Video giảng Ngữ văn 10 cánh diều bài 5: Viết bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội

Tóm lược nội dung

VIẾT BÀI VĂN NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ XÃ HỘI

Chào tất cả mọi người! Hôm nay chúng ta sẽ bước vào một hành trình học tập thú vị. Hãy cùng nhau làm cho buổi học này trở nên đáng nhớ!

Thông qua video này, các em sẽ nắm được các kiến thức và kĩ năng như sau:

• Viết được văn bản nghị luận xã hội về một vấn đề tư tưởng, đạo lí.

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG:

Trước khi đi vào bài học, chúng ta hãy cùng nhau tham gia một hoạt động nhỏ để làm nóng tinh thần và tư duy nào!

Theo em, hoạt động kỉ niệm ngày 20/11 – Ngày Nhà giáo Việt Nam thể hiện truyền thống tốt đẹp nào của dân tộc? Theo em, truyền thống đó có còn giá trị trong xã hội ngày nay?

HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ

Nội dung 1: Tìm hiểu các yêu cầu đối với bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội

Dựa vào nội dung Định hướng trong SGK (trang 21), em hãy trả lời câu hỏi: Bài nghị luận về một vấn đề xã hội là gì?

Các em hãy dựa vào các văn bản đã học, huy động kiến thức tổng hợp và tri thức mà các em đã được học để tìm kiếm đề tài nảy sinh từ các vấn đề xã hội.

Video trình bày nội dung:

- Bài nghị luận về một vấn đề xã hội là kiểu văn bản mà trong đó người viết trình bày ý kiến (quan điểm) của mình về một vấn đề xã hội nhằm thuyết phục người đọc về ý kiến đã nêu lên. 

- Một số đề tài có thể tìm hiểu như: 

+ Tinh thần yêu nước, chống ngoại xâm của dân tộc.

+ Quan niệm yêu nước qua các giai đoạn lịch sử, quan niệm về lòng yêu nước của thanh niên ngày nay.

+ Tư tưởng về quốc gia, dân tộc trong truyền thống qua thực tế lịch sử và trong thơ văn; quan niệm về quốc gia, dân tộc trong thời đại ngày nay.

+ Tư tưởng nhân nghĩa, lấy dân làm gốc trong lịch sử dân tộc (hoặc của Nguyễn Trãi) và ý nghĩa của tư tưởng này trong thời đại ngày nay.

+ Đạo lí “uống nước nhớ nguồn” trong cuộc sống hiện nay.

Nội dung 2: Phân tích bài viết tham khảo

Chúng ta sẽ dành thời gian đọc bài viết tham khảo để nắm được cách viết bài nghị luận về một vấn đề xã hội. Bây giờ, cô yêu cầu các em hãy thực hành theo nhóm, đọc bài viết tham khảo trang 21/SGK.

Các nhóm đọc và trả lời các câu hỏi:

+ Văn bản bàn về vấn đề gì?

+ Xác định luận đề và luận điểm của văn bản.

 + Chỉ ra các lí lẽ và bằng chứng.

 + Nhận biết các thao tác: giải thích, phân tích, chứng minh, bác bỏ, so sánh, …

 + Nhận biết các tri thức về bối cảnh lịch sử, văn hóa, hiểu biết về Nguyễn Trãi được nêu trong bài.

- Từ phần thân tích, hãy nêu các lưu ý để viết được bài nghị luận về một vấn đề xã hội bàn về một tư tưởng đạo lý.

Video trình bày nội dung:

a. Trả lời các câu hỏi

- Văn bản bàn về vấn đề: Nguyễn Trãi luôn coi mình là trí thức và đã có những đóng góp vẻ vang của người trí thức vào sự nghiệp của dân tộc anh hùng.

- Xác định luận đề và luận điểm của văn bản:

+ Ưu hoạn của Nguyễn Trãi là ưu hoạn của người gắn bó với nhân dân, là ưu hoạn của bản thân nhân dân, là ưu hoạn đã tạo nên chính sự nghiệp của người trí thức.

- Chỉ ra các lí lẽ và bằng chứng:

● Lí lẽ:

+ Sao có thể gọi trí thức là những kẻ chỉ lo lắng cho bản thân và chỉ băn khoăn trước sự mất còn nhỏ nhặt của cuộc sống?

+ Sao có thể gọi trí thức là những kẻ không ra khỏi cái vỏ ốc của thân phận mình, không thấy được lẽ sống của nhân loại, không xác định được trách nhiệm trước vận mệnh của Tổ quốc và nhân dân?

● Bằng chứng:

+ Khi Trần Hưng Đạo “ngày quên ăn, đêm quên ngủ, nước mắt đầm đìa, lòng đau như cắt” thì ưu hoạn của ông chính là ưu hoạn của người trí thức anh hùng trước sự tàn bạo của quân thù và nguy cơ diệt vong của cả dân tộc.

 - Nhận biết các thao tác: giải thích, phân tích, chứng minh, bác bỏ, so sánh, …:

+ Thao tác giải thích: Đau khổ của người trí thức chính là ….

+ Thao tác phân tích: Phân tích Nguyễn Trãi suốt đời suy tư trước nỗi đau khổ của nhân dân …

 + Thao tác bác bỏ: Khắc hẳn với những nhà nho đương thời mà một bộ phận đã theo giặc, một bộ phận khác đi với các vua Hậu Trần, Nguyễn Trãi tìm đến Lê Lợi…. …..

- Nhận biết các tri thức về bối cảnh lịch sử, văn hóa, hiểu biết về Nguyễn Trãi được nêu trong bài.

+ Bối cảnh lịch sử, văn hóa: Lê Lợi – người anh hùng áo vải Lam Sơn không thuộc dòng họ vua chúa nhưng có khả năng tập hợp quảng đại nhân dân để giải phóng đất nước. Nguyễn Trãi đã đi theo Lê Lợi đánh giặc.

+ Hiểu biết về Nguyễn Trãi: Nguyễn Trãi tình nguyện suốt đời trung thành dưới cờ của Lê Lợi.

b) Lưu ý khi viết bài nghị luận về một vấn đề xã hội bàn về một tư tưởng, đạo lí:

- Lựa chọn một vấn đề tư tưởng, đạo lý nổi bật trong đời sống xã hội để làm đề tài cho bài nghị luận. Loại đề nghị luận này thường thông qua các câu danh ngôn, tục ngữ, ca dao hoặc lời phát biểu nổi tiếng của các nhân vật lịch sử,...để yêu cầu người viết bàn luận, làm rõ.

- Nên tìm tòi các vấn đề tư tưởng, đạo lý có tính thời sự và liên quan đến thế hệ trẻ.

- Tìm hiểu kĩ vấn đề được lựa chọn, xác định nội dung cần trình bày.

- Tìm ý và lập dàn ý cho bài viết: xác định luận đề, các luận điểm, lựa chọn dẫn chứng. Bố cục bài viết theo ba phần; các luận điểm, lí lẽ được triển khai phải gắn bó mật thiết và xuất phát từ luận đề đã nêu. Các dẫn chứng có thể lấy từ đời sống, trong lịch sử và trong tác phẩm văn học.

- Xác định rõ thái độ, tình cảm khi bàn luận về vấn đề đã nêu. Vận dụng được kiến thức và những trải nghiệm trong thực tế để bài viết trở nên sâu sắc và có ý nghĩa xã hội hơn.

…………………………

Nội dung video Bài 5: Viết bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội còn nhiều phần rất hấp dẫn và thú vị. Hãy cùng đăng kí để tham gia học bài và củng cố kiến thức thông qua hoạt động luyện tập và vận dụng trong video.