BÀI 17. PHÂN BỐ DÂN CƯ VÀ ĐÔ THỊ HÓA

Các nhân tố tác động đến phân bố dân cư

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát hình 17.1, hãy:

- Phân tích tác động của các nhân tố tự nhiên hoặc các nhân tố kinh tế - xã hội đến phân bố dân cư. Lấy ví dụ minh hoạ.

- Cho biết các khu vực thưa dân, các khu vực đông dân trên thế giới và giải thích.

Đáp án chuẩn:

Tác động:

• Khí hậu: Khí hậu ấm áp, ôn hòa thu hút dân cư; khí hậu khắc nghiệt ít hấp dẫn.
• Nguồn nước: Nơi có nguồn nước, con người sinh sống.
• Địa hình và đất đai
• Tài nguyên khoáng sản: Mỏ lớn thu hút dân cư, dù điều kiện sinh hoạt khó khăn.

Tác động của nhân tố kinh tế - xã hội đến phân bố dân cư:

• Trình độ phát triển lực lượng sản xuất:

Tính chất nền kinh tế: Khu dân cư đông đúc gắn với công nghiệp; tuy nhiên, phát triển khoa học công nghệ làm giảm mật độ dân cư ở khu công nghiệp.

Ví dụ: Vùng cực và xích đạo có khí hậu khắc nghiệt ít dân cư hơn vùng chí tuyến.

Đô thị hóa

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát hình 17.2, hãy:

- Cho biết những biểu hiện của đô thị hoá. Lấy ví dụ minh họa.

- Phân tích một trong ba nhóm nhân tố tác động đến đô thị hoá.

Đáp án chuẩn:

• Mở rộng đô thị: Các thành phố ngày càng lớn mạnh.
• Tập trung dân cư: Số lượng người sống ở thành phố tăng lên.
• Lối sống đô thị: Cách sống của người dân thay đổi theo hướng hiện đại.

Ví dụ ở Việt Nam:

• Mở rộng không gian đô thị: Các thành phố ngày càng lớn.
• Tăng dân số đô thị: Số người sống ở thành phố tăng nhanh.
• Phát triển hạ tầng: Cải thiện cơ sở vật chất, kỹ thuật.

Tác động của đô thị hóa:

• Thúc đẩy kinh tế: Tạo ra việc làm, thu hút đầu tư.
• Thay đổi cơ cấu kinh tế: Phát triển công nghiệp, dịch vụ.
• Nâng cao chất lượng sống: Cải thiện cuộc sống của người dân.

Câu 2: Đọc thông tin, hãy phân tích những ảnh hưởng tích cực hoặc tiêu cực của đô thị hóa đến phát triển kinh tế, xã hội và môi trường.

Đáp án chuẩn:

• Tích cực: Thúc đẩy kinh tế, tạo việc làm, nâng cao chất lượng sống.
• Tiêu cực: Gây ô nhiễm, quá tải đô thị, bất bình đẳng.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Hãy vẽ sơ đồ thể hiện các nhân tố tác động đến phân bố dân cư.

Đáp án chuẩn:

Các nhân tố tác động đến phân bố dân cư được thể hiện qua sơ đồ sau:

Câu 2: Cho bảng số liệu sau:

a) Tỉnh tỉ lệ dân thành thị của thế giới giai đoạn 1950 - 2020.

b) Vẽ biểu đồ kết hợp (cột và đường) thể hiện quy mô dân số thế giới và tỉ lệ dân thành thị thế giới giai đoạn 1950 — 2020.

c) Rút ra nhận xét và giải thích.

Đáp án chuẩn:

a) Tỉ lệ dân thành thị của thế giới giai đoạn 1950 - 2020.

b) Vẽ biểu đồ:

c) 

- Nhận xét:

• Dân số thế giới tăng nhanh từ năm 1950 đến năm 2020 -> từ 2530 triệu dân lên 7795 triệu dân.
• Tỉ lệ dân thành thị tăng từ năm 1950 đến năm 2020 -> 29.61% lên 56.18%

- Giải thích: 

• Do ảnh hưởng của nhiều nhân tố tự nhiên và xã hội phát triển khiến cho dân số thế giới tăng nhanh từ năm 1950 đến năm 2020.
• Do tác động của quá trình đô thị hóa khiến cho tỉ lệ dân thành thị tăng.

VẬN DỤNG

Câu 1: Sưu tầm một số biện pháp nhằm hạn chế ảnh hưởng tiêu cực của đô thị hoá tới môi trường.

Đáp án chuẩn:

• Phát triển bền vững
• Nâng cao nhận thức
• Hỗ trợ cộng đồng
• Tham gia tình nguyện