Video giảng Ngữ văn 10 cánh diều bài 7: Lính đảo hát tình ca trên đảo

Tóm lược nội dung

VĂN BẢN 2: LÍNH ĐẢO HÁT TÌNH CA TRÊN ĐẢO

Chào các em, môn Văn không chỉ là những con chữ khô khan, mà là cánh cửa dẫn các em vào thế giới của cảm xúc, ý tưởng và những câu chuyện tuyệt đẹp. Hãy cùng thả mình vào dòng chảy ấy nhé!

Thông qua video này, các em sẽ nắm được các kiến thức và kĩ năng như sau:

• Nêu được những hiểu biết về thơ tự do, nhân vật trữ tình, hình ảnh, ngôn từ, cảm hứng chủ đạo...
• Phân tích đánh giá được giá trị thẩm mĩ của các yếu tố hình thức (nhân vật trữ tình, hình ảnh, từ ngữ…) và nội dung (cảm hứng chủ đạo, chủ đề…) trong bài thơ Lính đảo hát tình ca trên đảo.
• Liên hệ với bản thân để rút ra được thông điệp có ý nghĩa.
• Biết cách đọc hiểu các văn bản khác cùng thể loại.

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG:

Trước khi vào bài, các em hãy cùng lắng nghe bài hát “Nơi đảo xa”của nhạc sĩ Thế Song và trả lời câu hỏi: Cảm xúc của em sau khi nghe bài hát? 

HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ

Nội dung 1: Tìm hiểu tác giả, tác phẩm

Để hiểu rõ hơn về tác phẩm này, chúng ta cần tìm hiểu đôi chút về tác giả. Dựa vào phần tìm hiểu ở nhà, các em hãy giới thiệu về tác giả, tác phẩm.

Video trình bày nội dung:

1. Tác giả:

- Nhà thơ Trần Đăng Khoa sinh năm 1958, quê ở huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương.

- Thế giới thơ Trần Đăng Khoa chân thực, hồn nhiên, tinh tế, có những bài chạm đến suy tư sâu sắc.

- TP chính: Góc sân và khoảng trời, bên cửa sổ máy bay, Chân dung và đối thoại

2. Tác phẩm

- Bài thơ Lính đảo hát tình ca trên đảo được viết năm 1982

Nội dung 2: Đọc văn bản

Cô mời 2-3 em đứng lên đọc văn bản. Các em hãy chú ý đọc diễn cảm để truyền tải được cảm xúc và ý nghĩa của bài thơ nhé!

Sau khi các bạn đọc xong, cô sẽ yêu cầu cả lớp xác định thể thơ mà tác giả đã sử dụng trong bài thơ này. Hãy cùng nhau thảo luận về bố cục của bài thơ, tức là cách mà tác giả đã tổ chức và sắp xếp các ý tưởng trong từng phần của bài thơ.

Video trình bày nội dung:

- Thể thơ: Tự do

- Nhân vật trữ tình: Người lính đảo

=> Đó là những chia sẻ chân thực, xúc động, sâu sắc về người lính nơi quần đảo Trường Sa, về cuộc sống tâm hông của chính họ thông qua một buổi biểu diễn văn nghệ.

- Bố cục:

+ 4 khổ đầu: Sân khấu và chân dung đặc biệt của người lính đảo.

 + 6 khổ cuối: Tình ca của lính đảo.

Nội dung 3: Tìm hiểu sân khấu và chân dung người lính đảo

Các em có biết rằng sân khấu và chân dung người lính đảo mang nhiều ý nghĩa sâu sắc trong tác phẩm? Chúng ta hãy cùng khám phá những chi tiết nổi bật trong bối cảnh và cách tác giả khắc họa hình ảnh người lính để thấy được vẻ đẹp và sức mạnh của họ.

Cô yêu cầu các em thảo luận cặp đôi, đọc 4 khổ thơ đầu và trả lời câu hỏi:

+ Sự đặc biệt của sân khấu và chân dung người lính đảo được tác giả miêu tả qua những từ ngữ nào? Tại sao lại có sự đặc biệt đó?

+ Họ đã đối diện với hoàn cảnh bằng cách nào?

+ Em có nhận xét gì về giọng điệu của đoạn thơ? Từ đó em thấy hình ảnh người lính đảo hiện lên như thế nào?

Video trình bày nội dung:

- Sân khấu biểu diễn được kê bằng “đá san hô’, cánh gà được tạo bằng “vài tấm tôn”, “phông màn” được làm từ mây trời, sóng nước (“Chẳng phông màn nào chịu nổi gió Trường Sa, Mây nước đã mở màn”), không có ánh đèn sân khấu rực rỡ (“Đêm buông xuống nhìn nhau không rõ nữa”).

- Diễn viên và khán giả chính là những người lính đảo, không mảy may có một “bóng hồng” nào. Họ hiện ra trong chân dung độc đáo - những anh chàng đầu trọc, những “sư cụ” (“Sân khấu lô nhô mấy anh chàng đầu trọc / Người xem ngổn ngang cũng rặt... lính trọc đầu”, “Lính trẻ lính già đều trọc tếu như nhau”, “Những lúc đùa vui cứ gọi là sư cụ”).

- Lý do tạo nên sự đặc biệt này trước hết là bởi:

+  Thiên nhiên khắc nghiệt, dữ dội, điều kiện sống thiếu thốn nơi quần đảo Trường Sa. Tác giả đã khắc hoạ điều đó qua hai chi tiết: Chăng phông màn nào chịu được gió Trường Sa, Gió rát mặt, Đảo luôn thay hình dạng / sỏi cát bay như lũ chim hoang, Nước ngọt thiếu không lẽ dành gội tóc. 

+ Sự dữ dội của gió được cảm nhận qua xúc giác (rát mặt), thị giác (cứ vài giờ đảo lại thay đổi hình dạng, hình ảnh sỏi cát bay), qua so sánh (Sỏi cát bay như lũ chim hoang). Không chì vậy, gió còn mang theo hơi mặn của muối biển khiến chẳng phông màn nào có thể chống trụ nổi.

=> Điều kiện khắc nghiệt ấy tạo ra “chân dung" đặc biệt của cả diễn viên và khán giả đêm biểu diễn.

- Nhận xét:

+ Hoàn cảnh sống của những người lính đảo: vất vả, khắc nghiệt, thiếu thốn.

+ Cách lính đảo dựng sân khấu, biểu diễn văn nghệ, biến sân khấu sơ sài do điều kiện khắc nghiệt thành sân khấu đặc biệt được làm nên từ sóng nước, mây trời quần đảo Trường Sa; cách bắt đầu buổi diễn (“Cứ mặc nó [...] mở màn”) cho thấy đây là những con người sáng tạo, trẻ trung, yêu văn nghệ, yêu đời,...

+ Cách lính đảo “tự hoạ" chân dung: Sân khấu lô nhô mấy chàng đầu trọc / Người xem ngổn ngang cũng rặt... lính trọc đầu, Lính trẻ, lính già đều trọc tếu như nhau, Có lúc vui cứ gọi đùa là sư cụ / Là bà con xa với bụt ốc đây mà. Hoá ra là sư cụ hát tình ca thể hiện cái nhìn lạc quan, hóm hỉnh, đùa vui, tếu táo, chủ động, sự ngang tàng, cứng còi vượt lên hoàn cảnh.

=> Bằng giọng điệu bông đùa, dí dỏm, hình tượng người lính hiện lên với tinh thần lạc quan, yêu đời, chủ động, ngang tàng vượt lên hoàn cảnh.

…………………………

Nội dung video Bài 7: Văn bản 2: Lính đảo hát tình ca trên đảo còn nhiều phần rất hấp dẫn và thú vị. Hãy cùng đăng kí để tham gia học bài và củng cố kiến thức thông qua hoạt động luyện tập và vận dụng trong video.