BÀI 5. THẠCH QUYỂN. NỘI LỰC VÀ TÁC ĐỘNG CỦA NỘI LỰC ĐẾN ĐỊA HÌNH BỀ MẶT TRÁI ĐẤT

Thạch quyển

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát hình 5.1, hãy trình bày khái niệm thạch quyển và phân biệt thạch quyển với vỏ Trái Đất.

Giải nhanh:

Thạch quyển:

• Định nghĩa: Lớp vỏ cứng ngoài cùng của Trái Đất, bao gồm vỏ và phần trên của manti.
• Độ dày: Khoảng 100km, không đồng đều (mỏng ở đại dương, dày ở lục địa).
• Thành phần: Chủ yếu là đá ở thể rắn.

Sự khác biệt giữa thạch quyển và vỏ Trái Đất:

• Thạch quyển: Bao gồm cả vỏ và một phần của manti.
• Vỏ Trái Đất: Chỉ là lớp ngoài cùng, là một phần của thạch quyển.

Khái niệm và nguyên nhân của nội lực

Câu 1: Đọc thông tin, hãy trình bày khái niệm và nguyên nhân của nội lực. 

Giải nhanh:

Nội lực:

• Định nghĩa: Lực sinh ra từ bên trong Trái Đất.
• Nguyên nhân: Do các quá trình tỏa nhiệt bên trong lòng đất.

Tác động của nội lực đến sự hình thành địa hình

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát hình 5.2, hình 5.3, hãy trình bày tác động của hiện tượng uốn nếp và đứt gãy đến sự hình thành địa hình bề mặt Trái Đất. 

Giải nhanh:

Tác động của nội lực đến địa hình:

• Uốn nếp: Các lớp đá bị ép cong, tạo thành các nếp uốn và dãy núi.
• Đứt gãy: Các lớp đá bị vỡ, tạo thành núi, thung lũng, đồng bằng, và ảnh hưởng đến dòng chảy sông, hình thành biển, hồ.

Câu 2: Đọc thông tin và dựa vào kiến thức đã học, hãy trình bày tác động của hoạt động núi lửa đến sự hình thành địa hình bề mặt Trái Đất.

Giải nhanh:

Tác động của núi lửa:

• Thay đổi địa hình: Tạo núi lửa, miệng núi lửa (trở thành hồ hoặc thung lũng), cao nguyên bazan, đảo.
• Hình thành địa hình mới: Do macma phun trào và đông đặc.

Sự phân bố vành đai động đất, núi lửa trên Trái Đất.

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát hình 5.4, hãy:

- Xác định các vành đai động đất và vành đai núi lửa trên Trái Đất.

- Nhận xét và giải thích sự phân bố các vành đai động đất, vành đai núi lửa. 

Giải nhanh:

- Các vành đai động đất và vành đai núi lửa trên Trái Đất:

• Vành đai động đất: Vành đai động đất phía tây lục địa châu Mĩ; Vành đai động đất giữa Đại Tây Dương; Vành đai động đất từ Địa Trung Hải qua Nam Á đến quần đảo In-đô-nê-xi-a; Vành đai động đất bờ tây Thái Bình Dương từ eo Bê-rinh, qua Nhật Bản, Đài Loan đến Phi-lip-pin.
• Vành đai núi lửa: Vành đai núi lửa phía tây lục địa Bắc Mĩ và Nam Mĩ; Vành đai núi lửa giữa Đại Tây Dương; Vành đai núi lửa từ Địa Trung Hải, qua Nam Á đến quần đảo In-đô-nê-xi-; Vành đai núi lửa bờ Tây Thái Bình Dương từ eo Bê-rinh, qua Nhật Bản, Đài Loan đến Phi-lip-pin.

- Nhận xét sự phân bố các vành đai động đất, vành đai núi lửa: 

• Các vành đai động đất, núi lửa phân bố ở các vùng tiếp xúc của các mảng kiến tạo.
• Nơi có hai mảng chờm lên nhau do tác động của ma sát sẽ trở thành vùng có nhiều núi lửa và động đất.

- Giải thích: Động đất, núi lửa thường tập trung ở ranh giới các mảng thạch quyển tạo nên các vành đai động đất, vành đai núi lửa trên Trái Đất.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Trình bày tác động của nội lực đến sự hình thành địa hình bề mặt Trái Đất. 

Giải nhanh:

Nội lực:

• Tác động: Làm biến dạng vỏ Trái Đất, tạo nên các dạng địa hình như núi, đồi, thung lũng,...
• Nguyên nhân: Các vận động kiến tạo.

VẬN DỤNG

Câu 1: Hãy nêu ví dụ về địa hình được tạo thành chủ yếu do nội lực mà em biết ở nước ta.

Giải nhanh:

- Cao nguyên badan ở Tây nguyên nước ta hình thành do dọc theo các đứt gãy, hoạt động núi lửa phun trào mac-ma trên diện rộng.

- Miền núi Tây Bắc Việt Nam do hiện tượng uốn nếp, cường độ uốn nếp mạnh tạo thành.