THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

Câu 1: Trong hai khổ thơ đầu của bài thơ Mẹ (Đỗ Trung Lai), các dòng thơ được bố trí thành từng cặp có sự đối lập (trái ngược) nhau về nghĩa. Hãy chỉ ra điều đó và cho biết cách bố trí như vậy có tác dụng gì.

Giải rút gọn:

 -Cách bố trí:

•  Lưng mẹ còng đối lập với cau vẫn thẳng

•  Cau - ngọn xanh rờn đối lập với mẹ - đầu bạc trắng

• Cau ngày càng cao đối lập với mẹ ngày một thấp

• Cau gần với giời đối lập với mẹ thì gần đất 

=> Tác dụng: 

• Thấy được sự tương phản giữa hình ảnh cau và mẹ: theo thời gian, cau càng ngày càng phát triển, cao, xanh tốt, còn mẹ theo thời gian lại già đi. 

• Làm tăng tính biểu cảm cho hình ảnh người mẹ

• Cho thấy nỗi niềm của người con khi thấy mẹ mình ngày một già đi, đồng thời khơi gợi cảm xúc trong lòng người đọc.

  • Hình ảnh mẹ già khiến người con thấy bùi ngùi, xúc động. 

Câu 2: Nêu tác dụng miêu tả, biểu cảm của biện pháp tu từ so sánh được sử dụng trong khổ thơ dưới đây:

Một miếng cau khô

Khô gầy như mẹ

Con nâng trên tay

Không cầm được lệ

(Đỗ Trung Lai)

Giải rút gọn:

Tác dụng: 

• Cách so sánh cau "khô gầy như mẹ" là một cách so sánh mang tính miêu tả, để nói rằng người mẹ có dáng vẻ "khô gầy", dáng vẻ đã già đi nhiều rồi. 

• Cái ý tác giả muốn truyền đạt ở đây ẩn đằng sau câu chữ và biện pháp tu từ so sánh. Sự ẩn giấu ấy làm cho khổ thơ trở nên ý tứ và xúc động.

Câu 3: Câu hỏi "Sao mẹ ta già?" trong bài thơ Mẹ (Đỗ Trung Lai) có tác dụng như thế nào đối với việc thể hiện tình cảm của tác giả?

Giải rút gọn:

Tác dụng: 

• mang ý trách cứ cùng khát vọng mẹ được trẻ mãi, sống bên cạnh chủ thể trữ tình.

• Cho thấy được tình cảm mà chủ thể trữ tình dành cho mẹ. 

• Vì thương mẹ mà buồn, mà trách cứ ông giời dù cho ai chẳng biết sinh, lão, bệnh, tử vốn là lẽ thường của đời người.

Câu 4: Tìm các câu hỏi trong bài thơ Ông đồ (Vũ Đình Liên). Tác giả sử dụng những câu hỏi đó để biểu đạt điều gì?

Giải rút gọn:

 - Các câu hỏi trong bài thơ: 

•  "Người thuê viết nay đâu?"

•  "Những người muôn năm cũ/ Hồn ở đâu bây giờ?"

=> Tác giả muốn biểu đạt:

• nhấn mạnh sự phai nhạt của lòng người đối với tục xin chữ đầu năm 

• thể hiện cảm xúc xót xa cho giá trị của những thế hệ đi trước không còn chỗ trong đời sống đương thời. 

• khơi gợi cảm xúc và suy nghĩ trong lòng người đọc về những giá trị truyền thống

• khẳng định ngầm những giá trị và hy vọng xã hội sẽ biết trân trọng, gìn giữ, phát huy những giá trị đó.