Soạn văn bài: Câu phủ định

Các bạn đã được làm quen với rất nhiều kiểu câu, như câu: cầu khiến, nghi vấn, cảm thán,...Bài viết sau chúng ta sẽ cùng tìm hiểu câu phủ định, đặc điểm hình thức và chức năng của nó. Hi vọng bài viết sẽ giúp ích cho các bạn!

Soạn văn bài: Câu phủ định

A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

I. Đặc điểm hình thức và chức năng

1. Xét những câu sau và trả lời câu hỏi.

a) Nam đi Huế

b) Nam không đi Huế

c) Nam chưa đi Huế.

d) Nam chẳng đi Huế.

Câu hỏi: 

  • Các câu b,c,d có đặc điểm hình thức gì khác với câu a?
  • Những câu này có gì khác với câu a về chức năng?

Trả lời: 

    • Những câu b,c,d đều có những từ ngữ phủ định như: Không, chưa, chẳng.
    • Những câu này là câu phủ định về việc Nam sẽ không đi Huế, câu a là câu khẳng định việc Nam sẽ đi Huế.

2. Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:

Thầy sờ vòi bảo:

- Tưởng con voi như thế nào, hóa ra nó sun sun như con đỉa.

Thầy sờ ngà bảo: 

- Không phải, nó chần chẫn như cái đòn càn.

Thầy sờ tai bảo:

- Đâu có! Nó bè bè như cái quạt thóc.

(Thầy bói xem voi)

Câu hỏi

  • Trong đoạn trích trên những câu nào có từ ngữ phủ định?
  • Mấy ông thầy bói xem voi dùng những câu có từ ngữ phủ định để làm gì? (Để phản bác một ý kiến, nhận định của người đối thoại hay để thông báo, xác nhận sự không có sự vật, sự việc, tính chất, quan hệ nào đó?) 

Trả lời:

    • Những câu có từ ngữ phủ định là:
      • Không phải, nó chần chẫn như cái đòn càn.(1)
      • Đâu có! (2)
    • Ông thầy bói thứ hai dùng câu phủ định (1) để phản bác ý kiến, nhận định của ông thầy bói sờ vòi. Trong khi đó, ông thầy bói thứ ba (ông thầy bói sờ tai) dùng câu phủ định (2) để hướng đến phủ định ý kiến, nhận định của cả hai ông thầy trước. Hai câu phủ định trên nhằm để phản bác một ý kiến, nhận định của người đối thoại, vì vậy được gọi là câu phủ định bác bỏ.

B. Bài tập và hướng dẫn giải

Bài tập 1: Trang 53 sgk ngữ văn 8 tập 2

Trong các câu sau đây, câu nào là câu phủ định bác bỏ? Vì sao?

a, Tất cả quan chức nhà nước vào buổi sáng ngày khai trường đều chia nhau đến dự lễ khai giảng ở khắp các trường học lớn nhỏ. Bằng hành động đó, họ muốn cam kết rằng, không có ưu tiên nào lớn hơn ưu tiên giáo dục thế hệ trẻ cho tương lai.

(Theo Lý Lan, Cổng trường mở ra)

b, Tôi an ủi lão:

- Cụ cứ tưởng thế đấy chứ nó chả hiểu gì đâu! Vả lại ai nuôi chó mà chẳng giết thịt! Ta giết nó chính là hóa kiếp cho nó đấy, hóa kiếp để cho nó làm kiếp khác.

(Nam Cao, Lão Hạc)

c, Không, chúng con không đói nữa đâu. Hai đứa ăn hết gần kia củ khoai thì no mòng bụng ra rồi còn đói gì nữa.

(Ngô Tất Tố, Tắt đèn).

Bài tập 2: Trang 53 sgk ngữ văn 8 tập 2

Đọc các đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:

a, Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải là không có ý nghĩa.

(Hoài Thanh, Ý nghĩa văn chương)

b, Tháng tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng, không ai không từng ăn trong Tết Trung thu, ăn nó như cả mùa thu vào lòng vào dạ.

(Băng Sơn, Qủa thơm)

c, Từng qua thời thơ ấu ở Hà Nội, ai chẳng có một lần nghển cổ nhìn lên tán lá cao vút mà ngắm nghía một cách ước ao chùm sâu non xanh hay thích thú chia nhau nhấm nháp món sấu dầm bán trước cổng trường.

(Tạ Việt Anh, Cây sấu Hà Nội)

- Những câu trên có ý nghĩa phủ định không? Vì sao?

- Đặt những câu không có từ ngữ phủ định mà có ý nghĩa tương đương với những câu trên. So sánh những câu mới đặt với những câu trên đây và cho biết có phải ý nghĩa của chúng hoàn toàn không giống nhau không.

Bài tập 3: Trang 54 sgk ngữ văn 8 tập 2

Xét câu sau và trả lời câu hỏi:

Choắt không dạy được nữa, nằm thoi thóp.

(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)

Nếu Tô Hoài thay từ phủ định không bằng chưa thì nhà văn phải viết lại câu này như thế nào? Nghĩa của câu có thay đổi không? Câu nào phù hợp với câu chuyện hơn? Vì sao?

Bài tập 4: Trang 54 sgk ngữ văn 8 tập 2

Các câu sau đây có phải câu phủ định không? Những câu này dùng để làm gì? Đặt những câu có ý nghĩa tương đương.

a, Đẹp gì mà đẹp!

b, Làm gì có chuyện đó!

c, Bài thơ này mà hay à?

d, Cụ tưởng tôi sung sướng hơn chắc? (Nam Cao, Lão Hạc)

Câu 5: Trang 54 sgk ngữ văn 8 tập 2

Đọc đoạn trích sau và cho biết: Có thể thay quên bằng không, chưa bằng chẳng được không? Vì sao?

Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối; ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù. Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng.

(Trần Quốc Tuấn, Hịch tướng sĩ)

Câu 6: Trang 54 sgk ngữ văn 8 tập 2

Hãy viết một đoạn đối thoại ngắn, trong đó có dùng câu phủ định miêu tả và câu phủ định bác bỏ.

Phần tham khảo mở rộng

Câu 1: Viết đoạn văn có sử dụng câu phủ định và câu cầu khiến

Câu 2: Viết một đoạn hội thoại ngắn có sử dụng câu phủ định miêu tả và phủ định bác bỏ.

Phần tham khảo mở rộng

Câu 1: Trình bày những nội dung chính trong bài: "Câu phủ định". Bài học nằm trong chương trình ngữ văn 8 tập 2

Nội dung quan tâm khác

Từ khóa tìm kiếm: câu phủ định trang 52 văn 8 tập 2, soạn văn câu phủ định trang 52 văn 8 tập 2, trả lời câu hỏi trang 52 ngữ văn 8 tập 2.

Bình luận

Giải bài tập những môn khác