Mở đầu: Ở người, sự di truyền bệnh cơ ti thể (gây suy yếu và thoái hoá cơ) phụ thuộc hoàn toàn vào mẹ, khi mẹ bị bệnh thì các con đều bị bệnh bất kể là bố có bị bệnh hay không. Hiện tượng này được giải thích như thế nào?

Giải rút gọn:

Hiện tượng này là do di truyền theo dòng mẹ khiến đời con có các đặc điểm giống hệt mẹ.

I. THÍ NGHIỆM CỦA CORRENS VỀ DI TRUYỀN GENE NGOÀI NHÂN

Câu 1: Quan sát Bảng 15.1, hãy nhận xét chung về kết quả các phép lai trong bảng và giải thích.

Giải rút gọn:

Kết quả cho thấy, màu lá của đời con hoàn toàn phụ thuộc vào màu lá của cây mẹ. Do tính trạng màu sắc lá cây di truyền theo dòng mẹ.

II. ĐẶC ĐIỂM DI TRUYỀN GENE NGOÀI NHÂN

Câu 1: Dựa vào đặc điểm nào người ta có thể nhận biết được tính trạng di truyền do gene ngoài nhân?

Giải rút gọn:

Sự di truyền các tính trạng do gene ngoài nhân quy định có các đặc điểm sau:

• Kết quả phép lai thuận nghịch là khác nhau, tính trạng được di truyền theo dòng mẹ và biểu hiện ở cả hai giới.

• Vai trò chủ yếu thuộc về tế bào chất của giao tử cái.

• Gene ngoài nhân không tồn tại thành từng cặp allele nên chỉ cần một allele là được biểu hiện ra kiểu hình.

• Các cá thể con của cùng một mẹ có thể nhận được số lượng các allele khác nhau nên có thể có các kiểu hình khác nhau.

• Không xảy ra tái tổ hợp.

III. ỨNG DỤNG CỦA DI TRUYỀN GENE NGOÀI NHÂN

Câu 1: Những nghiên cứu về hiện tượng di truyền gene ngoài nhân được ứng dụng như thế nào trong thực tiễn?

Giải rút gọn:

• Trong y học: giúp các bà mẹ mắc bệnh do gene ti thể sinh ra đời con khoẻ mạnh. 

• Ở thực vật, bất dục đực tế bào chất được ứng dụng và đem lại bước tiến lớn trong công tác lai tạo giống cây trồng. 

• Xây dựng cây phân loại của các nhóm sinh vật, truy tìm nguồn gốc chủng tộc loài người,...

• Xác định hài cốt liệt sĩ và nhân thân các nạn nhân trong các vụ tai nạn cũng như xác định quan hệ huyết thống ở người,..

Câu 2: Đặc điểm nào của hệ gene ti thể khiến các nhà khoa học thường giải trình tự hệ gene này để xác định nhân thân ở người trong trường hợp các mẫu vật đem phân tích đã bị huỷ hoại nghiêm trọng bởi các yếu tố môi trường (ví dụ như hài cốt)?

Giải rút gọn:

Do mỗi gene trong ti thể có một số lượng lớn bản sao và di truyền theo dòng mẹ nên các nhà khoa học thường giải trình tự nucleotite trên DNA của ti thể để xác định nhân thân ở người.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu 1: Sự di truyền các tính trạng do gene ngoài nhân quy định có gì khác so với các tính trạng được quy định bởi các gene trong nhân?

Giải rút gọn:

Câu 2: Hãy tìm hiểu thêm những ứng dụng thực tiễn của hiện tượng di truyền gene ngoài nhân trong y học và nông nghiệp qua sách báo, internet,...

Giải rút gọn:

Ứng dụng thực tiễn của hiện tượng di truyền gene ngoài nhân trong y học và nông nghiệp:

• Y học: Nghiên cứu bệnh lý, cung cấp cơ sở cho việc phát triển phương pháp điều trị và phòng ngừa bệnh.

• Nông nghiệp: Phát triển các dòng cây trồng chống chịu tốt với điều kiện khắc nghiệt, kháng bệnh và năng suất cao hơn.