BÀI 1: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN

TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu 1: Có thể em đã từng đọc một truyện kể hay xem một bộ phim nói về niềm vui hay nỗi buồn mà nhân vật đã trải qua. Khi đọc (xem) em đã có suy nghĩ gì?

Giải rút gọn

Đó là bộ phim “Gia đình mình vui bất tình lình”. Phản ánh một đủ một gia đìn kiểu mẫu của Việt Nam. Gia đình có ba thế hệ và những câu chuyện vui, buồn xung quanh cuộc sống của họ. Qua đây thể hiện tình yêu thương gia đình, sự đoàn kết của mọi người với nhau.  

Câu 2: Chia sẻ với các bạn vài điều em thấy hài lòng hoặc chưa hài lòng khi suy nghĩ về bản thân?

Giải rút gọn

 Chia sẻ một vài điều về bản thân: 

• Điều em thấy hài lòng: Yêu thương, cố gắng chăm ngoan học giỏi, biết giúp đỡ ông bà, bố mẹ. Đoàn kết với bạn bè.

• Điều em thấy chưa hài lòng: Chưa biết tự chăm sóc sức khỏe cho mình, đôi khi thiếu trách nhiệm,...

TRONG KHI ĐỌC

Câu 1: Các chi tiết miêu tả hình dáng, cử chỉ, hành động của nhân vật Dế Mèn

Giải rút gọn

- Một chàng dế thanh niên cường tráng, đôi càng mẫm bóng, vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt.

- Co cẳng đạp phanh phách, cánh thành áo dài kín đuôi.

- Bách bộ thì cả người rung tinh màu nâu mỡ.

- Đầu to nổi từng tảng, hai răng đen nhánh nhai ngoàm ngoạp.

- Sợi râu dài và uốn cong.

- Đi đứng oai vệ, cho ra kiểu cách con nhà võ.

Câu 2: Em dự đoán như thế nào về sự việc sắp được kể?

Giải rút gọn

Dế Choắt có tính hung hăng, hống hách, kiêu căng, tự phụ, luôn nghĩ mình "là tay ghê gớm, có thể sắp đứng đầu thiên hạ"  và coi thường những kẻ yếu hơn mình nên sẽ bắt bạt và trêu chọc mọi người. 

Câu 3:  Chú ý những lời đối thoại giữa Dế Mèn và Dế Choắt

Giải rút gọn

- Dế Mèn thì huênh hoang, lên mặt dạy đời Dế Choắt về cách xây tổ.

- Dế Choắt vin vào việc mình ốm đau nhờ Dế Mèn xây tổ thông qua nhà Dế Mèn để lỡ khi có chuyện thì chạy sang đó.

Câu 4: Lúc rủ Dế Choắt trêu chị Cốc, Dế Mèn có nghĩ đến hậu quả không?

Giải rút gọn

Lúc rủ Dế Choắt trêu chị Cốc, Dế Mèn đã không nghĩ đến hậu quả của sự việc. Dế Mèn chỉ nghĩ rằng với sức mạnh của mình, sẽ làm chị Cốc tức giận và mình sẽ hả hê.

Câu 5: Điều gì đã xảy ra với Dế Choắt? Dế Mèn đã làm gì khi chứng kiến điều đó?

Giải rút gọn

Dế Choắt đã chết bởi chính trò đùa tai quái của Dế Mèn. Dế Mèn nằm im thin thít trong hàng cho tới khi chị Cốc đi rồi mới mon men bò lên. Khi thấy Dễ Choặt thoi thóp, Dế Mèn hoảng hốt sợ hãi ăn năn.

Câu 6: Chú ý những từ ngữ miêu tả cảm xúc của Dế Mèn

Giải rút gọn

Từ ngữ: hối hận, biết làm thế nào bây giờ, vừa thương vừa ăn năn tội mình,…

SAU KHI ĐỌC 

Câu 1: Câu chuyện được kể bằng lời của nhân vật nào? Kể theo ngôi thứ mấy?

Giải rút gọn

Câu chuyện được kể bằng ngôi thứ nhất, nhân vật xưng Tôi. Tạo sự tin cậy cho câu chuyện. Nhân vật dễ biểu hiện tâm trạng, ý nghĩa, thái độ.

Câu 2:  Đọc phần một đoạn trích, nêu một số chi tiết miêu tả Dế Mèn khiến em liên tưởng tới đặc điểm con người. Lối miêu tả này thường được sử dụng ở loại truyện nào?

Giải rút gọn

+ Chàng dế thanh niên cường tráng.

+ Cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi.

+ Đi bách bộ.

+ Đi đứng oai vệ.

+ Khi tôi to tiếng thì ai cũng nhịn, không ai đáp lại.

+ Quát chị Cào Cào, ngứa chân đá anh Gọng Vó.

+ Tôi càng tưởng tôi là tay ghê gớm, có thể sắp đứng đầu thiên hạ.

=> Lối miêu tả này thường được sử dụng ở loại truyện đồng thoại.

Câu 3: Em thích hoặc không thích điều gì trong cách Dế Mèn tự miêu tả và đánh giá về bản thân ở phần một? Vì sao?

Giải rút gọn

Đó là một chú Dế thanh niên cường tráng, tự tin, yêu đời và luôn tự hào luôn hãnh diện vì vẻ ngoài khỏe mạnh, cường tráng và có lối sống khoa học.

• Ngoại hình: Đôi càng mẫm bóng, những cái vuốt nhọn hoắt, đôi cánh xuống tận chấm đuôi, hai cái răng máy làm việc, sợi râu rất đỗi hùng dũng,...

• Hành động: Muốn thử sức lợi hại của nhũng chiếc vuốt, co cẳng lên, đạp phanh phách vào những ngọn cỏ. Chốc chốc lại trịnh trọng và khoan thai đưa cả hai chân lên vuốt râu. Đi đứng oai vệ

- Những có những lúc Dế Mèn lại rất  kiêu căng, tự đắc, xốc nổi.

Câu 4: Dế Mèn đã nói gì khi sang thăm nhà Dế Choắt và khi nhờ Dế Choắt giúp đỡ? Những lời nói đó thể hiện thái độ gì của Dế Mèn?

Giải rút gọn

 Khi Dế Mèn sang thăm nhà Dế Choắt, Dế Mèn đã có thái độ trịnh thượng với Dế Choắt (thông qua cách đặt tên Dế Choắt, ví von so sánh như gã nghiện thuốc phiện, xưng hô chú - mày, tính tình khinh khỉnh, giọng điệu bề trên, dạy dỗ). Không những thế, Dế Mèn còn tỏ ra ích kỷ không cho Dế Choắt thông ngách sang nhà. 

=> Qua thái độ và lời nó của Dê Mèn đối với Dế Choắt, ta thấy được Dế Mèn là một kẻ ích kỷ, coi nhẹ tình nghĩa xóm giềng và thiếu tình thương đồng loại. 

Câu 5: Chứng kiến cái chết của Dế Choắt, Dế Mèn đã có những cảm xúc, suy nghĩ gì? Những cảm xúc, suy nghĩ đó cho thấy sự thay đổi nào ở Dế Mèn?

Giải rút gọn

Dế Mèn cảm thấy vô cùng hối hận vì hành động ngu dại của mình "Tôi cảm thấy vô cùng hối hận và đau xót lắm. Trò đùa ngỗ ngược của tôi đã khiến cho anh Dế Choắt phải vạ lây. Tôi giận cái thoi huênh hoang, hống hách của mình".

Câu 6: Theo em từ những trải nghiệm đáng nhớ, Dế Mèn đã rút ra được bài học gì?

Giải rút gọn

Sau cái chết của người bạn ốm yếu đáng thương Dế Choắt, Dế Mèn đã rút ra được một bài học đường đời đầu tiên vô cùng lớn của mình: Ở đời không nên kiêu căng, xốc nổi, bắt nạt kẻ yếu. Tính kiêu ngạo, nóng vội của tuổi trẻ có thể làm hại người khác, khiên ta phải ân hận suốt đời.

Câu 7:  Nêu hình dung của em về nhân vật Dế Choắt. Nếu gặp một người bạn có đặc điểm giống như Dế Choắt, em sẽ đối xủ với bạn như thế nào? 

Giải rút gọn

Dế Choắt là nhân vật có dáng dấp nhỏ bé, yếu ớt nhưng khá am hiểu sự đời, cách đối đãi hòa nhã với mọi người xung quanh. Dù có bị Dế Mèn chê bai, Dế Choắt đáng thương, tội nghiệp cũng chỉ than thở, đành chịu sức mình hèn kém. Dế Choắt đã thiệt mạng một cách oan uổng, trong lúc thoi thóp hơi thở cuối cùng, Dế Choắt cũng không hề trách móc Dế Mèn mà còn đưa ra lời khuyên để Dế Mèn tránh được hậu quả về sau. 

=> Nếu gặp một người bạn có đặc điểm giống như Dế Choắt, em sẽ quan tâm, hỏi hạn, giúp đỡ bạn những gì mà bạn không làm được, không dè bỉu chê bai bạn,…

VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC

Viết đoạn văn khoảng (5-7 câu) kể lại một sự việc trong đoạn trích Bài học đường đời đầu tiên bằng lời của một nhân vật do em tự chọn.

Giải rút gọn

* Lời kể của nhân vật Dế Mèn:

Một hôm, nhìn thấy chị Cốc bỗng ta nghĩ ra một trò nghịch dại và rủ Choắt chơi cùng. Nhưng khi nghe nhắc đến tên chị Cốc thì Choắt lại hoảng sợ xin thôi, đã thế còn khuyên tôi đừng trêu vào, phải biết sợ. Nghe thật tức cái tai.Tôi nào đâu biết sợ ai. Tức giận, tôi quay lại cất tiếng trêu chị Cốc, chứng minh cho Choắt thấy sự dũng cảm của mình. Nhưng chị Cốc không phải hiền lành. Nghe tiếng trêu, chị ta trợn tròn mắt, giương cánh lên, như sắp đánh nhau. Lúc đó tôi cảm thấy sợ hãi nên vội chui tọt vào hang, lên giường nằm khểnh. Lúc bấy giờ, tôi không hề nghĩ đến anh bạn Dế Choắt tội nghiệp và cũng không thể tưởng tượng được chuyện sắp xảy ra. Đến hôm nay nghĩ lại, tôi vẫn còn thấy rùng mình.Và đó chính là bài học lớn đầu đời của tôi, khiến cho tôi bỏ hẳn tính hênh hoang, kiêu ngạo cứ luôn nghĩ mình là nhất