Soạn giáo án KHTN 8 cánh diều Bài 30: Máu và hệ tuần hoàn ở người

PHIẾU HỌC TẬP:

Thành phần của máu, miễn dịch, nhóm máu và truyền máu

Đọc thông tin, quan sát các hình 30.2 – 30.7 trang 143 – 146 SGK và hoàn thành các nhiệm vụ sau:

TRAM 1:

1.     Nêu một số đặc điểm cấu tạo và chức năng của các thành phần máu theo gợi ý ở bảng dưới đây:

Bảng 1. Thành phần cấu tạo của máu

2.     Người bị sốt xuất huyết có thể bị giảm tiểu cầu nghiêm trọng. Điều gì xảy ra nếu cơ thể thiếu tiểu cầu?

.................................................................................................................

TRẠM 2:

3.     Miễn dịch là gì?

..................................................................................................................

4.     Nêu những cơ chế miễn dịch.

.................................................................................................................. .................................................................................................................

5.     Theo em “mụn trứng cá” trên da có phải là phản ứng miễn dịch không? Vì sao?

..................................................................................................................

6.     Tại sao tiêm vaccine giúp phòng bệnh?

.................................................................................................................. .................................................................................................................

TRẠM 3:

7.     Điền tên các loại kháng nguyên, kháng thể ở mỗi nhóm máu A, B, AB và O vào bảng dưới đây:

8.     Nêu ý nghĩa thông tin về nhóm máu trong sổ khám sức khỏe.

.................................................................................................................. .................................................................................................................. ..................................................................................................................

9.     Nếu truyền khác nhóm máu với lượng máu nhỏ thì người nhóm máu O, AB có thể truyền cho những người thuộc nhóm máu nào? Giải thích.

.................................................................................................................. ..................................................................................................................

HĐ CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV sử dụng kĩ thuật kĩ thuật dạy học theo trạm: chia lớp thành các nhóm (3 – 4 HS) thực hiện nhiệm vụ ở mỗi trạm.

+ Ở mỗi trạm, HS có thể thực hiện nhiệm vụ cá nhân hoặc theo nhóm.

+ HS đọc tài liệu, quan sát hình ảnh và hoàn thành nội dung liên quan trong Phiếu học tập.

Trạm 1: Tìm hiểu về thành phần của máu.

Trạm 2: Tìm hiểu về miễn dịch.

Trạm 3: Tìm hiểu về nhóm máu và truyền máu.

- GV yêu cầu HS lần lượt hoàn thành Phiếu học tập theo chiều trạm 1 → trạm 2 → trạm 3.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS hoạt động theo kĩ thuật dạy học theo trạm, thống nhất sản phẩm chung hoàn thành Phiếu học tập.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Đại diện nhóm HS phát biểu - PHIẾU HỌC TẬP (BẢN ĐÍNH KÈM DƯỚI HOẠT ĐỘNG 1).

- Một số HS nhóm khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét kết quả thảo luận nhóm, thái độ làm việc của các HS trong nhóm.

- GV tổng kết thông qua video sau: https://www.youtube.com/watch?v=YzWbQQDyeS0

- GV tổng quát lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

I. Máu

1. Thành  phần của máu

- Máu gồm huyết tương và tế bào máu (gồm hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu).

- Máu có chức năng bảo vệ cơ thể, vận chuyển các chất cần thiết cho tế bào và mang các chất thải từ tế bào tới cơ quan bài tiết.

2. Miễn dịch

- Miễn dịch là khả năng cơ thể nhận diện và ngăn cản sự xâm nhập của mầm bệnh, đồng thời chống lại mầm bệnh khi nó đã xâm nhập và cơ thể.

- Nếu mầm bệnh xâm nhập vào cơ thể thì cơ thể tiều diệt mầm bệnh bằng một số cách như thực bào, tạo ổ viêm.

- Kháng nguyên là các chất lạ, khi xâm nhập vào cơ thể sẽ được các bạch cầu nhận diện và sinh ra các kháng thể tương ứng chống lại mầm bệnh.

3. Nhóm máu và truyền máu

- Dựa vào sự khác biệt về kháng nguyên trên bề mặt hồng cầu và kháng thể trong huyết tương của mỗi người, người ta phân loại máu thành các nhóm máu.

- Khi truyền máu cần thực hiện đúng nguyên tắc truyền máu.

PHIẾU HỌC TẬP:

Thành phần của máu, miễn dịch, nhóm máu và truyền máu

Đọc thông tin, quan sát các hình 30.2 – 30.7 trang 143 – 146 SGK và hoàn thành các nhiệm vụ sau:

TRAM 1:

1.     Nêu một số đặc điểm cấu tạo và chức năng của các thành phần máu theo gợi ý ở bảng dưới đây:

Bảng 1. Thành phần cấu tạo của máu

2.     Người bị sốt xuất huyết có thể bị giảm tiểu cầu nghiêm trọng. Điều gì xảy ra nếu cơ thể thiếu tiểu cầu?

- Khi thiếu tiểu cầu, cơ thể sẽ không thể cầm máu nếu bị chảy máu, do đó có thể dẫn đến bị mất máu nghiêm trọng, ảnh hưởng tới tính mạng người bệnh.

TRẠM 2:

3.     Miễn dịch là gì?

- Miễn dịch là khả năng cơ thể nhận diện và ngăn cản sự xâm nhập của mầm bệnh (virus, vi khuẩn, nấm, kí sinh trùng), đồng thời chống lại mầm bệnh khi nó xâm nhập vào cơ thể.

4.     Nêu những cơ chế miễn dịch.

- Hàng rào bảo vệ tự nhiên gồm: da, niêm mạc (đường tiêu hóa, đường hô hấp), dịch tiết (nước mắt, nước bọt, dịch vị…) ngăn không cho mầm bệnh xâm nhập vào cơ thể.

- Thực bào: bạch cầu đến thực bào mầm bệnh nếu mầm bệnh xâm nhập vào cơ thể.

- Phản ứng viêm: tạo ổ viêm để cô cụm mầm bệnh và kích thích bạch cầu đến thực bào mầm bệnh.

- Sinh kháng thể: bạch cầu tiết ra kháng thể có khả năng liên kết đặc hiệu với kháng nguyên trên mầm bệnh và tiêu diệt kháng nguyên.

5.     Theo em “mụn trứng cá” trên da có phải là phản ứng miễn dịch không? Vì sao?

- “Mụn trứng cá” là phản ứng miễn dịch vì mụn trứng cá chín chính là ổ viêm.

6.     Tại sao tiêm vaccine giúp phòng bệnh?

- Vì vaccine chứa kháng nguyên, khi đưa vào cơ thể sẽ kích thích bạch cầu sản sinh kháng thể chống lại mầm bệnh và “ghi nhớ” lại kháng nguyên đó.

TRẠM 3:

7.     Điền tên các loại kháng nguyên, kháng thể ở mỗi nhóm máu A, B, AB và O vào bảng dưới đây:

8.     Nêu ý nghĩa thông tin về nhóm máu trong sổ khám sức khỏe.

- Thông tin nhóm máu là thông tin cần phải có khi truyền máu (nhận máu hoặc cho máu) vì khi truyền khác nhóm máu có thể sẽ xảy ra hiện tượng phá hủy hồng cầu, gây nguy hiểm đến tính mạng người nhận máu.

9.     Nếu truyền khác nhóm máu với lượng máu nhỏ thì người nhóm máu O, AB có thể truyền cho những người thuộc nhóm máu nào? Giải thích.

- Người nhóm máu O có thể truyền cho người ở những nhóm máu còn lại A, B, AB. Vì người nhóm máu O không có kháng nguyên trên hồng cầu nên người này không bị phá vỡ trong máu người nhận.

- Người nhóm máu AB không thể truyền cho người nhóm máu khác vì trên hồng cầu có cả kháng nguyên A và kháng nguyên B nên hồng cầu người này sẽ bị phá vỡ khi kết hợp với kháng thể trong máu người nhận khác nhóm máu từ đó gây phản ứng sốc, nguy hiểm tính mạng người nhận.