BÀI 10. THỦY QUYỂN. NƯỚC TRÊN LỤC ĐỊA

Khái niệm thủy quyển

Câu 1: Đọc thông tin, hãy nêu khái niệm thủy quyển.

Giải nhanh:

- Là toàn bộ nước trên Trái Đất ở các trạng thái khác nhau (lỏng, rắn, hơi).

- Bao gồm nước trong các biển, đại dương, trên các lục địa và trong khí quyển, trong đó 3% là nước ngọt, còn lại là nước mặn.

Các nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước sông

Câu 1: Quan sát hình 10.1, hãy phân tích các nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước sông.

Giải nhanh:

Các yếu tố ảnh hưởng đến chế độ nước sông:

• Chế độ mưa: Là yếu tố chính quyết định lượng nước sông, đặc biệt ở vùng nhiệt đới.
• Băng tuyết: Ở vùng ôn đới lạnh, băng tuyết tan cung cấp nước cho sông, nhất là vào mùa xuân.
• Hồ, đầm: Giúp điều hòa dòng chảy, làm giảm lũ lụt và hạn hán.
• Địa hình: Ảnh hưởng đến tốc độ dòng chảy và thời gian tập trung nước.
• Đất, đá, thực vật: Điều hòa dòng chảy, giảm xói mòn.
• Con người: Tác động trực tiếp đến chế độ nước sông thông qua các hoạt động như xây dựng hồ chứa, trồng rừng.

Hồ và phân loại hồ theo nguồn gốc hình thành

Câu 1: Dựa vào bảng 10.1, hãy phân biệt các loại hồ theo nguồn gốc hình thành.

Giải nhanh:

Hồ có hai loại chính:

• Hồ tự nhiên: Hình thành do các quá trình tự nhiên như:
  • Hồ móng ngựa: Do sông uốn khúc.
  • Hồ kiến tạo: Do vận động của vỏ Trái Đất.
  • Hồ băng hà: Do băng hà xói mòn.
  • Hồ miệng núi lửa: Từ miệng núi lửa tắt.
• Hồ nhân tạo: Do con người tạo ra.

Nước băng tuyết và nước ngầm

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát hình 10.2, hãy trình bày đặc điểm chủ yếu của nước băng tuyết và nước ngầm trên Trái Đất.

Giải nhanh:

Đặc điểm chính của nước băng tuyết và nước ngầm:

• Nước băng tuyết:
  • Là nước đóng băng, chiếm phần lớn nước ngọt trên Trái Đất.
  • Tồn tại chủ yếu ở các vùng cực và núi cao.
  • Hình thành từ tuyết tích tụ và nén chặt.
  • Lượng băng thay đổi theo mùa và khí hậu.
• Nước ngầm:
  • Là nước tồn tại trong lòng đất.
  • Nguồn gốc từ nước mưa thấm xuống.

Các giải pháp bảo vệ nguồn nước ngọt

Câu 1: Đọc thông tin, hãy nêu các giải pháp chủ yếu để bảo vệ nguồn nước ngọt. Theo em, giải pháp nào quan trọng nhất.

Giải nhanh:

Các giải pháp bảo vệ nguồn nước ngọt:

• Giữ sạch: Tránh ô nhiễm nguồn nước.
• Tiết kiệm: Sử dụng nước hiệu quả nhất có thể.
• Nâng cao ý thức: Giáo dục mọi người về tầm quan trọng của nước sạch.
• Bảo vệ rừng: Giúp duy trì nguồn nước ngầm.

Trong đó, tiết kiệm nước là giải pháp cấp bách nhất.

Vì sao? Bởi nước ngọt trên Trái Đất rất hạn chế, trong khi nhu cầu sử dụng lại ngày càng tăng.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Dựa vào bảng 10.2, hãy lựa chọn và trình bày về chế độ nước của một trong các con sông dưới đây:

Giải nhanh:

- Chế độ nước của sông Hồng:

• Lưu lượng nước trung bình năm của sông Hồng là: 2632,3 m3/s.
• Mùa lũ từ tháng 6 đến tháng 10, kéo dài 5 tháng.

=> Tổng lưu lượng nước mùa lũ khoảng 22 094 m3/s, chiếm khoảng 70% lưu lượng dòng chảy cà năm.

• Mùa cạn từ tháng 11 đến tháng 5 năm sau, kéo dài 7 tháng

=> Tổng lưu lượng mùa cạn khoảng 9439 m3/s, chiếm khoảng 30% lưu lượng dòng chảy cà năm.

- Kết luận: Chế độ nước sông Hồng thay đổi theo mùa với một mùa lũ và một mùa cạn tương ứng với mùa mưa (mùa hạ) và mùa khô (mùa đông) của khí hậu.

VẬN DỤNG

Câu 1: Vì sao phải bảo vệ nguồn nước ngọt? Ở địa phương em đã có các biện pháp nào để bảo vệ nguồn nước?

Giải nhanh:

- Chúng ta phải bảo vệ nguồn nước ngọt bởi vì nước ngọt là một trong những nhu cầu thiết yếu nhất trong đời sống con người:

• Nước là nguồn sống chiếm 2/3 trọng lượng cơ thể con người.
• Trên trái đất có đến 97% là nước mặn, chỉ có 3% là nước ngọt, trong đó có hơn 2/3 lượng nước ngọt tồn tại ở dạng băng và nằm sâu trong lòng đất và chỉ có gần 1/3 lượng nước ngọt có thể sử dụng được.
• Theo dự đoán, đến năm 2050 khoảng 70% dân số thế giới sẽ phải đối mặt với nạn thiếu nước, chất lượng nước kém, kéo theo dịch bệnh, và thiếu lương thực.

=> Vì vậy: Xã hội đang ngày càng phát triển nhu cầu nước sạch càng tăng, thế nhưng, nguồn nước sạch là tài nguyên được xem là hữu hạn, đang ngày càng khan hiếm.

- Ở địa phương em đã có các biện pháp để bảo vệ nguồn nước như:

• Thực hiện giảm thiểu rác thải nhựa. 
• Hạn chế hóa chất tẩy rửa. 
• Không vứt tàn thuốc lá vào bồn cầu. 
• Tránh dùng thuốc trừ sâu.
• Dọn dẹp rác thường xuyên.
• Tuyên truyền, hướng dẫn các biện pháp để bảo vệ nguồn nước.