Slide bài giảng ngữ văn 10 chân trời bài 8: Thực hành tiếng việt bài 8

Tóm lược nội dung

BÀI 8: ĐẤT NƯỚC VÀ CON NGƯỜI

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

Câu 1: Hãy chỉ ra biện pháp tu từ chêm xen và nêu tác dụng của biện pháp ấy trong các trường hợp dưới đây:

a. "- Có một nàng Bạch Tuyết các bạn ơi

   Với lại bảy chú lùn rất quấy!"

   "- Mười chú chứ, nhìn xem, trong lớp ấy"

   (Ôi những trận cười trong sáng đó lao xao).

(Hoàng Nhuận Cầm)

b. Đoạn ông mở gói giấy, lấy ra cục a ngùy - cái thứ thuốc dẻo quánh, màu vàng xỉn mà tôi đã thấy dạo trước - véo một miếng gắn vào đầu một cọng sậy. (Đoàn Giỏi)

c. Tôi thì không bao giờ quên cô ấy, mặc dù thực ra là có gì đâu một tình cờ như thế, một gặp gỡ vẩn vơ, lưu luyến mơ hồ gần như không có thật mà năm tháng cuộc đời cứ mãi chồng chất lên muốn xóa nhòa. (Bảo Ninh)

Trả lời: a. "- Mười chú chứ, nhìn xem, trong lớp ấy"

(Ôi những trận cười trong sáng đó lao xao).

⇒ Xác nhận thông tin và thể hiện sự hoài niệm về những niềm vui thời đi học

b. cái thứ thuốc dẻo quánh, màu vàng xỉn mà tôi đã thấy dạo trước ⇒ Bổ sung thông tin cho cục a ngùy.

c. mặc dù thực ra… muốn xóa nhòa ⇒ Bổ sung thêm thông tin về tình cảm của nhân vật "tôi" và bộc lộ cảm xúc của bản thân với Giang

Câu 2: Chỉ ra biện pháp tu từ liệt kê và nêu tác dụng của biện pháp ấy trong các trường hợp sau:

a. Cái lành lạnh của hơi nước sông ngòi, mương rạch, của đất ẩm và dưỡng khí thảo mộc thở ra từ bình minh. (Đoàn Giỏi)

b. Mấy con kì nhông nằm vươn mình phơi lưng trên gốc cây mục, sắc da lưng luôn luôn biến đổi từ xanh hóa vàng, từ vàng hóa đỏ, từ đỏ hóa tím xanh... (Đoàn Giỏi)

c. Bà con xem, Đăm Săn uống không biết say, ăn không biết no, chuyện trò không biết chán. (Trích sử thi Đăm Săn)

d. Tôi đã cầm cây xà gạc phát rẫy mới này, tôi rạch rừng, tôi giết tê giác trong thung, giết cọp beo trên núi, giết kên kên, quạ dữ trên ngọn cây, chém ma thiêng quỷ ác trên đường đi. (Trích sử thi Đăm Săn)

Trả lời:

1. hơi nước sông ngòi, mương rạch, của đất ẩm và dưỡng khí thảo mộc ⇒ nhấn mạnh vẻ đẹp của bình minh với nhiều khía cạnh.

2. biến đổi từ xanh hóa vàng, từ vàng hóa đỏ, từ đỏ hóa tím xanh ⇒ nhấn mạnh đặc tính của kì nhông
3. uống không biết say, ăn không biết no, chuyện trò không biết chán ⇒ nhấn mạnh sức vóc và sự vui vẻ của Đăm Săn.
4. Tôi đã cầm cây xà gạc phát rẫy mới này… chém ma thiêng quỷ ác ⇒ nhấn mạnh các hành động phi thường của Đăm Săn.

Câu 3: Một ngôn ngữ được đánh giá là phát triển khi nó ngày càng có tính chất trí tuệ hóa và quốc tế hóa. Điều này rất quan trọng khi ta đặt tiếng Việt trong bối cảnh thời đại ngày nay: thời đại của thông tin, của trí tuệ; thời đại của hội nhập khu vực, hội nhập toàn cầu,...

(Phạm Văn Đồng)

Thử đảo thứ tự các bộ phận trong những phép liệt kê trong đoạn văn trên rồi rút ra kết luận: xét về ý nghĩa, các phép liệt kê ấy có gì khác nhau?

Trả lời:

- Đảo thứ tự thông tin: thời đại của hội nhập toàn cầu, hội nhập khu vực; thời đại của trí tuệ, thông tin,...

- Kết luận: các phép liệt kê có sự khác biệt: Phép liệt kê trong câu gốc đảm bảo được tính lô-gíc, thứ tự các bộ phận được sắp xếp theo cặp và theo trình tự tăng tiến, phép liệt kê khi đã đảo thứ tự các bộ phận: thứ tự các phần không đảm bảo được tính lô-gíc, cái trước bao trùm cái sau.