Slide bài giảng ngữ văn 10 chân trời bài 6: Văn bản 2 - Tây tiến

Tóm lược nội dung

BÀI 6: NÂNG NIU KỈ NIỆM

ĐỌC HIỂU: TÂY TIẾN

TRƯỚC KHI ĐỌC

Bạn biết gì về vùng đất Tây Bắc và những người lính trong cuộc kháng chiến chống Pháp? Hãy chia sẻ với mọi người.

Trả lời:

Vùng đất Tây Bắc là nơi 9 năm kháng chiến chống Pháp và cũng là nơi ghi dấu công lao của biết bao người lính anh hùng. Người lính cụ Hồ ngày ấy đã không tiếc tuổi thanh xuân, dũng cảm, quyết tâm bảo vệ non sông, hướng về ngày độc lập.

ĐỌC VĂN BẢN

Câu 1: Từ láy “chơi vơi” giúp bạn cảm nhận như thế nào về nỗi nhớ của nhà thơ?

Trả lời:

- Từ láy "chơi vơi" gợi một nỗi nhớ không thể diễn tả thành lời.

Câu 2: Đoạn thơ này giúp bạn hình dung như thế nào về hình ảnh thiên nhiên rừng núi?

Trả lời:

- Hình ảnh thiên nhiên rừng núi hiện lên đầy sự gai góc, hiểm trở, hoang dã nhưng bên cạnh đó cũng rất đẹp, hùng vĩ và thơ mộng.

Câu 3: Bạn cảm nhận như thế nào về hình ảnh người lính được miêu tả trong đoạn thơ? Qua đó, tác giả đã thể hiện tình cảm gì đối với người lính Tây Tiến?

Trả lời:

- Hình ảnh người lính được miêu tả trong đoạn thơ cho thấy người lính phải chịu sự gian khổ, cùng cực nhưng có một ý chí phi thường cùng tâm hồn lãng mạn.

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Xác định bố cục bài thơ và nội dung chính của từng đoạn. Từ đó, chỉ ra mạch cảm xúc của bài thơ.

Trả lời:

- * Bố cục và nội dung chính của từng đoạn:

- Đoạn 1 (14 câu đầu): Khung cảnh thiên nhiên và những cuộc hành quân gian khổ.

- Đoạn 2 (8 câu tiếp theo): Những kỉ niệm đẹp về tình quân dân trong đêm liên hoan và cảnh sông nước thơ mộng.

- Đoạn 3(8 câu tiếp theo): Chân dung người lính Tây Tiến.

- Đoạn 4: Lời thề gắn bó với Tây Tiến và miền Tây.

* Mạch cảm xúc của bài thơ: mạch hồi tưởng, từ thực tại vọng về miền hoài niệm, sau đó lại trở về với thực tại.

Câu 2: Liệt kê các dòng thơ trực tiếp bộc lộ tình cảm, cảm xúc của tác giả và nêu tác dụng của chúng. Xác định chủ thể trữ tình và cảm hứng chủ đạo của bài thơ.

Trả lời:

- * Những dòng thơ trực tiếp bộc lộ tình cảm, cảm xúc của tác giả:

- Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!

  Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi

- Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói

* Chủ thể trữ tình: người lính Tây Tiến.

* Cảm hứng chủ đạo: cảm hứng lãng mạn, cảm hứng bi tráng.

Câu 3: Phân tích bức tranh thiên nhiên và hình ảnh đoàn quân Tây Tiến trong đoạn 1. Chỉ ra một số nét đặc sắc trong cách sử dụng hình ảnh, từ ngữ, vần, nhịp của đoạn thơ.

Trả lời:

* Bức tranh thiên nhiên trong đoạn 1:

- Hùng vĩ, dữ dội, hoang dã:

+ Hiểm trở, núi trùng điệp, độ cao ngất trời: khúc khuỷu, thăm thẳm, cồn mây, súng ngửi trời, ngàn thước lên cao ngàn thước xuống.

+ Linh thiêng, huyền bí, dữ dội, hoang vu: gầm thét, oai linh.

- Thơ mộng, trữ tình: Mường Lát hoa về trong đêm hơi, Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi.

* Hình ảnh đoàn quân Tây Tiến trong đoạn 1:

- Vượt qua gian khó, nhọc nhằn, nguy hiểm: đối mặt với mưa rừng, sương đêm, thác gầm, cọp đe dọa.

- Bi tráng, coi thường cái chết: dãi dầu không bước nữa, bỏ quên đời.

- Ngang tàng, tinh nghịch, đậm chất lính: súng ngửi trời ⇒ sự tếu táo, hồn nhiên.

- Tình cảm, lãng mạn: hình ảnh cơm lên khói, mùi thơm của nếp xôi.

* Một số nét đặc sắc trong cách sử dụng hình ảnh, từ ngữ, vần, nhịp của đoạn thơ:

- Sử dụng các câu thơ toàn thanh trắc hoặc thanh bằng 

- Sử dụng biện pháp đối

- Sử dụng các từ láy có sức biểu cảm cao: chơi vơi, khúc khuỷu, thăm thẳm.

- Vần: đa dạng, kết hợp các vần lưng, vần chân liền, vần chân cách.

- Nhịp: chủ yếu là nhịp 4/3, 2/2/3.

Câu 4: Phân tích vẻ đẹp của hình ảnh người lính Tây Tiến trong đoạn 3. Vẻ đẹp của người lính trong đoạn này có gì khác so với đoạn 2?

Trả lời:

* Vẻ đẹp của hình ảnh người lính Tây Tiến trong đoạn 3:

- Dáng vẻ: kì dị: không mọc tóc → gian khổ.

- Hình ảnh hùng tráng: mồ viễn xứ, áo bào thay chiếu, áo bào - cái chết sang trọng.

- Tâm hồn:

+ Ý chí, dũng cảm, trách nhiệm: tư thế dữ oai hùm; chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh.

+ Lãng mạn: Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm ⇒ nhớ Hà Nội, nhớ người con gái Hà thành.

* Hình ảnh người lính ở đoạn 2 hiện lên với sự vui vẻ, trong khi đó, hình ảnh người lính ở đoạn 3 lại trở về với thường ngày: hành quân, chiến đấu, là những hình ảnh dữ dội, khốc liệt.

Câu 5: Bài thơ Tây Tiến giúp bạn hiểu thêm những gì về:

a. Hình ảnh anh bộ đội và con người Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp?

b. Vai trò, ý nghĩa của kí ức và kỉ niệm trong đời sống tinh thần của con người cũng như trong sáng tác thơ ca?

Trả lời:

a. Hình ảnh anh bộ đội và con người Việt Nam chịu nhiều gian khổ nhưng vẫn kiên cường, bất khuất, anh dũng và vẫn có một tâm hồn lãng mạn.

b. Ký ức và kỷ niệm làm cho đời sống tâm hồn thêm phong phú, có chiều sâu; là động lực, điểm tựa để con người nhìn vào và phát triển đồng thời là chất liệu, cảm hứng cho các sáng tác thơ ca.