BÀI 9 NÓI VÀ NGHE

Bài tập 1 (trang 72): Nêu cách hiểu của em hoặc nêu các tiêu chí đáng lưu ý về sự việc có tính thời sự có thể chọn để trình bày.

Bài giải chi tiết:

Một sự việc có tính thời sự được chọn để trình bày cần đáp ứng các tiêu chí:

• Là sự việc mới xảy ra trong thời gian gần nhất (có tính thời sự, diễn ra trong nước, trong khu vực, trên thế giới, được truyền thông mới đề cập, đưa tin).
• Là sự việc liên quan đến xã hội, học tập, văn hoá, ứng xử, môi trường mạng hoặc các sự kiện chính trị – xã hội. Ví dụ: Đài/ báo tường thuật/ đưa tin việc một anh/ chị ở trường trung học trong địa phương em đạt quán quân Chương trình Đường lên đỉnh Ô-lim-pi-a (Olympia), hoặc một bạn học sinh vượt khó, lập thành tích xuất sắc trong học tập, rèn luyện vừa nhận được học bổng,…
• Là sự việc thu hút sự quan tâm của em, các bạn và mọi người.

Bài tập 2 (trang 72): Kể ra các bước trong quy trình thực hiện bài nói về một vấn đề có tính thời sự; trình bày cách thực hiện một bước mà theo em là có tầm quan trọng, cần đặc biệt lưu ý.

Bài giải chi tiết:

Các bước trong quy trình thực hiện bài nói về một vấn đề có tính thời sự:

• Bước 1: Xác định đề tài, mục đích, thời gian và không gian nói;
• Bước 2: Tìm ý, lập dàn ý;
• Bước 3: Luyện tập, trình bày;
• Bước 4: Trao đổi, đánh giá.

Sau khi nêu bốn bước, em có thể chọn một bước để trình bày kĩ hơn theo nhận thức của bản thân. Chẳng hạn tính quyết định của bước Xác định đề tài, mục đích, thời gian và không gian nói hoặc tầm quan trọng của bước Luyện tập, trình bày.

Bài tập 3 (trang 72): Theo em, những điều gì làm nên sức thu hút trong một bài trình bày ý kiến về một vấn đề có tính thời sự?

Bài giải chi tiết:

Có thể nói đến nhiều điểm làm nên sức thu hút trong một bài trình bày ý kiến về một sự việc có tính thời sự theo cách hiểu của bản thân. Tuy nhiên, em có thể chọn một số điểm chính liên quan đến:

• Sức thu hút từ nội dung sự việc có tính thời sự.
• Sức thu hút từ quan điểm, nhận thức, chủ kiến cá nhân của người trình bày về sự việc có tính thời sự.
• Sức thu hút từ cấu trúc, bố cục, cách thức, kĩ thuật trình bày bao gồm cả việc tạo sự giao lưu, tương tác giữa người nói và người nghe.

Bài tập 4 (trang 72): Thực hành các bước trong quy trình thực hiện bài trình bày ý kiến về một vấn đề có tính thời sự theo đề bài sau:
Đề bài: Hãy trình bày ý kiến về một sự việc có tính thời sự mà em và các bạn quan tâm.

Bài giải chi tiết:

• Bước 1: Xác định đề tài, mục đích, thời gian và không gian nói:
  • Sự việc được chọn cần phải:
  • Mới xảy ra trong thời gian gần nhất (có tính thời sự).
  • Thu hút sự quan tâm của em, các bạn và mọi người.
    • Em có thể tìm đọc trên những tờ báo có uy tín, xem trên chương trình truyền hình những vấn đề liên quan đến xã hội, học tập, văn hóa, ứng xử, môi trường mạng hoặc các sự kiện chính trị - xã hội vừa diễn ra trong nước, trong khu vực, trên thế giới mà theo em là đáng quan tâm.
• Bước 2: Tìm ý, lập dàn ý:
  • Tìm ý cho bài nói bằng cách trả lời các câu hỏi:
  • Sự việc có tính thời sự mà em sẽ trình bày là sự việc nào?
  • Quan điểm, ý kiến của em (đồng tình/ phản đối) về sự việc?
  • Bài học, giải pháp rút ra từ sự việc là gì?

• Chọn lọc và sắp xếp các ý tìm được thành dàn ý hoàn chỉnh theo các bước sau:

• Nêu tóm tắt sự việc cần trình bày: Việc gì? Liên quan đến ai? Họ đã làm gì? Ở đâu? Khi nào? Nguyên nhân của sự việc là gì?
• Trình bày ý kiến về sự việc (đồng tình/ phản đối): đưa ra lí lẽ và bằng chứng để làm sáng tỏ luận điểm.
• Nêu ý nghĩa/ bài học rút ra từ sự việc: ý nghĩa/ bài học về nhận thức, về hành động,...

• Dự kiến sử dụng một số phương tiện phi ngôn ngữ hỗ trợ bài trình bày, chuẩn bị phần mở đầu và kết thúc hấp dẫn, thuyết phục, dự kiến trước phần phản biện của người nghe và chuẩn bị câu trả lời.

• Bước 3: Luyện tập, trình bày:
  Em thực hiện bước này như ở phần Nói và nghe Bài 6. Lưu ý lựa chọn ngôn ngữ phù hợp với văn nói và tạo sự tương tác tích cực với người nghe.

Bài nói tham khảo:
 Em chào cô và các bạn. Em tên là.... học sinh lớp.... Hôm nay, em sẽ trình bày bài nói về một vấn đề có tính thời sự: ô nhiễm môi trường.

 ... (Bài trình bày được sao chép nguyên bản như trong yêu cầu).

• Bước 4: Trao đổi, đánh giá:
  • Sử dụng bảng kiểm ở phần Nói và nghe Bài 6 để tự đánh giá kĩ năng trình bày của bản thân và đánh giá bài trình bày của bạn.
  • Rút ra hai bài học kinh nghiệm về kĩ năng trình bày ý kiến về một sự việc có tính thời sự.

Hai bài học kinh nghiệm về kĩ năng trình bày ý kiến về một sự việc có tính thời sự:

• Nắm vững thông tin về vấn đề để trình bày một cách tự tin, chính xác.
• Sử dụng lập luận hợp lí, những bằng chứng, số liệu để làm rõ nội dung trao đổi.