đã nhầm. Không thể có một hệ thần kinh vững vàng như vậy được. Còn nếu chúng tôi không nhầm thì rất có thể hắn đã đoán được từng đường đi nước bước của chúng tôi và đánh giá đúng như một tay cờ bạc nhà nghề. Không, chưa phải là đã mất tất cả – tôi nghĩ thầm. Ở địa vị hắn thì tôi sẽ đợi một lúc rồi sau đó sẽ viện một cái cớ gì đó để ra ngoài, vừa lịch sự vừa không gây nghi ngờ. Nhưng lạy Chúa, cần phải có một ý chí và một sức chịu đựng như thế nào để bình tĩnh chờ đợi khoảng thời gian đó! Hắn còn chịu được bao nhiêu lâu nữa?”

• “Chuông điện thoại réo lên và tiếng chuông nghe như tiếng sét đánh. Nếu như hắn không kêu rú lên, không nhảy dựng lên đến trần nhà thì quả là hắn không có dây thần kinh thật. Hoặc là hắn vô tội. Tôi lại liếc nhìn hắn. Mặt Gioóc vẫn bình thản như trước, như thể hắn chẳng nghe thấy gì hết. A không! Hắn hơi quay đầu nhìn Scan-lân đang nhấc ống nói.”

• Dưới đây là bản sửa lại theo yêu cầu của bạn:

Bài tập 8 (trang 22)
Đọc văn bản và trả lời các câu hỏi bên dưới:

NĂM HẠT CAM

Đọc văn bản dưới đây và trả lời các câu hỏi.

A-thơ Cô-nan Đoi-lo

Năm hạt cam được trích từ tuyển tập truyện ngắn Những cuộc phiêu lưu của Sơ-lốc Hôm.

Vào một ngày mưa gió, chàng thanh niên 20 tuổi tên là Giôn Ô-pen-sô (John Openshaw) đến gặp thám tử Sơ-lốc Hôm để nhờ điều tra về những tai nạn bí ẩn giáng xuống gia đình mình. Ô-pen-sô kể với Hôm về việc chú E-lai-a (Elias) – vốn là một chủ đồn điền ở Phờ-lo-ri-đa (Florida, Mỹ) đã chuyển sang Xác-xít (Sussex, Anh) sinh sống – nhận được một lá thư gửi từ Pôn-đi-che-ry (Pondichéry, Ấn Độ) với ba chữ K trên bì thư, trong đó có năm hạt cam khô. Chú E-lai-a hốt hoảng, đốt cháy các giấy tờ, chỉ còn lại cái hộp rỗng, bên trong có cái nhãn bằng giấy, in ba chữ K. Bảy tuần sau, chú E-lai-a bị chết trong vườn một cách bí ẩn, cảnh sát kết luận nguyên nhân là do tự tử. Cha Ô-pen-sô tiếp quản đồn điền của chú E-lai-a.

Hai năm sau, cha Ô-pen-sô lại nhận được một lá thư có ba chữ K, trong thư có năm hạt cam khô và dòng chữ “Hãy đặt những tờ giấy trên cái đồng hồ mặt trời”; bức thư được gửi từ Dân-đi (Dundee, Xcốt-len). Ba ngày sau, ông được phát hiện đã chết ở gần nhà người bạn. Bồi thẩm kết luận cái chết của ông là do tai nạn.

Gần ba năm sau, Ô-pen-sô lại nhận được lá thư đóng dấu bưu điện Luân Đôn (Anh), với năm hạt cam khô, nội dung giống như thư đã gửi cho cha anh. Ô-pen-sô đưa cho thám tử Sơ-lốc Hôm một tờ giấy còn sót lại sau khi bị chú E-lai-a đốt, có nhan đề: “Tháng Ba năm 1869” và những dòng chữ khó hiểu: “Ngày 4: Hút-sân (Hudson) đến. Vẫn sân ga cũ. Ngày 7: Gửi hạt cam cho Mắc Cô-li (McCauley), Pa-ra-mo (Paramore), và Giôn Sơ-quain (John Swain) ở Xanh Ở-gút-xơ-tin (St Augustine). Ngày 9: Đã thanh toán Mắc Cô-li. Ngày 10: Đã thanh toán Giôn Sơ-quain. Ngày 11: Đã đến chỗ Pa-ra-mo. Mọi chuyện đều êm đẹp”. Sơ-lốc Hôm khuyên Ô-pen-sô về nhà ngay trong khi chờ ông tìm thủ phạm, đặt tờ giấy đó vào cái hộp bằng đồng, để trên chiếc đồng hồ mặt trời ở trong vườn, đồng thời đặt vào đó một lá thư ngắn giải thích rằng tất cả những thứ giấy tờ khác đã bị chú anh đốt hết và mảnh giấy này là thứ duy nhất còn sót lại.

Dưới đây là phần cuối của câu chuyện.

[...]

Anh ta bắt tay chúng tôi rồi cáo biệt ra về. Bên ngoài gió vẫn gào rú và mưa vẫn quất ràn rạt vào cửa sổ. Câu chuyện lạ lùng và man rợ này dường như đến với chúng tôi từ giữa con giông gió chẳng khác nào một nhánh rong biển bị cơn bão thổi tới rồi lại bị gió mưa bên ngoài cuốn phăng đi

[...]

“Oát-sân này, tôi nghĩ rằng”, cuối cùng thì anh cũng lên tiếng, “trong tất cả những vụ án mà chúng ta đã gặp thì không có vụ nào quái dị như câu chuyện này”.

“Có lẽ trừ vụ Dấu bộ tứ ra”.

“Ừ, phải đấy. Có lẽ ngoại trừ vụ đó. Tuy nhiên, tôi cảm thấy có vẻ như so với cha con thiếu tá Sơn-thô (Sholto) thì anh chàng Giôn Ô-pen-sô này đang phải đối mặt với những mối nguy còn kinh khủng hơn nhiều”.

“Nhưng anh đã có nhận định gì cụ thể về những mối nguy hiểm đó chưa?”, tôi hỏi.

“Không còn gì phải hoài nghi về bản chất của chúng”, anh đáp.

“Vậy những mối hiểm hoạ đó là gì? K.K.K là ai và vì sao hắn ta cứ đeo đuổi gia đình bất hạnh này?”.

Sơ-lốc Hôm nhắm mắt lại và đặt hai khuỷu tay lên thành ghế, các đầu ngón tay chụm vào nhau. “Người suy luận giỏi”, anh nhận xét, “thì chỉ cần nhìn thấy một dữ kiện duy nhất trong cả tổng thể là có thể suy luận được không những cả một chuỗi sự kiện dẫn tới dữ liệu đó mà còn thấy được tất cả các diễn biến sẽ xảy ra tiếp theo. Như Cu-vi-ê (Cuvier) có thể mô tả chính xác một con vật khi xem xét một chiếc xương duy nhất, người quan sát một khi đã hiểu rõ một mắt xích trong cả chuỗi các biến cố sẽ chỉ ra được chính xác tất cả những mắt xích còn lại, cả trước lẫn sau. Chúng ta còn chưa nắm bắt được hết những thành quả có thể đạt được chỉ bằng suy luận thuần tuý đâu. Có những vấn đề hóc búa mà nếu cứ chăm chăm dựa vào trực quan để tìm lời giải thì thất bại, song lại có thể giải quyết trong quá trình suy luận. Tuy vậy, để đạt đến đỉnh cao của nghệ thuật này, nhà suy luận phải tận dụng được tất cả những dữ kiện mà anh ta đã biết; hẳn anh cũng dễ dàng nhận thấy, điều đó đồng nghĩa với việc anh ta phải sở hữu toàn bộ tri thức, ấy vậy mà ngay cả trong thời đại này, với nền giáo dục miễn phí và các pho bách khoa toàn thư, cũng chẳng mấy ai làm được điều này. Nhưng một người muốn sở hữu tất cả những kiến thức khả dĩ cần dùng trong công việc thì không khó đến mức ấy. [...] Còn bây giờ, với vụ án mà vị khách đã trình bày với chúng ta tối nay thì chắc chắn ta phải huy động hết các nguồn thông tin của mình. Xin vui lòng lấy hộ tôi tập có chữ “K” của bộ Mỹ quốc toàn thư, nó nằm trên giá sách cạnh chỗ anh ngồi đấy. Cảm ơn! Giờ thì chúng ta sẽ xem xét tình huống này để xem có thể rút ra được điều gì. Trước hết, ta có thể bắt đầu với một giả định vững chắc rằng đại tá Ô-pen-số rời bỏ nước Mỹ vì một lí do rất quan trọng. Đến tuổi ấy người ta không dễ gì thay đổi mọi thói quen hay sẵn sàng đánh đổi khí hậu tuyệt vời ở Phờ-lo-ri-đa để chọn cuộc sống cô đơn tại một thị trấn quê mùa của nước Anh. Từ lúc về Anh ông ta chỉ thích sống hiu quạnh đến độ cực đoan, từ đó có thể suy đoán rằng ông ta sợ ai đó hoặc điều gì đó, vì vậy ta có thể đặt ra một giả định tạm thời rằng chính nỗi sợ hãi ấy đã đẩy ông ta ra khỏi nước Mỹ. Còn ông ta sợ điều gì thì chúng ta chỉ có thể suy luận bằng cách xem xét những bức thư đáng sợ mà ông ta và những người thừa kế đã nhận được. Anh có để ý con dấu bưu điện trên những lá thư đó chứ?”.

“Bức thư thứ nhất được gửi đi từ Pôn-đi-che-ry, bức thứ hai thì từ Đân-đi, và bức thứ ba là từ Luân Đôn”.

“Từ khu đông Luân Đôn. Anh rút ra điều gì từ đó?”.

“Tất cả đều là hải cảng. Người viết thư ở trên một con tàu”.

“Xuất sắc. Chúng ta đã có được một manh mối. Có khả năng – một khả năng lớn – rằng người viết ra những bức thư đó ở trên một con tàu. Giờ thì ta xem xét đến một khía cạnh khác. Trong vụ Pôn-đi-che-ry thì khoảng thời gian từ khi nhận được lời đe doạ đến khi nó được thực hiện là bảy tuần, đến vụ Đân-đi thì chỉ còn ba hoặc bốn ngày. Những chi tiết này có gợi lên điều gì không?”.

“Phải đi xa hơn”.

“Nhưng lá thư cũng phải đi một chặng đường dài hơn”.

“Vậy thì tôi chưa nhìn ra vấn đề”.

“Chí ít có thể đặt ra giả định rằng con tàu chở kẻ đó hoặc đám người đó là một thuyền buồm. Có vẻ như chúng luôn gửi đi

….

a. Nêu nội dung bao quát của văn bản.

b. Tìm các chi tiết thể hiện manh mối quan trọng của vụ án, phân tích ý nghĩa của các chi tiết đó trong quá trình khám phá vụ án của thám tử Sơ-lốc Hôm.

c. Nhân vật Sơ-lốc Hôm thể hiện những đặc điểm gì của nhân vật chính trong truyện trinh thám? Làm rõ ý kiến của em bằng những chi tiết trong văn bản.

d. Câu chuyện được kể lại bằng lời của ai? Nhận xét về việc sử dụng lời kể của nhận vật này đối với nội dung câu chuyện.

đ. Dựa vào bảng sau, em hãy làm rõ mối quan hệ giữa các chi tiết tiêu biểu, nhân vật chính, chủ đề của văn bản (làm vào vở):

e. Xác định đâu là lời người kể chuyện, đâu là lời nhân vật trong phần văn bản sau:

Chúng tôi ngồi lặng yên mất một lúc, tôi chưa bao giờ thấy Hôm buồn phiền và sửng sốt như lúc này.

“Lòng kiêu hãnh của tôi đã bị tổn thương, Oát-sân ạ”, cuối cùng anh cũng thốt lên.

g. Em có thích cách kết thúc của truyện này hay không? Hãy trao đổi ý kiến với các bạn trong nhóm và cho biết vì sao khi đọc truyện, người đọc lại có những ý kiến khác nhau về truyện đó.

Bài giải chi tiết:

a. Nội dung bao quát của văn bản là quá trình khám phá vụ án gia đình Ô-pen-sô bị giết của thám tử Sơ-lốc Hôm.

b.

- Chi tiết thứ nhất: Cái chết bất thường của chú, cha và chính Ô-pen-sô liên quan đến việc họ nhận được bức thư với ba chữ K trên bì thư, trong đó có năm hạt cam khô. Điều này cung cấp cho Sơ-lốc Hôm manh mối về việc chú của Ô-pen-sô có giữ giấy tờ gì đó liên quan đến tổ chức K.KK. và bị tổ chức này đòi lại.

- Chi tiết thứ hai: Chú của Ô-pen-sô phải rời bỏ nước Mỹ sang một vùng hẻo lánh ở Anh để sinh sống khi không còn trẻ. Chi tiết này giúp Hôm suy đoán ông ta sợ hãi điều gì đó nên phải trốn chạy.

- Chi tiết thứ ba: Tất cả bức thư đều được gửi từ các hải cảng (ở Ấn Độ, Xcốt-len và Luân Đôn). Điều này cho thấy người gửi thư là thuỷ thủ trên tàu và đó là manh mối để Sơ-lốc Hôm tìm ra thủ phạm.

c. Nhân vật Sơ-lốc Hôm có kĩ năng suy luận, đánh giá, kì năng điều tra sắc bén thể hiện qua việc suy luận từ các bức thư có ba chữ K và năm hạt cam khô, từ cái chết bất thường của ba người trong gia đình Ô-pen-sô; điều tra lịch trình các chuyến tàu, khả năng đánh giá chính xác thủ phạm là thuỷ thủ trên chiếc tàu,...

d. Câu chuyện được kể bằng lời của một nhân vật trong truyện, bác sĩ Oát-sân. Điều này làm tăng tính chân thực/ thuyết phục của câu chuyện vì bác sĩ Oát-sân là người chứng kiến vụ án, quá trình phá án của thám tử Sơ-lốc Hôm từ đầu đến cuối câu chuyện.

đ.

e. Phần gạch dưới là lời của nhân vật, các phần còn lại là lời của người kể chuyện.

Chúng tôi ngồi lặng yên mất một lúc, tôi chưa bao giờ thấy Hôm buồn phiền và sửng sốt như lúc này.

“Lòng kiêu hãnh của tôi đã bị tổn thương, Oát-sân ạ”, cuối cùng anh cũng thốt lên.

g.

Khi đọc truyện, người đọc lại có những ý kiến khác nhau về truyện đó vì;

- Quan điểm, cách nhìn nhận vấn đề khác nhau.

- Kiến thức của mỗi người khác nhau.