BÀI 4. HỆ QUẢ ĐỊA LÍ CÁC CHUYỂN ĐỘNG CHÍNH CỦA TRÁI ĐẤT

PHẦN I. HỆ THỐNG CÂU HỎI

Hệ quả chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất

CH1: Đọc thông tin và quan sát hình 4.1, hãy:

- Cho biết tại sao trên Trái Đất trong cùng một thời điểm, nhiều nơi là ban ngày, trong khi nhiều nơi khác lại là ban đêm.

- Trình bày sự luân phiên ngày đêm trên Trái Đất. 

CH2: Đọc thông tin và quan sát hình 4.2, hãy:

- Khi ở Luân-đôn là 23 giờ ngày 31-12-2020 thì ở Hà Nội là mấy giờ và ngày nào.

- Đường chuyển ngày quốc tế đi qua khu vực giờ số mấy. Tại sao khi đi qua đường chuyển ngày thì phải tăng hoặc giảm một ngày? 

Hệ quả chuyển động quanh Mặt Trời của Trái Đất

CH1: Đọc thông tin và quan sát hình 4.3, hãy cho biết:

- Nguyên nhân sinh ra các mùa.

- Thời gian bắt đầu và kết thúc các mùa ở bán cầu Bắc theo dương lịch. 

CH2: Đọc thông tin và quan sát hình 4.4, hãy:

- Lập bảng về độ dài ngày đêm trong ngày 22-6 và ngày 22-12 tại các vĩ độ khác nhau.

- Nhận xét về sự chênh lệch độ dài ngày đêm theo vĩ độ và giải thích. 

LUYỆN TẬP

CH1: Phân biệt giờ địa phương và giờ khu vực. 

CH2: Hãy cho biết thời gian bắt đầu và kết thúc các mùa ở bán cầu Nam theo dương lịch.

VẬN DỤNG

CH1: Vào ngày 22-12, ở nước ta độ dài ngày đêm sẽ như thế nào?

PHẦN II. ĐÁP ÁN

Hệ quả chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất

CH1:

+ Nguyên nhân: Trái đất hình cầu và luôn chuyển động xung quanh Mặt trời luôn được Mặt trời chiếu sáng một nửa, vì thế đã sinh ra ngày và đêm.

 + Sự luân phiên ngày đêm trên Trái Đất: Hai nửa bán cầu thay phiên nhau được chiếu sáng để tạo nên ngày. Đồng thời, khi chúng chìm vào bóng tối và bị khuất sẽ tạo ra đêm. 

=> Lần lượt từng bán cầu được chiếu sáng và chìm vào bóng tối sẽ tạo ra hiện tượng ngày và đêm luân phiên liên tục.

CH2:

+ Khi ở Luân-đôn là 23 giờ ngày 31-12-2020 thì ở Hà Nội là 6 giờ ngày 1/1/2021.

+ Đường chuyển ngày quốc tế đi qua khu vực giờ số 12. 

+ Khi đi qua đường chuyển ngày thì phải tăng hoặc giảm một ngày bởi vì: Để tránh sự hỗn loạn về ngày tháng, trong cùng 1 nước lại có 2 ngày tháng.

 * Nếu đi từ phía tây sang phía đông qua kinh tuyến 180∘ sẽ lùi lại một ngày lịch; ngược lại, nếu đi từ phía đông sang phía tây qua kinh tuyến này sẽ tăng thêm một ngày lịch để phù hợp với thời gian nơi đến.

Hệ quả chuyển động quanh Mặt Trời của Trái Đất

CH1:

- Nguyên nhân sinh ra các mùa là do: Trong khi chuyển động quanh Mặt Trời, trục của Trái Đất luôn nghiên và không đổi phương => Thời gian chiếu sáng và sự thu nhận lượng bức xạ Mặt Trời ở mỗi bán cầu có sự thay đổi luân phiên, gây nên những đặc điểm riêng về thời tiết và khí hậu trong từng thời kì của năm tạo nên các mùa.

- Thời gian bắt đầu và kết thúc các mùa ở bán cầu Bắc theo dương lịch:

• Mùa xuân: từ 21/3 (xuân phân) đến 22/6 (hạ chí).

• Mùa hạ: từ 22/6 (hạ chí) đến 23/9 (thu phân).

• Mùa thu: từ 23/9 (thu phân) đến 22/12 (đông chí)

• Mùa đông: từ 22/12 (đông chí) đến 21/3 (xuân phân).

CH2:

- Nhận xét: Hiện tượng ngày, đêm dài ngắn ở những địa điểm có vĩ độ khác nhau, càng xa xích đạo về phía hai cực, càng biểu hiện rõ rệ. Tại đường xích đạo quanh năm ngày, đêm dài bằng nhau. Càng lên vĩ độ cao chênh lệch độ dài ngày - đêm càng lớn, từ 66033’đến cực có ngày hoặc đêm địa cực dài 24 giờ.

- Giải thích: Do trục của Trái Đất luôn nghiên và không đổi phương nên có hiện tượng ngày đêm dài ngắn khác nhau theo vĩ độ.

LUYỆN TẬP

CH1:

CH2: Thời gian bắt đầu và kết thúc các mùa ở bán cầu Nam theo dương lịch:

• Mùa xuân: từ 23/9 (thu phân) đến 22/12 (đông chí)

• Mùa hạ: từ 22/12 (đông chí) đến 21/3 (xuân phân).

• Mùa thu: từ 21/3 (xuân phân) đến 22/6 (hạ chí).

• Mùa đông: từ 22/6 (hạ chí) đến 23/9 (thu phân).

VẬN DỤNG

CH1:

* Vào ngày 22-12 (đông chí): 

- Ở Xích đạo: ngày đêm dài như nhau: 

- Ở các chí tuyến:

• Chí tuyến Bắc: ngày ngắn hơn đêm

• Chí tuyến Nam: ngày dài hơn đên

- Ở các vòng cực:

• Điểm cực Bắc có đêm dài suốt 24h

• Điểm cực Nam có ngày dài suốt 24 giờ