A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

CHỦ ĐỀ 1: TỐC ĐỘ

1. Tốc độ chuyển động

- Tốc độ là đại lượng cho biết mức độ nhanh hay chậm của chuyển động.

- Tốc độ chuyển động của một vật được xác định bằng chiều dài quãng đường vật đi được trong một đơn vị thời gian.

- Công thức tính tốc độ: $v=\frac{s}{t}$

Trong đó:

v là tốc độ của vật

s là quãng đường vật đi được 

t là thời gian vật đi hết quãng đường đó

- Trong hệ đơn vị đo lường chính thức ở nước ta, tốc độ được đo bằng đơn vị mét trên giây (m/s) và kilômét trên giờ (km/h).

- Đổi đơn vị:

1 km/h = $\frac{1000}{3600}$ = $\frac{1}{3,6}$ m/s $\approx $ 0,28 m/s

1 m/s = 3,6 km/h

- Ngoài ra tốc độ còn có thể đo bằng các đơn vị khác như: Mét trên phút (m/min), xentimét trên giây (cm/s), milimét trên giây (mm/s).

2. Đồ thị quãng đường - thời gian

- Đồ thị quãng đường – thời gian mô tả liên hệ giữa quãng đường đi được của vật và thời gian.

- Từ đồ thị quãng đường - thời gian cho trước, có thể tìm được quãng đường vật đi (hoặc tốc độ, hay thời gian chuyển động của vật).

3. Đo tốc độ, tốc độ với an toàn giao thông

- Để đo thời gian, nhằm xác định tốc độ của một vật chuyển động, ta sử dụng đồng hồ bấm giây hoặc đồng hồ đo thời gian hiện số dùng cổng quang điện.

- Thiết bị “bắn tốc độ” dùng để kiểm tra tốc độ của các phương tiện giao thông đường bộ.

- Người điều khiển phương tiện giao thông phải tuân thủ Luật Giao thông đường bộ, điều khiển xe trong giới hạn tốc độ cho phép để giữ an toàn cho chính mình và cho những người khác.

CHỦ ĐỀ 2: ÂM THANH

1. Sóng âm

- Sóng âm được phát ra bởi các vật đang dao động.

- Sóng âm truyền được trong các môi trường rắn, lỏng và khí.

- Sóng âm trong không khí được lan truyền bởi sự dao động (dãn, nén) của các lớp không khí.

2. Độ to và độ cao của âm

- Biên độ dao động là độ lệch lớn nhất của vật dao động so với vị trí cân bằng của nó.

- Âm nghe được càng to khi biên độ càng lớn, âm nghe được càng nhỏ khi biên độ càng nhỏ.

- Tần số là số dao động của vật thực hiện được trong một giây, đơn vị tần số là héc (Hz).

- Âm phát ra càng cao (bổng) khi tần số âm càng lớn, âm phát ra càng thấp (trầm) khi tần số càng nhỏ.

3. Phản xạ âm

- Sóng âm phẩn xạ khi gặp vật cản.

- Các vật cứng, bề mặt nhẵn phản xạ âm tốt.

- Các vật mềm, xốp, bề mặt gồ ghề phản xạ âm kém.

- Tiếng vang hình thành khi âm phản xạ nghe được chậm hơn âm truyền trực tiếp đến tai ít nhất là $\frac{1}{15}$ giây.

- Ô nhiễm tiếng ồn xảy ra khi tiếng tồn to và kéo dài, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và hoạt động của con người.

- Các biện pháp chống ô nhiễm tiếng ồn là: tác động vào nguồn âm, phân tán âm trên đường truyền, ngăn chặn sự truyền âm.

CHỦ ĐỀ 3: ÁNH SÁNG

1. Ánh sáng, tia sáng

- Ánh sáng là một dạng năng lượng.

- Năng lượng ánh sáng có thể thu được bằng nhiều cách khác nhau.

- Đường truyền của ánh sáng được biểu diễn bằng đường thẳng có mũi tên chỉ hướng gọi là tia sáng.

- Một chùm sáng hẹp song song có thể xem là một tia sáng.

- Có 3 loại chùm sáng: song song, hội tụ, phân kì.

- Vùng tối là vùng nằm ở phía sau vật cản sáng, hoàn toàn không nhận được ánh sáng từ nguồn sáng truyền tới.

- Vùng nửa tối là vùng nằm ở phía sau vật cản sáng, nhận được một phần ánh sáng từ nguồn sáng truyền tới.

2. Sự phản xạ ánh sáng

- Hiện tượng ánh sáng bị hắt trở lại môi trường cũ khi gặp một bề mặt nhẵn bóng gọi là hiện tượng phản xạ ánh sáng.

-  Định luật phản xạ ánh sáng:

• Tia sáng phản xạ nằm trong mặt phẳng tới.
• Góc phản xạ bằng góc tới: i' = i.

- Sự phản xạ ánh sáng xảy ra khi ánh sáng chiếu tới bề mặt nhẵn bóng được gọi là phản xạ (còn gọi là phản xạ gương).

- Sự phản xạ ánh sáng xảy ra khi ánh sáng chiếu tới bề mặt gồ ghề, thô ráp được gọi là phản xạ khuếch tán.

3. Ảnh của vật tạo bởi gương phẳng

- Tính chất: 

• Ảnh của vật tạo bởi gương phẳng là ảnh ảo, không hứng được trên màn chắn.
• Ảnh của vật tạo bởi gương phẳng có độ lớn bằng vật.
• Khoảng cách từ ảnh đến gương phẳng bằng khoảng cách từ vật đến gương phẳng.

- Các tia sáng từ điểm sáng S tới gương phẳng cho tia sáng phản xạ có đường kéo dài đi qua ảnh ảo S.

- Ảnh của một vật sáng là tập hợp ảnh của tất cả các điểm trên vật.

- Ta nhìn thấy ảnh ảo S' của điểm sáng S khi các tia sáng phản xạ lọt vào mắt có đường kéo dài đi qua ảnh S.