A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

CHỦ ĐỀ 4: TỪ

1. Nam châm

- Nam châm là những vật có từ tính.

- Những nam châm có từ tính tồn tại lâu dài được gọi là nam châm vĩnh cửu.

- Nam châm chỉ tương tác với các vật liệu từ như: sắt, thép, cobalt, nickel, ...

- Khi để nam châm tự do, đầu luôn chỉ hướng bắc gọi là cực Bắc (kí hiệu N – North), còn đầu luôn chỉ hướng nam gọi là cực Nam (kí hiệu S – South).

- Khi đưa từ cực của hai nam châm lại gần nhau, các từ cực cùng tên đẩy nhau, các từ cực khác tên hút nhau.

2. Từ trường

- Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện tồn tại từ trường (trường từ).

- Từ trường tác dụng lực từ lên vật liệu từ đặt trong nó.

- Hình ảnh các đường mạt sắt sắp xếp xung quanh nam châm được gọi là từ phổ.

- Từ phổ cho ta một hình ảnh trực quan về từ trường.

Từ phổ của nam châm điện

- Các đường sức từ cho phép mô tả từ trường.

- Hướng của đường sức từ tại một vị trí nhất định được quy ước là hướng nam – bắc của kim la bàn đặt tại vị trí đó.

Đường sức từ của nam châm điện

3. Từ trường Trái Đất

- Trong hệ Mặt Trời, Trái Đất là một trong những hành tinh có từ trường.

- Cực Bắc địa từ và cực Bắc địa lí không trùng nhau.

Mô hình Trái Đất và từ trường của Trái Đất

4. Nam châm điện

- Nam châm điện gồm một ống dây dẫn có dòng điện chạy qua và bên trong ống dây có lõi sắt.

- Khi có dòng điện đi qua ống dây, lõi sắt trở thành nam châm và có khả năng hút các vật bằng sắt, thép, ...

- Ảnh hưởng của dòng điện đến từ trường của nam châm điện:

• Khi tăng (giảm) độ lớn dòng điện, thì độ lớn lực từ của nam châm điện cũng tăng (giảm).
• Khi đổi chiều dòng điện thì từ trường của nam châm điện cũng đổi chiều và độ lớn lực từ không đổi.