A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

Chủ đề 1: Nguyên tử - Nguyên tố hóa học – Sơ lược về bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học

Nguyên tử có kích thước vô cùng nhỏ, tạo nên các chất. Nguyên tử có cấu tạo gồm hạt nhân gồm các hạt proton và neutron; lớp vỏ gồm các electron

Trong nguyên tử, số proton = số electron nên nguyên tử trung hòa về điện.

Khối lượng nguyên tử bằng tổng khối lượng các hạt (proton, neutron và electron) có trong nguyên tử. Đơn vị: amu

- Tập hợp những nguyên tử cùng loại, có cùng số proton trong hạt nhân được gọi là nguyên tố hóa học. Các nguyên tử của cùng một nguyên tố hóa học đều có tính chất hóa học giống nhau.

- Kí hiệu hóa học được biểu diễn bằng một hay hai chữ cái (chữ cái đầu tiên viết in hoa và nếu có chữ cái thứ hai thì viết thường).

Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố hóa học trong bảng tuần hoàn:

• Các nguyên tố hóa học được sắp xếp theo chiều tăng dần điện tích hạt nhân của nguyên tử.
• Các nguyên tố hóa học có cùng số lớp electron trong nguyên tử được xếp thành một hàng.
• Các nguyên tố có tính chất hóa học tương tự nhau được xếp thành một cột.

Cấu tạo bảng tuần hoàn: ô nguyên tố, chu kì, nhóm

Chủ đề 2: Phân tử

Phân tử là hạt đại diện cho chất, gồm một số nguyên tử kết hợp với nhau và thể hiện đầy đủ tính chất hóa học của một chất.

- Khối lượng phân tử của một chất là khối lượng tính bằng đơn vị amu của một phân tử chất đó. Khối lượng phân tử bằng tổng khối lượng các nguyên tử có trong phân tử. 

- Đơn chất được tạo nên từ một nguyên tố hóa học. Phân tử hợp chất gồm nhiều nguyên tố hóa học tạo nên.

- Vỏ nguyên tử của các nguyên tố khí hiếm đều có 8 electron ở lớp ngoài cùng, riêng helium ở lớp ngoài cùng có 2 electron.

- Một số loại liên kết hoá học: liên kết ion, liên kết cộng hoá trị

- Hóa trị của một nguyên tố trong hợp chất là con số biểu thị khả năng liên kết của nguyên tử nguyên tố đó với nguyên tử khác trong phân tử. Hóa trị được biểu thị bằng các chữ số La Mã

- Quy tắc hóa trị: Trong phân tử hợp chất hai nguyên tố, tích hóa trị và số nguyên tử của nguyên tố này bằng tích hóa trị và số nguyên tử của nguyên tố kia.

- Phân tử của chất được tạo thành từ nguyên tử của một hay nhiều nguyên tố và được biểu diễn bằng công thức hóa học. Công thức hoá học cho biết thành phần nguyên tố và số lượng nguyên tử của mỗi nguyên tố có trong phân tử, khối lượng phân tử. 

Chủ đề 3: Tốc độ

- Tốc độ chuyển động của một vật được xác định bằng chiều dài quãng đường vật đi được trong một đơn vị thời gian. Tốc độ được đo bằng đơn vị (đo lường chính thức ở nước ta) mét trên giây (m/s) và kilômét trên giờ (km/h).          1 m/s = 3,6 km/h

- Công thức tính tốc độ: v=$\frac{s}{t}$ 

- Đồ thị quãng đường – thời gian mô tả liên hệ giữa quãng đường đi được của vật và thời gian.

- Để đo thời gian, nhằm xác định tốc độ của một vật chuyển động, ta sử dụng đồng hồ bấm giây hoặc đồng hồ đo thời gian hiện số dùng cổng quang điện.

Chủ đề 4: Âm thanh

- Sóng âm được phát ra bởi các vật đang dao động. Vật dao động phát ra âm thanh được gọi là nguồn âm. Các dao động từ nguồn âm lan truyền trong môi trường, được gọi là sóng âm.

- Sóng âm truyền được trong các môi trường rắn, lỏng, khí.

- Biên độ dao động là độ lệch lớn nhất của vật so với vị trí cân bằng của nó. Âm nghe được càng to (nhỏ) khi biên độ âm càng lớn (nhỏ).

- Tần số là số dao động của vật thực hiện được trong một giây. Đơn vị tần số là héc (Hz). 

• Âm phát ra càng cao (càng bổng) khi tần số âm càng lớn.
• Âm phát ra càng thấp (càng trầm) khi tần số càng nhỏ.

- Sóng âm phản xạ khi gặp vật cản. Các vật cứng, bề mặt nhẵn phản xạ âm tốt. Các vật mềm, xốp, bề mặt ghồ ghề phản xạ âm kém.

- Ô nhiễm tiếng ồn xảy ra khi tiếng ồn to và kéo dài, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và hoạt động của con người.

Chủ đề 5: Ánh sáng

- Ánh sáng là một dạng của năng lượng.

- Đường truyền của ánh sáng được biểu diễn bằng một đường thẳng có mũi tên chỉ hướng, gọi là tia sáng.

- Một chùm sáng hẹp song song có thể xem là một tia sáng.

- Có 3 loại chùm sáng: Chùm sáng song song, Chùm sáng hội tụ, Chùm sáng phân kì.

- Vùng tối là vùng nằm ở phía sau vật cản, hoàn toàn không nhận được ánh sáng từ nguồn sáng truyền tới. Vùng nửa tối là vùng nằm phía sau vật cản, nhận được một phần ánh sáng từ nguồn sáng truyền tới.

- Hiện tượng ánh sáng bị hắt trở lại môi trường cũ khi gặp một bề mặt nhẵn bóng gọi là hiện tượng phản xạ ánh sáng.

- Định luật phản xạ ánh sáng:

• Tia sáng phản xạ nằm trong mặt phẳng tới.
• Góc phản xạ bằng góc tới i’ = i.

Phân loại: Phản xạ và phản xạ khuếch tán

Tính chất ảnh tạo bởi gương phẳng

• Ảnh của vật tạo bởi gương phẳng là ảnh ảo, không hứng được trên màn chắn.
• Ảnh của vật tạo bởi gương phẳng có độ lớn bằng vật.
• Khoảng cách từ ảnh đến gương phẳng bằng khoảng cách từ vật đến gương phẳng.