TIẾNG VIỆT THỰC HÀNH. TỪ TƯỢNG HÌNH VÀ TƯỢNG THANH

CH1. Chỉ ra các từ tượng hình và từ tượng thanh trong những trường hợp sau:

a. Ao thu lạnh lẽo nước trong veo.

Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo. 

[...] Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt, 

Ngõ trúc quanh co khách vắng teo. 

(Nguyễn Khuyến, Thu điếu)

b. Líu lo kia giọng vàng anh. 

Mùa xuân vắt vẻo trên nhành lộc non. 

(Ngô Văn Phú, Mùa xuân) 

c. Tôi không nhớ tôi đã nghe tiếng chồi non tách vỏ vào lúc nào, tôi cũng không nhớ tôi đã nghe tiếng chim lích chích mổ hạt từ đâu, nhưng tôi cảm nhận tất cả một cách rõ rệt trong từng mạch máu đang phập phồng bên dưới làn da. 

(Nguyễn Nhật Ánh, Tôi là Bê - tô) 

Soạn đáp án:

a. Từ tượng hình: lạnh lẽo, trong veo, tẻo teo, vắng teo, xanh ngắt. 

b. Từ tượng thanh: líu lo. 

    Từ tượng hình: vắt vẻo.

c. Từ tượng thanh: lích chích, phập phồng.

CH2. Xác định và phân tích tác dụng của các từ tượng hình, từ tượng thanh trong những đoạn thơ sau: 

a. Năm gian nhà cỏ thấp le te, 

Ngõ tối đêm sâu đóm lập lòe. 

Lưng giậu phất phơ màu khói nhạt, 

Làn ao lóng lánh bóng trăng loe. 

(Nguyễn Khuyến, Thu ẩm) 

b. Sáng hồng lơ lửng mây son, 

Mặt trời thức giấc véo von chim chào. 

Cổng làng rộng mở. Ồn ào, 

Nông phu lững thững đi vào nắng mai. 

(Bằng Bá Lân, Cổng làng) 

Soạn đáp án:

a. Le te: rất thấp và bé nhỏ.

Lập lòe: có ánh sáng nhỏ phát ra, khi lóe lên khi mờ đi, lúc ẩn lúc hiện và liên tiếp. 

Phất phơ: chuyển động nhẹ nhàng qua làn gió.

Lóng lánh: ánh sáng phản chiếu tựa như mặt nước dưới ánh trăng, không liên tục nhưng đều đặn, sinh động và đẹp mắt. 

b. Lơ lửng: trạng thái di động nhẹ ở khoảng giữa lưng chừng, không dính bám vào đâu.

Véo von: cao và trong, lên xuống nhịp nhàng, nghe vui và êm tai.

CH3. Đọc đoạn văn sau và thực hiện các yêu cầu nêu ở dưới: 

Giữa vùng có tranh khô vàng, gió thổi lao xao, một bầy chim hàng nghìn con vụt cất cánh bay lên. Chim ảo già màu nâu, chim manh manh mỏ đỏ bóng như màu thuốc đánh móng tay, lại có bộ lông xám tro điểm những chấm trắng chấm đỏ li ti rất đẹp mắt... Những con chim nhỏ bay vù vù kêu líu ríu lượn vòng trên cao một chốc, lại đáp xuống phía sau lưng chúng tôi.

(Đoàn Giỏi, Đất rừng phương Nam)

a. Liệt kê các từ tượng hình và từ tượng thanh trong đoạn văn trên.

b. Phân tích tác dụng của một từ tượng hình và một từ tượng thanh trong đoạn văn.

Soạn đáp án:

a. Từ tượng hình: tranh khô vàng, mỏ đỏ bóng, chấm trắng chấm đỏ 

Từ tượng thanh: lao xao, bay vù vù, líu ríu. 

b. Tranh khô vàng: biểu thị cho mùa thu khi lá rừng cây đã sang màu vàng. 

Lao xao: có nhiều âm thanh hoặc tiếng động nhỏ rộn lên xen lẫn vào nhau.