Soạn giáo án điện tử Ngữ văn 8 KNTT Bài 2 TH tiếng Việt: Từ tượng hình và từ tượng thanh

Nội dung giáo án

VUI MỪNG CHÀO ĐÓN CÁC EM TỚI BUỔI HỌC NGÀY HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Bằng hiểu biết của mình, em hãy tìm một câu văn hoặc câu thơ có sử dụng từ tượng hình và một câu thơ sử dụng từ tượng thanh.

Ví dụ: Từ tượng thanh

“Sáng sớm lạnh trong lòng Hà Nội

Những phố dài xao xác hơi may”

Ví dụ: Từ tượng hình

“Trong làn nắng ửng, khói mơ tan

Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng

Bài 1: Câu chuyện của lịch sử

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

TỪ TƯỢNG HÌNH VÀ TỪ TƯỢNG THANH

NỘI DUNG BÀI HỌC

Khái niệm và tác dụng của từ tượng thanh và từ tượng hình

Khái niệm từ tượng thanh và từ tượng hình

Tác dụng của từ tượng thanh và từ tượng hình

Luyện tập

1. KHÁI NIỆM VÀ TÁC DỤNG CỦA TỪ TƯỢNG THANH VÀ TỪ TƯỢNG HÌNH

Em hãy dựa vào kiến thức đã học và trả lời câu hỏi:

• Thế nào là từ tượng hình và từ tượng thanh?
• Tác dụng của việc sử dụng từ tượng hình và từ tượng thanh là gì?

1. Khái niệm
2. Từ tượng hình

Từ tượng hình là từ gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái của sự vật.

Trên thực tế, phần lớn từ tượng hình là từ láy: bệ vệ, đủng đỉnh…

Tuy nhiên, vẫn có một số từ tượng hình không phải từ láy: chỏng quèo

1. Từ tượng thanh

Từ tượng thanh là từ mô phỏng âm thanh của tự nhiên, của con người.

Trong đó, "tượng" tức là mô phỏng và "thanh" là âm thanh.

Phần lớn từ tượng thanh là từ láy: xào xạc, róc rách, líu lo…

2. Tác dụng

Có khả năng gợi được hình ảnh, âm thanh rất cụ thể, sinh động, đa dạng, nhiều màu sắc.

• Do đó, chúng có giá trị miêu tả và giá trị biểu cảm rất cao

Góp phần làm cho cảnh vật, con người hiện ra tự nhiên, sống động với nhiều cử chỉ, dáng vẻ và âm thanh khác nhau

Không nên quá lạm dụng 2 loại từ này, phải sử dụng đúng hoàn cảnh, đúng mục đích thì chúng mới phát huy được đúng công dụng.

LUYỆN TẬP

Hoàn thành các bài tập trong SGK trang 42, 43

Bài 1 SGK trang 24

Chỉ ra từ tượng hình và từ tượng thanh trong những trường hợp sau:

1. Ao thu lạnh lẽo nước trong veo

Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo

… Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt

Ngõ trúc quanh co khách vắng teo

(Nguyễn Khuyến, Thu điếu)

1. Líu lo kìa giọng vàng anh

Mùa xuân vắt vẻo trên cành lộc non

(Ngô Văn Phú, Mùa xuân)

1. Tôi không nhớ tôi đã nghe tiếng chồi non tách vỏ từ lúc nào, tôi cũng không nhớ tôi đã nghe tiếng chim lích chích mổ hạt từ đâu, nhưng tôi cảm nhận tất cả một cách rõ rệt trong từng mạch máu đang phập phồng bên dưới làn da.

(Nguyễn Nhật Ánh, Tôi là Bê-tô)

Đáp án

Câu a

Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,

Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.

[…] Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,

Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.

Từ tượng hình: lạnh lẽo, tẻo teo, lơ lửng, quanh co….

Câu b

Líu lo kìa giọng vàng anh

Mùa xuân vắt vẻo trên cành lộc non

Từ tượng thanh: líu lo

Từ tượng hình: vắt vẻo

Câu c

Tôi không nhớ tôi đã nghe tiếng chồi non tách vỏ từ lúc nào, tôi cũng không nhớ tôi đã nghe tiếng chim lích chích mổ hạt từ đâu, nhưng tôi cảm nhận tất cả một cách rõ rệt trong từng mạch máu đang phập phồng bên dưới làn da.

Từ tượng thanh: lích chích

Từ tượng hình: phập phồng

Bài 2 SGK trang 24

Xác định và phân tích tác dụng của các từ tượng hình và từ tượng thanh trong những đoạn thơ sau:

1. Năm gian nhà cỏ thấp le te

Ngõ tối đêm sâu đóm lập lòe

Lưng giậu phất phơ màu khói nhạt

Làn ao lóng lánh bóng trăng hoa

(Nguyễn Khuyến, Thu ẩm)

1. Sáng hồng lơ lửng mây son

Mặt trời thức giấc véo von chim chào

       Cổng làng rộng mở. Ồn ào

Nông phu lững thững đi vào nắng mai.

 (Bàng Bá Lân, Cổng làng)

Đáp án

Câu a

1. Năm gian nhà cỏ thấp le te

Ngõ tối đêm sâu đóm lập lòe

Lưng giậu phất phơ màu khói nhạt

Làn ao lóng lánh bóng trăng hoa

>>> Miêu tả sự lay động khẽ khàng của làn khói mỏng trong buổi chiều thu khi tiết trời se lạnh, gợi được cả làn gió nhẹ.

Cho hình ảnh ngôi nhà thấp và bé nhỏ.

Gợi hình ảnh ánh trăng được phản chiếu từ mặt ao thu, khi làn nước trong trẻo xao động

Gợi ánh sáng chợt lóe, chợt tắt của đom đóm, làm nổi bật thêm cái tối của những ngõ nhỏ và sự im ắng, tĩnh lặng của đêm khuya.

Câu b

Từ tượng hình

Lơ lửng

Tả hình ảnh những đám mây như treo lên lưng chừng trời, gợi vẻ đẹp bình yên.

Lững thững

Tả dáng đi thong thả của những người nông dân bước ra khỏi cổng làng.

Từ tượng thanh

Véo von

Gợi tiếng chim trong trẻo, tươi vui đón chào ngày mới.

Ồn ào

Gợi không khí sôi động nơi cổng làng vào buổi sớm mai.

Bài 3 SGK trang 25

--------------- Còn tiếp ---------------