Slide bài giảng ngữ văn 10 chân trời bài 7: Văn bản 2 - thư lại dụ vương thông

Tóm lược nội dung

BÀI 7: ANH HÙNG VÀ NGHỆ SĨ

ĐỌC HIỂU: THƯ LẠI DỤ VƯƠNG THÔNG

TRƯỚC KHI ĐỌC

Bài thơ Bảo kính cảnh giới - bài 57 của Nguyễn Trãi có câu: "Đao bút phải dùng tài đã vẹn". Hình ảnh "đao bút" đã nói lên quan niệm gì về vai trò của nhà văn và văn chương trong hoàn cảnh đất nước có ngoại xâm?

Trả lời:

Đao bút nói lên vai trò của nhà văn dùng ngòi bút làm vũ khí chiến đấu, đưa những áng văn chương vào quá trình chống giặc ngoại xâm, sáng tác những áng khích lệ tinh thần chiến đấu, khát vọng chiến thắng

ĐỌC VĂN BẢN

Câu 1: Những từ ngữ nào được nhắc lại nhiều lần trong đoạn này? Điều đó có ý nghĩa gì?

Trả lời:

- Những từ ngữ được nhắc lại nhiều lần trong đoạn này: thời thế.

- Tác dụng: nhấn mạnh cho Vương Thông chú ý và hiểu được tình hình bấy giờ của quân Minh trên đất Đại Việt.

Câu 2: Tác giả nhắc đến những chuyện xưa nhằm mục đích gì?

Trả lời:

          Tác giả nhắc đến những chuyện xưa nhằm "ôn cố nhi tri tân", cho Vương Thông hiểu quân Minh chắc chắn thất bại tại Đại Việt.

Câu 3: Chỉ ra các nguyên nhân tác giả cho rằng quân giặc tất yếu phải thua.

Trả lời:

          Các nguyên nhân tác giả cho rằng quân giặc tất yếu phải thua bao gồm “thiên thời”, “địa lợi”, “nhân hòa”.

- Yếu tố về thiên thời: Nước lũ mùa hạ chảy tràn, cầu sàn, rào lũy sụp lở, củi cỏ thiếu thốn, ngựa chết quân ốm.

- Yếu tố về địa lợi: Viện binh có đến thì cũng muôn phần phải thua, bọn Vương Thông tất bị bắt.

+ Đội quân hùng mạnh của nhà Minh đều đóng cả ở biên giới phía bắc, không dành cho việc xâm lược phương Nam mà cụ thể là Đại Việt.

- Yếu tố về nhân hòa: Không được lòng dân do luôn luôn động binh dao.

+ Gian thần chuyên chính, bạo chúa giữ ngôi, người cốt nhục hại nhau, chốn cung đình sinh biến.

- Yếu tố về cả thiên - địa - nhân: Nghĩa quân Lam Sơn trên dưới cùng lòng, hăng say tập luyện, khí giới tinh, vừa cày ruộng, vừa đánh giặc; Quân sĩ trong thành của Vương Thông lại đều mỏi mệt, tự chuốc lấy bại vong.

Câu 4: Giải pháp tác giả đưa ra hợp lý như thế nào cho cả đôi bên?

Trả lời:

- Phía quân Minh của Vương Thông: biết chém lấy đầu Phương Chính, Mã Kỳ đem nộp để hàn gắn vết thương của nhân dân Đại Việt.

- Phía Đại Việt: giữ lễ, sẵn sàng nối lại sự hòa hảo, sửa sang cầu đường, sắm sửa thuyền ghe để đưa cho quân Minh về nước yên ổn.

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Cho biết mục đích và đối tượng của bức thư. Việc tác giả chọn cách nghị luận dưới hình thức một bức thư có tác dụng như thế nào?

Trả lời:

- Mục đích: Dụ Vương Thông và quân sĩ nhà Minh đầu hàng.

- Đối tượng: Vương Thông và quân sĩ nhà Minh ở Đại Việt.

- Tác dụng: tác động được cả tư tưởng và tình cảm của đối phương, từ đó tác động và làm thay đổi quyết định của tướng sĩ nhà Minh.

Câu 2: Trong đoạn trích dưới đây, câu văn nào nêu luận điểm, câu văn nào nêu lí lẽ, bằng chứng?

   Kể ra người dùng binh giỏi là ở chỗ biết rõ thời thế mà thôi. Được thời có thế thì mất biến thành còn, nhỏ hóa ra lớn; mất thời thất thế, thì mạnh hóa ra yếu, yên lại chuyển nguy. Sự thay đổi ấy chỉ trong khoảnh khắc trở bàn tay mà thôi. Nay các ông không hiểu rõ thời thế, lại trang sức bằng lời dối trá, thế chẳng phải là bọn thất phu hèn kém ư? Sao đáng để cùng bàn việc binh được?

Trả lời:

- Câu luận điểm: Kể ra người dùng binh giỏi là ở chỗ biết rõ thời thế mà thôi.

- Những câu văn nêu lí lẽ: Được thời có thế… trong khoảnh khắc mà thôi.

- Những câu văn nêu bằng chứng: Nay các ông…  bàn việc binh được?

Câu 3: Ở phần 2, tác giả nhiều lần vạch rõ sự giả trá, gian dối của quân Minh và cho rằng như thế là trái với "mệnh trời". Hãy dẫn ra một số từ ngữ, câu văn cho thấy điều đó. Theo bạn, vì sao việc nói đến "mệnh trời" lại cần thiết trong bức thư này?

Trả lời:

- Các từ ngữ, câu văn: “Trước đây bề ngoài thì giả cách giảng hòa… không nghi ngờ cho được”

- Việc nói đến "mệnh trời" lại cần thiết trong bức thư này vì:

+ Thể hiện tư tưởng thiên mệnh của Nho giáo.

+ Nhắc đến “mệnh trời” cho thấy sự tất yếu, thuận tự nhiên của việc quân Minh phải thua trận, đồng thời thuyết phục được Vương Thông ra hàng.

Câu 4: Khái quát những nguyên nhân thất bại tất yếu của quân Minh mà tác giả đã vạch rõ trong phần 3. Điều gì đã tạo nên tính chất đanh thép, quyết đoán trong phần này?

Trả lời:

- Nguyên nhân: không được sự ủng hộ của 3 yếu tố: thiên - địa - nhân.

- Giọng văn, việc dẫn ra các lí lẽ, bằng chứng xác đáng đã tạo nên tính chất đanh thép, quyết đoán trong phần này.

Câu 5: Trong phần 4, tác giả đã gợi ra cho Vương Thông những lựa chọn nào? Từ đó, bạn hiểu gì về cách ứng xử của Nguyễn Trãi, Lê Lợi và nghĩa quân Lam Sơn?

Trả lời:

- Ra hàng, chém lấy đầu Phương Chính, Mã Kỳ đem nộp và được quân dân Đại Việt cho về nước đường hoàng, giữ lễ.

- Nếu không nghe, quân Minh sẽ bị trận trước nghĩa quân Lam Sơn

⇒ Nguyễn Trãi, Lê Lợi, nghĩa quân đều là những người yêu nước, kiên quyết bảo vệ đất nước đến cùng.

Câu 6: Nêu những lưu ý trong cách đọc hiểu văn bản nghị luận mà bạn rút ra được sau khi đọc Thư lại dụ Vương Thông của Nguyễn Trãi. Nhận xét về nghệ thuật viết văn nghị luận của Nguyễn Trãi.

Trả lời:

- Lưu ý:

+ Chú ý tìm ra các luận điểm, lí lẽ và dẫn chứng

+ Cần hiểu được mục đích và đối tượng hướng đến của văn bản.

- Nhận xét: lập luận chặt chẽ, lý lẽ, dẫn chứng thuyết phục, giọng văn đanh thép.