BÀI 18

Soạn 8 văn bài: Lựa chọn trật tự từ trong câu trang 110 sgk

Soạn văn 8 tập 2, soạn bài lựa chọn trật tự trong câu sgk ngữ văn 8 tập 2, để học tốt văn 8. Bài soạn cho ta nắm vững nội dung chủ yếu và đặc điểm nghệ thuật của các văn bản đã học để làm tốt bài kiểm tra. Những kiến thức trọng tâm, những câu hỏi trong bài học sẽ được hướng dẫn trả lời, soạn bài đầy đủ, chi tiết.

A- KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

I- NHẬN XÉT CHUNG

Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi.

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng. Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.

Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:

- Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua, còn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau!

(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)

Câu hỏi:

1.Có thể thay đổi trật tự từ trong câu in đậm theo những cách nào mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu?

2. Vì sao tác giả chọn trật tự từ như trong đoạn trích?

3. Hãy thử chọn một trật tự từ khác và nhận xét về tác dụng của sự thay đổi ấy.

Trả lời:

1. Có thể thay đổi trật tự từ trong câu in đậm theo những cách nào mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu. Ví dụ:

Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ.
Cai lệ thét hằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất.
Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gò đầu roi xuống đất.
Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét.
Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiêu xái cũ, cai lệ gổ đầu roi xuống đất, thét.
Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét.

2. Tác giả chọn trật từ từ như câu trên là để đảm bảo sự liên kết với các câu trước và sau câu, từ đó nhấn mạnh sự hung hãn của nhân vật tên cai lệ.

3. Ta có thể chọn các cách sau:

Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ: tác dụng liên kết với câu trước và câu sau.
Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét: tác dụng liên kết với câu trước.

II- MỘT SỐ TÁC DỤNG CỦA SỰ SẮP XẾP TRẬT TỰ TỪ

1. Trật tự từ trong nững bộ phận in đậm dưới đây thể hiện điều gì?

(1) Người nhà lí trưởng hình như không dám hành hạ một người ốm nặng, sợ hoặc xảy ra sự gì, hắn cứ lóng ngóng ngơ ngác, muốn nói mà không dám nói. Đùng đùng, cai lệ giật phắt cái dây thừng trong tay anh này và chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu.

Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn.

(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)

(2) Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng. Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.

(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)

Trả lời:

(1) Trật từ từ trong câu này thể hiện thứ tự trước sau của hành động

(2) Cụm từ " cai lệ và người nhà lý trưởng" là trật tự thể hiện thứ bậc, sự xuất hiện của từng nhân vật.

2. So sánh tác dụng của những cách sắp xếp trật tự từ trong các bộ phận câu in đậm dưới đây

a) Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hi sinh để bảo vệ con người.

(Thép Mới, Cây tre Việt Nam)

b) Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ làng, giữ nước. Tre hi sinh để bảo vệ con người.

c) Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ nước. Tre hi sinh để hảo vệ con người.

Trả lời:

a, Cách sắp xếp này tạo âm hưởng ngân vang, du dương cân đối đảm bảo cân đối về nhịp điệu, hài hòa về ngữ âm của lời nói.

b, Cách sắp xếp này không tạo được dư âm cho câu văn

c, Cách sắp xếp này không tạo được nhạc tính cho đoạn văn.

3.Từ những điều đã phân tích ở các mục “Nhận xét chung” và mục “Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ”, hãy rút ra nhận xét vể tác dụng của việc sắp xếp trật tự từ trong câu.

Trả lời:

Trật tự từ trong câu có thể nhằm :

Thể hiện được thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm... (theo thứ bậc quan trọng, thứ tự hoạt động, trình tự quan sát của người nói)
liên kết câu
Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng
Bảo đảm sự hài hòa về ngữ âm của lời nói.

B. Bài tập và hướng dẫn giải

Giải thích lí do sắp xếp trật tự từ trong những bộ phận câu và câu in...

LUYỆN TẬP

Bài tập: trang 112 sgk Ngữ Văn 8 tập hai

Giải thích lí do sắp xếp trật tự từ trong những bộ phận câu và câu in đậm dưới đây:

a) Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền tự hào về những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung... Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu hiểu của một dân tộc anh hùng.

(Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta)

Đẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi !

Rừng cọ đồi chè, đồng xanh ngào ngạt

Nắng chói sông Lô, hò ô tiêng hát

Chuyến phà dào dạt bến nước Bình Ga...

(Tố Hữu, Ta đi tới)

c) - Ấy cũng may cho cô, vơ vẩn mãi ngoài phố thế này mà gặp mật thám hay đội con gái thì khốn.

- Mật thám tôi cũng chả sợ, đội con gái tôi cũng chả cần.

(Nguyễn Công Hoan. Ngựa người, người ngựa)

=> Xem hướng dẫn giải