Slide bài giảng ngữ văn 10 chân trời bài 6: Văn bản 1 - Chiếc lá đầu tiên

Tóm lược nội dung

BÀI 6: NÂNG NIU KỈ NIỆM

ĐỌC HIỂU: CHIẾC LÁ ĐẦU TIÊN

TRƯỚC KHI ĐỌC

Kỉ niệm nào về mái trường khiến bạn xúc động nhất? Hãy chia sẻ với các bạn về điều đó.

Trả lời:

Đối với tôi, hình ảnh mái trường cấp hai sẽ còn in đậm mãi trong tâm trí tôi.

Trường của tôi vừa mới xây dựng cách đây không lâu nên vẫn còn rất mới và khang trang. Ngôi trường nằm tại mặt đường quốc lộ của xã với bức tường bảo vệ kiên cố bao quanh, trang trí bởi nhiều bức tranh sơn rất đẹp.

Bên trong ngôi trường, các dãy nhà được sơn màu vàng như màu của ánh nắng. Mỗi dãy nhà đều có bốn tầng, mỗi tầng có bốn phòng học đều có bảng đen, bàn ghế, điều hòa, mỗi phòng học lại được trang trí khang nhau. Sân trường là nơi rộng rãi nhất. Sân được đổ bê tông phẳng lì, các bồn cây trong sân xếp thẳng hàng, luôn xanh tốt khiến cho sân trường rợp bóng mát. Phía trước dãy hiệu bộ còn có khu vực sân khấu để tổ chức các buổi lễ trong năm học hay lễ chào cờ hàng tuần. Bên trái là khu vực để xe, còn đằng sau là sân bóng.

Dưới mái trường thân yêu này, tôi đã được trải qua thật nhiều kỉ niệm đẹp. Những giờ học tuy vất vả nhưng rất bổ ích. Những giờ ra chơi vui vẻ, ngập tiếng cười. Kỷ niệm đẹp nhất trong tôi có lẽ là ngày khai giảng đầu tiên, khi mà tôi kết thân với ngôi trường như một người bạn mới. Tôi nhớ mình từng thật lo âu. Vậy mà giờ đây, tôi đã quá quen thuộc với trường lớp, thầy cô và bạn bè.

Năm tháng học tập dưới mái trường cấp hai ngày ấy trôi qua thật ý nghĩa. Tôi rất yêu quý nơi này.

ĐỌC VĂN BẢN

Câu 1: Bạn hiểu thế nào về hai dòng thơ đầu?

Trả lời:

- Đó là cảm xúc của tác giả về quãng thời gian tươi đẹp đã xa với nhân vật “Em”.

- Hai câu thơ như dâng đầy nỗi nhớ da diết và sự tiếc nuối của tác giả.

Câu 2: Khổ thơ này gợi lên trong bạn cảm xúc gì về ngôi trường của mình?

Trả lời:

- Khổ thơ gợi em nhớ về kỷ niệm trường cũ, kỷ niệm của thời học sinh đã qua.

- Đó là những năm tháng học trò đầy hồn nhiên và vui tươi. Tất cả dù đã xa, song luôn là kí ức đẹp và không bao giờ phai mờ.

Câu 3: Bạn hình dung thế nào về cảnh được miêu tả trong đoạn thơ này?

Trả lời:

Đoạn thơ khiến người đọc hình dung ra một lớp học vui nhộn - nơi có "một nàng Bạch Tuyết" dịu dàng như cô giáo và "những chủ lùn rất quấy" là những cô, cậu học trò tinh nghịch. Không khí lớp học thật vui tươi với những tiếng cười sảng khoái, đầy trong sáng.

Câu 4: Bạn cảm nhận như thế nào về tình cảm của chủ thể trữ tình được thể hiện quan đoạn thơ này?

Trả lời:

Đó là sự xúc động, xôn xao khi nhớ về "những chuyện năm nao, những chuyện năm nào" - một thời học trò đã xa của tác giả. Bên cạnh đó, tình cảm của tác giả dành cho người thầy giáo của mình cũng thật đáng trân quý và ngưỡng mộ. Thời gian trôi qua, tác giả không muốn thấy thầy già đi, tóc bạc thêm nữa. 

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Theo bạn, các từ ngữ “một người” (dòng 8), “tôi” (dòng 16), “anh” (các dòng thơ khác) trong bài thơ chỉ những ai? Cách sử dụng các từ ngữ nhân xưng như vậy có tác dụng gì?

Trả lời:

Để tránh lặp từ và phù hợp với cách xưng hô với từng đối tượng.

Câu 2: Xác định các biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ 3, 4, 6 và nêu tác dụng của chúng.

Trả lời:

- Khổ 3: Điệp ngữ “muốn”, “bao nhiêu” nhấn mạnh cảm xúc.

- Khổ 4: Điệp từ "Nỗi nhớ" có tác dụng nhấn mạnh nỗi nhớ của tác giả, tạo nhịp điệu cho lời thơ và giúp từ ngữ giàu giá trị biểu đạt hơn. 

+ Câu hỏi tu từ: "Bạn có nhớ trường, nhớ lớp, nhớ tên tôi" thể hiện nỗi nhớ da diết của tác giả với các bạn cũ.

- Khổ 6: Ẩn dụ "Mùa hoa mơ" và "mùa phượng cháy" lần lượt chỉ mùa xuân và mùa hạ, có tác dụng ám chỉ thời gian trôi nhanh và liên tục. 

Câu 3: Nhận xét về tác dụng của việc sử dụng đối thoại ở khổ thơ 5.

Trả lời:

- Làm tăng thêm sự tương tác vui vẻ, tinh nghịch của các cô, cậu học trò, người đọc có thể tưởng tượng ra một lớp học với không khí vui nhộn, tràn ngập tiếng cười.

Câu 4: Liệt kê một số từ ngữ, hình ảnh bộc lộ tình cảm, cảm xúc của chủ thể trữ tình. Từ đó, nêu cảm hứng chủ đạo của bài thơ

Trả lời:

- Từ ngữ, hình ảnh: "mê say", " bâng khuâng", "nỗi nhớ", "xúc động", "xôn xao", "trán thầy",...

- Cả bài thơ là nỗi nhớ da diết, niềm khắc khoải của tác giả về một thời tuổi học trò tươi đẹp đã qua. Bài thơ như một bản nhạc với những nốt trầm, khiến người đọc cảm thông và cùng sống trong những nỗi nhớ, kỉ niệm của tác giả.

Câu 5: Bạn cảm nhận như thế nào về hình ảnh "Chiếc lá buổi đầu tiên" ở cuối bài thơ?

Trả lời:

- Hình ảnh “chiếc lá buổi đầu tiên” ở cuối bài thơ ẩn dụ cho tình yêu đầu tiên, là quãng thời gian đẹp đẽ và cũng là một con người khác của tác giả - một người của thời ngây ngô, trong sáng. 

Câu 6: Bài thơ gợi lên trong bạn những kỉ niệm hoặc suy nghĩ gì về tuổi học trò?

Trả lời:

- Tuổi học trò mang đến những kỉ niệm khó quên mà bản thân mỗi người vô cùng trân trọng.

- Đó là những kỉ niệm quý giá, đem đến cảm giác tiếc nuối mỗi khi hồi tưởng mà chắc hẳn bất kì ai trong chúng ta cũng muốn sống lại trong đó nhiều lần nữa.