BÀI 17. PHÂN BỐ DÂN CƯ VÀ ĐÔ THỊ HÓA

Các nhân tố tác động đến phân bố dân cư

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát hình 17.1, hãy:

- Phân tích tác động của các nhân tố tự nhiên hoặc các nhân tố kinh tế - xã hội đến phân bố dân cư. Lấy ví dụ minh hoạ.

- Cho biết các khu vực thưa dân, các khu vực đông dân trên thế giới và giải thích.

Giải nhanh:

Tác động của nhân tố tự nhiên đến phân bố dân cư:

• Khí hậu: Khí hậu ấm áp, ôn hòa thu hút dân cư; khí hậu khắc nghiệt ít hấp dẫn.
• Nguồn nước: Nơi có nguồn nước, con người sinh sống.
• Địa hình và đất đai:
  • Châu thổ màu mỡ đông dân; hoang mạc, thảo nguyên ít dân.
  • Đồng bằng màu mỡ đông dân; núi cao ít dân do khó khăn trong canh tác và đi lại.
• Tài nguyên khoáng sản: Mỏ lớn thu hút dân cư, dù điều kiện sinh hoạt khó khăn.

Tác động của nhân tố kinh tế - xã hội đến phân bố dân cư:

• Trình độ phát triển lực lượng sản xuất:
  • Nông nghiệp định canh dẫn đến mật độ dân số cao.
  • Thành phố lớn, khu công nghiệp thu hút dân cư.
• Tính chất nền kinh tế: Khu dân cư đông đúc gắn với công nghiệp; tuy nhiên, phát triển khoa học công nghệ làm giảm mật độ dân cư ở khu công nghiệp.

Ví dụ: Vùng cực và xích đạo có khí hậu khắc nghiệt ít dân cư hơn vùng chí tuyến.

Đô thị hóa

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát hình 17.2, hãy:

- Cho biết những biểu hiện của đô thị hoá. Lấy ví dụ minh họa.

- Phân tích một trong ba nhóm nhân tố tác động đến đô thị hoá.

Giải nhanh:

Những biểu hiện của đô thị hóa:

• Mở rộng đô thị: Các thành phố ngày càng lớn mạnh.
• Tập trung dân cư: Số lượng người sống ở thành phố tăng lên.
• Lối sống đô thị: Cách sống của người dân thay đổi theo hướng hiện đại.

Ví dụ ở Việt Nam:

• Mở rộng không gian đô thị: Các thành phố ngày càng lớn.
• Tăng dân số đô thị: Số người sống ở thành phố tăng nhanh.
• Phát triển hạ tầng: Cải thiện cơ sở vật chất, kỹ thuật.

Tác động của đô thị hóa:

• Thúc đẩy kinh tế: Tạo ra việc làm, thu hút đầu tư.
• Thay đổi cơ cấu kinh tế: Phát triển công nghiệp, dịch vụ.
• Nâng cao chất lượng sống: Cải thiện cuộc sống của người dân.

Câu 2: Đọc thông tin, hãy phân tích những ảnh hưởng tích cực hoặc tiêu cực của đô thị hóa đến phát triển kinh tế, xã hội và môi trường.

Giải nhanh:

• Tích cực: Thúc đẩy kinh tế, tạo việc làm, nâng cao chất lượng sống.
• Tiêu cực: Gây ô nhiễm, quá tải đô thị, bất bình đẳng.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Hãy vẽ sơ đồ thể hiện các nhân tố tác động đến phân bố dân cư.

Giải nhanh:

Các nhân tố tác động đến phân bố dân cư được thể hiện qua sơ đồ sau:

Câu 2: Cho bảng số liệu sau:

a) Tỉnh tỉ lệ dân thành thị của thế giới giai đoạn 1950 - 2020.

b) Vẽ biểu đồ kết hợp (cột và đường) thể hiện quy mô dân số thế giới và tỉ lệ dân thành thị thế giới giai đoạn 1950 — 2020.

c) Rút ra nhận xét và giải thích.

Giải nhanh:

a) Tỉ lệ dân thành thị của thế giới giai đoạn 1950 - 2020.

b) Vẽ biểu đồ:

c) 

- Nhận xét:

• Dân số thế giới tăng nhanh từ năm 1950 đến năm 2020 -> từ 2530 triệu dân lên 7795 triệu dân.
• Tỉ lệ dân thành thị tăng từ năm 1950 đến năm 2020 -> 29.61% lên 56.18%

- Giải thích: 

• Do ảnh hưởng của nhiều nhân tố tự nhiên và xã hội phát triển khiến cho dân số thế giới tăng nhanh từ năm 1950 đến năm 2020.
• Do tác động của quá trình đô thị hóa khiến cho tỉ lệ dân thành thị tăng.

VẬN DỤNG

Câu 1: Sưu tầm một số biện pháp nhằm hạn chế ảnh hưởng tiêu cực của đô thị hoá tới môi trường.

Giải nhanh:

Giải pháp hạn chế tác động tiêu cực của đô thị hóa:

• Phát triển bền vững: Xây dựng đô thị sinh thái, công nghiệp xanh.
• Nâng cao nhận thức: Tuyên truyền về bảo vệ môi trường.
• Hỗ trợ cộng đồng: Giúp đỡ người dân bị ảnh hưởng bởi đô thị hóa.
• Tham gia tình nguyện: Góp phần xây dựng cộng đồng.