Soạn giáo án điện tử Ngữ văn 8 KNTT Bài 4 Đọc 2: Lai Tân

Nội dung giáo án

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC MỚI!

KHỞI ĐỘNG

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

Bác Hồ đã bôn ba khắp năm châu bốn biển để tìm con đường cứu nước.

• Kể tên một số nơi Bác đã từng đặt chân tới.
• Kể tên một số bài thơ của Hồ Chí Minh mà em biết.

Bài 4: Tiếng cười trào phúng trong thơ

Văn bản

LAI TÂN

NỘI DUNG BÀI HỌC

Tìm hiểu chung

Tác giả

Tác phẩm

Tìm hiểu chi tiết

Thực trạng của chính quyền Lai Tân

Thái độ châm biếm, mỉa mai của tác giả

Kết luận theo thể loại

Ngôn ngữ

Đặc sắc bố cục

1. TÌM HIỂU CHUNG
2. Tác giả

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Em hãy trả lời câu hỏi sau:

Trình bày hiểu biết của em về tác giả Hồ Chí Minh?

Hồ Chí Minh (1890 – 1969)

• Quê quán: Nghệ An
• Là vị lãnh tụ tài ba, vĩ đại, danh nhân văn hóa thế giới.
• Văn thơ Hồ Chí Minh:
  • Là di sản tinh thần vô giá, gắn bó chặt chẽ với sự nghiệp cách mạng vĩ đại của Người.
  • Có ý nghĩa quan trọng đối với quá trình phát triển của cách mạng Việt Nam.
  • Có vị trí đặc biệt quan trọng trong lịch sử và đời sống tinh thần của dân tộc.

2. Tác phẩm

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Em hãy trình bày xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác của văn bản.
• Bài thơ thuộc thể thơ nào? Nêu những dấu hiệu giúp em nhận biết được điều đó.
• Văn bản có mấy phần? Hãy nêu nội dung của từng phần.

1. Xuất xứ

• Xuất xứ: Là bài thơ thứ 96/133 bài trong tập thơ “Nhật kí trong tù”.
• Hoàn cảnh sáng tác: Được sáng tác trong khoảng bốn tháng đầu Bác bị giam giữ tại các nhà tù của bọn Quốc dân đảng Trung Quốc ở Quảng Tây.

1. Thể thơ

Giam phòng ban trưởng thiên thiên đổ,

Cảnh trưởng tham thôn giải phạm tiền;

Huyện trưởng thiêu đăng biện công sự,

Lai Tân y cựu thái bình thiên.

Bài thơ có bốn câu.

Có luật bằng.

Câu thứ 2 niêm với câu thứ 3.

Gieo vần chân ở các câu chẵn.

Ngắt nhịp 2/2/3 hoặc 4/3.

Mỗi câu bảy chữ.

1. Bố cục

Phần 1

Ba câu đầu

• Thực trạng của chính quyền Lai Tân.

Phần 2

Câu thơ cuối

• Thái độ châm biếm, mỉa mai của tác giả.

1. TÌM HIỂU CHI TIẾT
2. Thực trạng của chính quyền Lai Tân

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Em hãy nhận xét về giọng điệu của ba câu thơ đầu?
• Trong ba câu đầu, bộ máy quan lại ở Lai Tân được miêu tả như thế nào? Những người được nhắc đến ở đây là ai và họ có làm đúng chức năng, phận sự của mình không?
• Theo em, huyện trưởng “chong đèn” để làm việc gì?
• Em hãy rút ra nhận xét về bức tranh hiện thực của chính quyền Lai Tân trong ba câu đầu.

“Ban trưởng nhà giam ngày ngày đánh bạc

Cảnh trưởng tham lam ăn tiền phạm nhân bị áp giải

Huyện trưởng chong đèn làm việc công.”

Giọng thơ tự sự.

• Lần lượt kể về “công việc” của các nhà chức trách.

Những công chức, viên chức thuộc bộ máy chính quyền, thuộc giai tầng thống trị trong xã hội.

Ban trưởng: Trông coi tù nhưng ngày ngày đánh bạc.

Cảnh sát trưởng: Giải người nhưng tham lam ăn tiền của phạm nhân.

Huyện trưởng: Lo việc công nhưng “chong đèn” làm việc riêng.

“Huyện trưởng chong đèn làm việc công.”

Nhân vật huyện trưởng đang thực hiện công việc của mình.

Dù “chăm chỉ” như vậy nhưng cấp dưới của ông ta vi phạm pháp luật, chỉ lo toan tính mưu lợi.

> Huyện trưởng “chong đèn” ám chỉ công việc mà ông ta đang làm không phải là việc có ích mà là một công việc mờ ám nào đó.

Công việc của những quan chức là giữ trật tự, an ninh cho xã hội. 

Thực tế lại là đánh bạc, kiếm ăn, làm những việc bất hợp pháp để trục lợi, thoả mãn nhu cầu cá nhân. 

Những kẻ đại diện cho chính quyền, cho luật pháp lại ngang nhiên vi phạm pháp luật. 

> Bộ máy lãnh đạo của huyện Lai Tân hiện lên một cách rõ nét với những mặt tiêu cực, xấu xa, thối nát. 

Tính chất lố bịch, làm lộ rõ sự xấu xa của những kẻ lãnh đạo.

Tạo ra tiếng cười trào phúng trực diện nhằm vào những đối tượng này. 

2. 2. Thái độ châm biếm, mỉa mai của tác giả

HOẠT ĐỘNG CẶP ĐÔI

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Thái độ của tác giả trước thực trạng thối nát của bọn quan lại được thể hiện như thế nào qua câu thơ cuối?
• Theo em, từ “thái bình” ở đây nên được hiểu theo nghĩa như thế nào?

“Lai Tân y cựu thái bình thiên.”

(Lai Tân vẫn thái bình như xưa.)

Câu thơ kết bình luận, đánh giá sự việc đã được kể.

Tác giả đã kết luận một cách thâm thuý, đầy ý vị.

“Thái bình” khi mà:

• Ban trưởng đánh bạc.
• Cảnh trưởng chỉ tìm cách tư lợi.
• Huyện trưởng làm việc riêng.

> Hình ảnh “thái bình” giả tạo. 

“Lai Tân y cựu thái bình thiên.”

Từ “thái bình” có thể xem là “thần tự”, “nhãn tự” của bài thơ.

Thâu tóm lại bao nhiêu việc làm xấu xa của giai cấp thống trị Trung Quốc.

• Vừa miêu tả vẻ yên bình, tốt đẹp giả tạo.
• Vừa là cách nói ngược để tạo tiếng cười trào phúng, châm biếm nhẹ nhàng mà sâu cay .

Sự mâu thuẫn giữa vẻ bề ngoài (thái bình) với thực chất (mục ruỗng, thối nát) của xã hội.

--------------- Còn tiếp ---------------