BÀI 18: THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

Cụm động từ và cụm tính từ

Câu 1: Tìm một cụm động từ trong truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa. Từ động từ trung tâm của cụm từ đó, hãy tạo ra ba cụm động từ khác.

Giải rút gọn

- “vẫy hai con lại gần” => vẫy chào cả nhà, vẫy tay, vẫy đuôi mừng rỡ,

Câu 2:  Tìm cụm động từ trong những câu sau. Xác định động từ trung tâm và những ý nghĩa mà động từ đó được bổ sung.

a. Nhìn ra ngoài sân, Sơn thấy đất khô trắng.

b. Mẹ Sơn lật cái vỉ buồm, lục đống quần áo rét.

c. Với lòng ngây thơ của tuổi trẻ, chị Lan hăm hở chạy về nhà lấy áo. 

Giải rút gọn

a. Cụm động từ: thấy đất khô trắng. "Thấy" là động từ trung tâm => Động từ được bổ sung: nhấn mạnh sự nhận biết, nhận thấy, quan sát được của Sơn. 

b. Cụm động từ: Mẹ Sơn lật cái vỉ buồm. "Lật" là động từ trung tâm => Động từ được bổ sung: nhấn mạnh sự thay đổi, xoay chuyển cái vỉ buồm ntheo hướng khác.

c. Cụm động từ: hăm hở chạy về nhà lấy áo. "Hăm hở" là động từ trung tâm => Động từ được bổ sung: nhấn mạnh sự phấn khích, lòng nhiệt tình của chị Lan. 

Câu 3: Trong truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa, Thạch Lam thường sử dụng kiểu câu có vị ngữ là một chuỗi cụm động từ, chẳng hạn: Mẹ Sơn nghe thấy, đặt chén nước chè xuống, bảo chị Lan. Hãy tìm thêm trong văn bản này hai câu có vị ngữ là một chuỗi cụm động từ và cho biết tác dụng của cách diễn đạt đó.

Giải rút gọn

- Nhưng cái vui của Sơn không được bao lâu. Bữa cơm về tới nhà, Sơn không thấy mẹ đâu cả, hỏi vú già => Tác dụng của cách diễn dạt này: Nhấn mạnh sự sốt sắng của Sơn.

- Chúng nó thấy chị em Sơn, đều lộ vẻ vui mừng, nhưng chúng vẫn đứng xa, không dám vồ vập => Tác dụng của cách diễn dạt này: Nhấn mạnh hành động dè dặt, sợ sệt, dè chừng của đám trẻ con với hai chị em Sơn.

Câu 4:Tìm một cụm tính từ trong truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa. Với tính từ trung tâm của cụm từ đó, hãy tạo ra cụm tính từ khác.

Giải rút gọn

Một cụm tính từ trong truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa: Hai con tôi quý quá, dám tự do lấy áo đem cho người ta không sợ mẹ mắng ư?

Cụm tính từ khác:  Tuy tôi và nó đã nhiều năm không gặp, nhưng tôi vẫn quý nó rất nhiều

Câu 5: Tìm cụm tính từ trong những câu sau. Xác định tính từ trung tâm và những ý nghĩa mà tính từ đó được bổ sung.

Giải rút gọn

a. Nhưng chân trời trong hơn mọi hôm, Sơn thấy rõ như gần.

+ Cụm tính từ: chân trời trong hơn mọi hôm

+ Tính từ trung tâm: trong

+ Ý nghĩa mà tính từ được bổ sung: Nhấn mạnh sự trong veo, trong suốt, có thể nhìn thấy rõ được của bầu trời.

b. Sơn bây giờ mới nhớ ra mẹ cái Hiên rất nghèo, chỉ có nghề đi mò cua bắt ốc thì còn lấy đâu ra tiền mà sắm áo cho con nữa. 

+ Cụm tính từ: mẹ cái Hiên rất nghèo.

+ Tính từ trung tâm: Nghèo. 

+ Ý nghĩa mà tính từ được bổ sung: Nhấn mạnh sự khó khăn, thiếu thốn của mẹ em Hiên. 

Câu 6: Các câu sau có vị ngữ là một tính từ. Hãy mở rộng vị ngữ thành cụm tính từ:

Giải rút gọn

a. Gió rét => Ngoài cửa sổ, gió vẫn rét quá, không thể ra ngoài được vào lúc này.

b. Tòa nhà cao => Trải qua bao nhiêu, tòa nhà vẫn cao lênh khênh như thế, vút tầm mắt người qua đường. 

c. Cô ấy đẹp => Càng ngày cô ấy càng đẹp lên nhiều.