BÀI 7: CÂY KHẾ

Trước khi đọc

Hẳn nhiều em có ước muốn được đặt chân đến một hòn đảo ngoài khơi xa lắc, chưa ai biết đến và thường hình dung ở đó có nhiều điều thú vị. Hãy tưởng tượng em đang ở vào tình huống đó. Em có thể chia sẻ với các bạn những điều kì diệu mà em được chứng kiến.

Giải rút gọn

Em đang ở một hòn đảo cách xa đất liền. Ngay trước mắt là những bãi cát vắng vẻ, tĩnh lặng chỉ có những bụi cây nhỏ mọc thưa thớt. Cảm giác vô cùng  hoang sơ. Nước biển có độ mặn cao, trong suốt, nhìn rõ cả cát dưới đáy.  Ở đây con người sẽ xây dựng những "thủy cung", có thể trực tiếp quan sát các đàn cá heo, tôm hùm, rùa biển, mực ống, cá mập lượn lờ bên những cụm san hô đầy màu. 

Trong khi đọc

Câu 1: Thời gian, địa điểm diễn ra câu chuyện có gì đặc biệt?

Giải rút gọn

- Thời gian: Ngày xửa ngày xưa

- Địa điểm: ở một nhà kia

Câu 2: Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?

Giải rút gọn

Chim ăn kế và sẽ tìm cách trả ơn 

Câu 3: Một hang lớn đầy vàng, kim cương,... trong thế nào?

Giải rút gọn

Cả hang phát ra một thứ ánh sáng rực rỡ, lấp lánh,… ai nhìn vào cũng nheo mắt. 

Câu 4: Cái túi của vợ chồng người anh sẽ gây ra điều gì? 

Giải rút gọn

Vì túi quá nặng nên chú chim không thể bay vượt biển về nhà được

Sau khi đọc

Câu 1: Cây khế kể về chuyện gì? Em thích nhất chi tiết nào trong chuyện?

Giải rút gọn

 Cây khế là một trong những câu truyện cổ tích Việt nam được nhiều người yêu thích, đây là một trong những bài học giáo dục cho con người. 

Trong truyện, em thích nhất chi tiết: Khi chim lạ đến ăn khế, câu nói của chim chính là điểm đáng chú ý nhất để lại nhiều suy nghĩ trong người đọc: “Ăn một quả, trả cục vàng, may túi ba gang đem đi mà đựng”. Và thái độ khác nhau giữa người anh và người em. Khi người em biết thế nào là đủ, không tham lam. Còn ngược lại người anh tham lam và nhận cái kết bi thảm. 

Câu 2: Hãy tóm tắt chuyện Cây khế.

Giải rút gọn

Gia đình nọ có hai anh em, cha mẹ mất sớm và để lại cho anh em một khối gia tài. Vợ chồng người anh tham lam giành hết chỉ chừa lại cho người em một mảnh vườn nhỏ có cây khế. Vợ chồng người em chăm chỉ làm ăn và chăm sóc cây khế chu đáo. Đến mùa khế ra rất nhiều quả. 

Bỗng một hôm có con chim lạ đến ăn khế. Người em than khóc và đại bàng liền bảo người em may túi ba gang để chim trả ơn. Chim đưa người em ra đảo lấy vàng và người em trở nên giàu có nhất vùng.

Người anh hay tin, lân la đến dò hỏi và đổi cả gia tài của mình để lấy mảnh vườn có cây khế. Đến mùa khế chín, chim đại bàng lại đến và cũng ngỏ ý sẽ trả ơn. Người anh vì tham lam nên đã may túi to để dựng được nhiều vang. Trên đường đi lấy vàng về vì quá nặng nên người anh đã bị rơi xuống biển và chết.

Câu 3: Truyện cổ tích thường mở đầu bằng những từ ngữ quen thuộc chỉ thời gian trong quá khứ, không gian không xác định. Em hãy tìm các từ ngữ đó trong truyện cây khế.

Giải rút gọn

Là từ: “ Ngày xửa ngày xưa”; “tại một căn nhà nọ”

Câu 4: Con chim đưa hai anh em ra đảo hoang có phải là con vật kỳ ảo không? Vì sao?

Giải rút gọn

 Chim đưa hai anh em ra đảo hoang là con vật kỳ ảo. Chim thần biết nói nói “ ăn một quả trả một cục vang, may túi ba gang mang đi mà đựng”. Biết trả ơn. Là một hình tượng linh thiêng trong đời sống người dân Việt. 

Câu 5: Trong lời kể của truyện cổ tích, tác giả dân gian thường xen vào những câu có dáng dấp ca dao, tục ngữ, lời có vần dễ thuộc, dễ nhớ. Trong truyện này, có câu nói nào như thế? Nhân vật nào đã nói câu nói đó?

Giải rút gọn

Trong truyện này, cũng có câu như thế "Ăn một quả, trả một cục vàng, may túi ba gang, mang đi mà đựng". Đây là câu nói của chim thần. 

Câu 6: Đảo xa nơi con chim đưa người em đến có điều gì kì diệu? Điều kì diệu này đã giúp gì cho cuộc sống của người em sau đó?

Giải rút gọn

. Đó là hòn đảo xa có rất nhiều vàng và tách biệt xa xôi nơi con người sống.  Vì cho chim thần ăn khế và làm theo đúng lời chim dặn “may túi ba ngang” nên vợ hai vợ chồng người em từ đó sống sung túc hơn, có ruộng vườn nhà cửa.  

Câu 7: Trong truyện, hai nhân vật người anh và người em luôn đối lập nhau về hành động. Hãy chỉ ra sự đối lập giữa họ và nêu nhận xét về đặc điểm của hai nhân vật này.

Giải rút gọn

- Người anh: Nhân vật người anh trong câu chuyện cổ tích Cây khế là hình ảnh tiêu biểu cho những kẻ tham lam, ích kỉ.

Người anh là người ích kỉ và keo kiệt, khi cha mẹ qua đời anh ta đã chiếm hết mọi ruộng đất và chỉ để lại cho người em mỗi túp lều và cây khế. Bao nhiêu ruộng đất chiếm được, anh ta cho cày thuê nên ngày càng giàu có hơn. Khi được đưa đến hang vàng trên đảo,  anh ta hấp tấp, tham lam vơ vét, cố ních, cố nhét vào túi và ì ạch vác túi vàng nặng trĩu trên vai leo lên lưng chim để trở về. Nhưng rồi cuối cùng con người tham lam, ích kỉ ấy đã chới với trên lưng chim rồi lăn xuống biển.

Cái chết của người anh là lời cảnh báo cho những kẻ tham lam, chỉ muốn ăn mà không muốn làm, sống cạn tình nghĩa.

- Người em: là  hình ảnh tiêu biểu cho những người tốt bụng, thật thà, lương thiện ắt sẽ có kết thúc có hậu. 

 Khi cha mẹ qua đời, nhà cửa ruộng vườn đều thuộc về anh. Người em chỉ có một túp lều nhỏ và một cây khế ở cuối vườn. Biết phận mình là em nên không dám đòi hỏi gì hơn, người em chỉ ngày ngày chắm chút cho cây khế, mong cây đơm quả ngọt. Điều may đến, người em được chim lạ đưa đi lấy vàng và có một cuộc sống sung túc,  có ruộng vườn nhà cửa là cái kết có hậu cho những người "ở hiền gặp lành".

Câu 8: Từ những kết cục khác nhau đối với người anh và người em, tác giả dân gian muốn gửi gắm bài học gì trong truyện này?

Giải rút gọn

Các tác giả dân gian muốn gửi gắm bài học về đền ơn đáp nghĩa, niềm tin ở hiền sẽ gặp lành và may mắn đối với tất cả mọi người. Câu truyện ăn khế trả vàng còn mang tính giáo dục cho trẻ nhỏ để hình thành những đức tính tốt cho cuộc sống sau này.

Viết kết nối với đọc

Tưởng tượng ra một kết thúc khác cho chuyện Cây khế. Viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) kể về kết thúc đó.

Giải rút gọn

Sau khi tỉnh lại vì bị rơi xuống biển người anh thấy mình nằm trên một hòn đảo. Có lẽ hắn đã bị sóng đánh dạt vào bờ. Trải qua sự việc này, người anh thấy mình thật dại dột đã để lòng tham làm mờ lí trí, hắn đã rút ra được bài học đích đáng cho mình. Từ đó, hắn phải sống cô đơn, lẻ loi trên hoang đảo đến suốt đời