BÀI 4. HỆ QUẢ ĐỊA LÍ CÁC CHUYỂN ĐỘNG CHÍNH CỦA TRÁI ĐẤT

Hệ quả chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát hình 4.1, hãy:

- Cho biết tại sao trên Trái Đất trong cùng một thời điểm, nhiều nơi là ban ngày, trong khi nhiều nơi khác lại là ban đêm.

- Trình bày sự luân phiên ngày đêm trên Trái Đất. 

Giải nhanh:

Hiện tượng ngày và đêm:

• Nguyên nhân: Trái Đất hình cầu, tự quay quanh trục và chuyển động quanh Mặt Trời.
• Diễn biến: Nửa Trái Đất được Mặt Trời chiếu sáng là ngày, nửa còn lại là đêm.
• Kết quả: Ngày và đêm luân phiên nhau.

Câu 2: Đọc thông tin và quan sát hình 4.2, hãy:

- Khi ở Luân-đôn là 23 giờ ngày 31-12-2020 thì ở Hà Nội là mấy giờ và ngày nào.

- Đường chuyển ngày quốc tế đi qua khu vực giờ số mấy. Tại sao khi đi qua đường chuyển ngày thì phải tăng hoặc giảm một ngày? 

Giải nhanh:

Sự chênh lệch múi giờ và đường chuyển ngày quốc tế:

• Giờ khác nhau: Khi ở Luân Đôn là 23h ngày 31/12/2020 thì ở Hà Nội đã là 6h ngày 1/1/2021, chứng tỏ hai nơi có múi giờ khác nhau.
• Đường chuyển ngày quốc tế: Nằm gần kinh tuyến 180°, là ranh giới chia các múi giờ.
• Quy tắc:
  • Đi từ Tây sang Đông qua đường chuyển ngày: Giảm 1 ngày.
  • Đi từ Đông sang Tây qua đường chuyển ngày: Tăng 1 ngày.
• Mục đích: Tránh tình trạng một quốc gia có hai ngày khác nhau.

Hệ quả chuyển động quanh Mặt Trời của Trái Đất

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát hình 4.3, hãy cho biết:

- Nguyên nhân sinh ra các mùa.

- Thời gian bắt đầu và kết thúc các mùa ở bán cầu Bắc theo dương lịch. 

Giải nhanh:

Nguyên nhân sinh ra các mùa:

• Trục Trái Đất nghiêng: Trong quá trình chuyển động quanh Mặt Trời, trục Trái Đất luôn nghiêng và không đổi phương.
• Hậu quả:
  • Lượng ánh sáng Mặt Trời chiếu xuống mỗi bán cầu thay đổi theo mùa.
  • Gây ra các mùa khác nhau trong năm.
• Các mùa ở Bắc bán cầu: Xuân (21/3 - 22/6), Hạ (22/6 - 23/9), Thu (23/9 - 22/12), Đông (22/12 - 21/3).

Câu 2: Đọc thông tin và quan sát hình 4.4, hãy:

- Lập bảng về độ dài ngày đêm trong ngày 22-6 và ngày 22-12 tại các vĩ độ khác nhau.

- Nhận xét về sự chênh lệch độ dài ngày đêm theo vĩ độ và giải thích. 

Giải nhanh:

- Bảng về độ đài ngày đêm trong ngày 22-6 và ngày 22-12 tại các vĩ độ khác nhau:

- Nhận xét về sự chênh lệch độ dài ngày đêm theo vĩ độ:

• Hiện tượng ngày, đêm dài ngắn ở những địa điểm có vĩ độ khác nhau, càng xa xích đạo về phía hai cực, càng biểu hiện rõ rệ.
• Tại đường xích đạo quanh năm ngày, đêm dài bằng nhau.
• Càng lên vĩ độ cao chênh lệch độ dài ngày - đêm càng lớn, từ 66033’đến cực có ngày hoặc đêm địa cực dài 24 giờ.

- Giải thích: Do trục của Trái Đất luôn nghiên và không đổi phương nên có hiện tượng ngày đêm dài ngắn khác nhau theo vĩ độ.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Phân biệt giờ địa phương và giờ khu vực. 

Giải nhanh:

Phân biệt:

Câu 2: Hãy cho biết thời gian bắt đầu và kết thúc các mùa ở bán cầu Nam theo dương lịch.

Giải nhanh:

Các mùa ở Nam bán cầu:

• Xuân: 23/9 - 22/12
• Hạ: 22/12 - 21/3
• Thu: 21/3 - 22/6
• Đông: 22/6 - 23/9

VẬN DỤNG

Câu 1: Vào ngày 22-12, ở nước ta độ dài ngày đêm sẽ như thế nào?

Giải nhanh:

* Vào ngày 22-12 (đông chí): 

- Ở Xích đạo: ngày đêm dài như nhau: 

- Ở các chí tuyến:

• Chí tuyến Bắc: ngày ngắn hơn đêm
• Chí tuyến Nam: ngày dài hơn đên

- Ở các vòng cực:

• Điểm cực Bắc có đêm dài suốt 24h
• Điểm cực Nam có ngày dài suốt 24 giờ