BÀI 31 - VIRUS GÂY BỆNH

PHẦN I. HỆ THỐNG CÂU HỎI, BÀI TẬP TRONG SGK

Câu 1: Khi người bệnh (do nhiễm virus) hắt hơi, virus theo hàng ngàn giọt bắn bay vào trong không khí và có khả năng lây truyền bệnh cho những người khác. Ngoài ra, virus còn có thể lây truyền qua nhiều con đường khác nhau. Để hạn chế sự lây truyền virus, chúng ta cần thực hiện những biện pháp gì?

I. PHƯƠNG THỨC LÂY TRUYỀN VÀ CÁCH PHÒNG CHỐNG BỆNH DO VIRUS GÂY RA

Câu 1: Hãy trình bày các phương thức lây truyền bệnh do virus gây ra ở người, động vật và thực vật.

Câu 2: Vì sao virus không thể tự lây truyền từ cây này sang cây khác?

Câu hỏi 3: Quan sát hình 31.1, hãy phân tích các con đường lây nhiễm SAS-CoV-2.

Câu 4: Quan sát Hình 31.2, hãy trình bày con đường lây nhiễm virus ở thực vật qua côn trùng.

Luyện tập: 

• Vì sao bệnh do virus gây ra lây lan nhanh, rộng và khó kiểm soát?
• Quan sát Hình 31.3, hãy phân tích khả năng lây truyền của virus trong không khí qua các giọt tiết.

Câu 5: Dựa vào triệu chứng và cơ chế lây truyền của một số bệnh do virus gây ra trong bảng 31.1, 31.2, 31.3, hãy nêu các biện pháp phòng chống virus cho từng loại bệnh trên.

Luyện tập: Hãy nêu các phương pháp làm tăng sức đề kháng của con người, động vật và thực vật.

Câu 6: Biến thể của virus là gì? Vì sao virus có nhiều biến thể?

Câu 7: Quan sát hình 31.4, hãy cho biết các biến thể của SARS-CoV-2 khác nhau ở điểm nào?

Luyện tập: Vì sao các biến thể mới của virus lại nguy hiểm hơn biến thể cũ?

PHẦN II. 5 PHÚT TRẢ LỜI CÂU HỎI, BÀI TẬP TRONG SGK

Câu 1: 

Để hạn chế sự lây truyền virus, có thể áp dụng các biện pháp sau:

- Chăm sóc sức khoẻ bản thân và tăng cường hệ miễn dịch.

- Tiêm vaccine đầy đủ theo quy định y tế.

- Giữ gìn vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ.

Căn cứ vào cơ chế lây truyền của từng loại virus, có thể áp dụng các biện pháp phòng chống khác nhau:

- Đối với virus lây truyền qua đường hô hấp: Đeo khẩu trang, rửa tay thường xuyên, giữ khoảng cách an toàn khi tiếp xúc.

- Đối với virus lây truyền qua đường tiêu hoá: Thực hiện ăn uống hợp vệ sinh, không dùng chung đồ ăn, uống nước với người khác.

- Đối với virus lây truyền qua đường tình dục: Sống lành mạnh và tránh các tệ nạn xã hội.

- Đối với virus lây truyền từ mẹ sang con: Tiêm vaccine đầy đủ trước khi mang thai, chữa khỏi bệnh trước khi sinh con (nếu mẹ bị nhiễm virus).

I. PHƯƠNG THỨC LÂY TRUYỀN VÀ CÁCH PHÒNG CHỐNG BỆNH DO VIRUS GÂY RA

Câu 1: 

- Phương thức truyền ngang (từ cá thể này sang cá thể khác)

- Truyền dọc (từ cơ thể mẹ sang cơ thể con)

Câu 2: 

Vì tế bào thực vật có vách cellulose nên virus không thể tự lây nhiễm từ cây này sang cây khác.

Câu hỏi 3: 

Phương thức truyền nhiễm:

- Thông qua các giọt nhỏ chứa virus, như các giọt bắn trong phạm vi 1 mét.

- Tiếp xúc trực tiếp như bắt tay, ôm, hôn.

- Tiếp xúc gián tiếp qua các đồ ăn, đồ vật khác.

Câu 4: 

Con đường lây nhiễm virus từ thực vật sang côn trùng diễn ra như sau: khi côn trùng đốt vào cây bị nhiễm virus, virus sẽ đi theo thức ăn vào trong cơ thể của côn trùng. Tại đây, virus xâm nhập vào bào tuyến nước bọt của côn trùng. Sau đó, khi côn trùng đốt vào tế bào sạch virus, virus từ tuyến nước bọt sẽ qua kênh nước bọt của côn trùng xâm nhập vào tế bào đó.

Luyện tập: 

Bệnh do virus gây ra lây lan nhanh, rộng và khó kiểm soát do nhiều con đường truyền virus từ người nhiễm bệnh sang người không nhiễm bệnh. 

- Khả năng lây truyền qua không khí khác nhau tùy từng loại virus: virus Ebola lây nhiễm qua các giọt tiết trong khoảng dưới 1,8 mét, trong khi virus gây bệnh sởi có thể lây truyền ở khoảng cách lớn hơn 1,8 mét.

Câu 5: 

Các biện pháp phòng chống các bệnh do virus gây ra ở người

Các biện pháp phòng chống các bệnh do virus gây ra ở động vật

Luyện tậpTiêm vacine 

• Ăn uống đủ chất
• Tập thể dục thể thao thường xuyên

Câu 6: 

Bởi vì sau nhiều lần virus nhân lên trong tế bào vật chủ, bộ gene của chúng có thể bị đột biến và thay đổi so với bộ gên ban đầu, tạo ra các biến thể mới.

Câu 7: 

Các biến thể của SARS-CoV-2 khác nhau về tổng số đột biến và đặc trưng của gene S, có thể thay đổi các chức năng như khả năng lây lan hiệu quả hơn, giảm khả năng liên kết với kháng thể, và có thể làm giảm hiệu quả của vaccine so với chủng gốc.

Luyện tập: 

Các biến thể virus mới thường lây nhiễm cao hơn và có khả năng xâm nhập vào các tế bào vật chủ một cách hiệu quả hơn, do đó chúng có khả năng lẩn tránh hệ miễn dịch.

PHẦN I. HỆ THỐNG CÂU HỎI, BÀI TẬP TRONG SGK

II. DỰ ÁN ĐIỀU TRA MỘT SỐ BỆNH DO VIRUS GÂY RA TẠI ĐỊA PHƯƠNG

Vận dụng: Điều tra một số bệnh do virus gây ra tại địa phương và tuyên truyền phòng chống bệnh.

BÀI TẬP

Bài 1: Hãy liệt kê một số bệnh do virus gây ra ở thực vật, động vật và người (tên bệnh, virus gây bệnh, hình ảnh virus, triệu chứng, sự lây truyền, hậu quả...).

Bài 2: Nêu các biện pháp hạn chế sự lây lan của virus ở người qua các vật chủ trung gian.

PHẦN II. 5 PHÚT TRẢ LỜI CÂU HỎI, BÀI TẬP TRONG SGK

II. DỰ ÁN ĐIỀU TRA MỘT SỐ BỆNH DO VIRUS GÂY RA TẠI ĐỊA PHƯƠNG

Vận dụng: 

- Tránh bị muỗi đốt bằng cách giảm tiếp xúc với chúng. Đeo quần áo dài tay, quần dài và sử dụng thuốc xịt chống muỗi.

- Tránh ra ngoài vào lúc bình minh, hoàng hôn và đầu giờ tối khi muỗi hoạt động nhiều.

- Ngủ trong màn và sử dụng rèm che được xử lý hóa chất để ngăn ngừa muỗi.

- Kiểm tra và loại bỏ các nguồn nước đọng gần nhà, vì đây là nơi muỗi sinh sản.

- Sử dụng hóa chất diệt muỗi một cách an toàn, đặc biệt là khi có trẻ nhỏ ở nhà.

BÀI TẬP

Bài 1: 

Ở người:

- Bệnh cúm: Do virus cúm. Triệu chứng bao gồm sốt, ho, đau họng, sổ mũi, đau nhức cơ và toàn thân, đau đầu và mệt mỏi. Lây nhiễm qua dịch tiết đường hô hấp.

  - Bệnh đậu mùa: Do virus đậu mùa. Triệu chứng bao gồm sốt cao, mệt mỏi, đau lưng và đầu, và da xuất hiện ban ban ngứa. Biểu hiện phát triển qua các giai đoạn từ dát đến đóng vảy.

- Bệnh quai bị: Do virus quai bị. Triệu chứng bao gồm sốt cao đột ngột, đau đầu, sưng tuyến nước bọt, có thể gây biến dạng khuôn mặt và có các biến chứng nghiêm trọng như viêm tinh hoàn, viêm buồng trứng và nhồi máu phổi.

Ở động vật:

- Bệnh cúm gia cầm: Do virus cúm gia cầm. Triệu chứng gồm chết đột ngột, sưng to mào, yếm thịt và mào, vỏ trứng mềm hoặc biến dạng, giảm sản lượng đẻ trứng và các triệu chứng khác.

- Cúm lợn: Do virus cúm lợn. Triệu chứng bao gồm sốt cao, bỏ ăn, ho, chảy nước mũi, khó thở, viêm phổi và các tổn thương niêm mạc khác.

Ở thực vật:

- Bệnh khảm lá thuốc lá: Do virus khảm thuốc lá. Biểu hiện là các vết đốm xanh vàng xen kẽ nhau trên lá, gây hại cho sự phát triển của cây thuốc lá.

Bài 2: 

Các biện pháp hạn chế sự lây lan của virus từ người qua các vật chủ trung gian như sau:

- Tiêu diệt các vật chủ trung gian trong khu dân cư như ruồi, muỗi, chuột, ...

- Đảm bảo thực phẩm đảm bảo an toàn vệ sinh, ăn chín và uống nước sôi.

- Thực hiện các biện pháp phòng tránh như mắc màn, sử dụng bảo vệ cá nhân phù hợp.