BÀI 9. NHỮNG BÀI HỌC TỪ TRẢI NGHIỆM ĐAU THƯƠNG

VĂN BẢN. PƠ-LIÊM, QUỶ RIẾP VÀ HA-NU-MAN

CHUẨN BỊ ĐỌC

Câu hỏi: Em biết truyện dân gian nào kể về cuộc đấu tranh giữa người với quỷ? Hãy chia sẻ với các bạn trong lớp.

Giải rút gọn:

Sự tích cây nêu ngày tết là cuộc xung đột quyết liệt giữa quỷ và người. Cuối cùng người được Phật giúp đã thắng được quỷ, đuổi chúng ra tận biển Đông. 

TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN

Câu 1: Điều gì khiến cả Ha-nu-man và người thị nữ đều muốn tìm cách cứu nàng Si-ta?

Giải rút gọn:

Vì Ha-nu-man luôn ước mong được làm một con người nên đã cố gắng làm việc thiện.  Còn đối với thị nữ, bởi vì đều là phụ nữ, hiểu được cảnh con không thể thiếu mẹ, đồng thời cũng cảm nhận được tấm lòng lương thiện của Sita.

Câu 2: Câu nói của quỷ Riếp hé mở điều gì đáng lưu ý trong con người của vua Pơ-liêm và trong mỗi con người nói chung?

Giải rút gọn:

Hé mở trong mỗi con người chúng ta đều có một linh hồn ác quỷ, đều có một mặt xấu.

Câu 3: Các câu thoại của quỷ Riếp, Ha-nu-man, Pơ-liêm trong đoạn này cho thấy cái ác kẻ thù của con người tồn tại ở đâu?

Giải rút gọn:

Cái ác kẻ thù của con người tồn tại ở ngay chính xung quanh ta, bất cứ đâu cũng có kẻ xấu

Câu 4: Những câu nói của Si-la trong đoạn này có tác dụng gì trong việc thể hiện chủ đề của văn bản?

Giải rút gọn:

Tác dụng trong việc thể hiện chủ đề của văn bản: sự ngờ vực của con người sẽ không bao giờ mang lại hạnh phúc.

SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI

Câu 1: Tóm tắt nội dung, xác định mâu thuẫn, xung đột chính trong văn bản.

Giải rút gọn:

Sau khi Sita được giải cứu. Nàng Sita bị vu oan và suýt bị quỷ Riếp đóng vai thành hoàng hậu Su-pa-kha ban chết. Nhờ có Ha-nu-man và một thị nữ bên cạnh nguyện chết thay, nàng mới may mắn thoát thân. 10 năm sau, nhà vua ngày đêm mong nhớ và ân hận, nhưng buồn thay chỉ gặp lại được đứa con của hai vợ chồng. Nàng Sita đã đến một thế giới khác, vua Pơ-liêm chỉ có thể nói chuyện với vợ thông qua Thần Khỉ Ha-nu-man.

- Mâu thuẫn, xung đột chính:

- Si-ta nhân hậu nhưng lại không được đoàn tụ với con trai

- Pơ - liêm - kẻ luôn nghi ngờ Sita, làm tổn thương Sita nhưng kết quả vẫn sống hạnh phúc.

Câu 2. Phân tích tính cách của nhân vật Po-liêm. Lí giải nguyên nhân gây ra nỗi bất hạnh của Si-ta, Po-liêm và sự chia lìa giữa hai người ở phần cuối văn bản.

Giải rút gọn:

Sau 10 năm xa cách, Pơ-liêm luôn nhớ nhung về người vợ yêu quý của mình. Ngài ngày đêm hối hận vì những nghi ngờ và lời nói làm tổn thương Sita, hành động dung túng Su-pa-kha ban cái chết cho người vợ yêu quý của mình. Dù là hoạn quan muốn dâng thị nữ hay hoàng hậu bấy giờ, Su-pa-kha đến an ủi thì tâm trạng của nhà vua vẫn không yên.  Ngược về quá khứ của ông, tuổi thơ bị hoàng hậu chuyên quyền, vua cha mất đã chôn sâu mầm mống nghi ngờ trong lòng nhà vua. Vậy nên, dù có là người vợ chung chăn gối với mình bao năm, ông vẫn không hoàn toàn tin tưởng và khiến cho sự nghi ngờ chi phối mình.

Đoạn kết, Nàng Sita đã đến một thế giới khác, vua Pơ-liêm chỉ có thể nói chuyện với vợ thông qua Thần Khỉ Ha-nu-man. Đó không tính là một cái kết đẹp, nhưng chính là cái giá của sự nghi ngờ trong lòng nhà vua, để từ đó ngài trở thành một vị vua anh minh hơn.

Câu 3: Chỉ ra sự khác biệt trong tính cách giữa hai nhân vật Ha-nu-man và quỷ Riếp. Tính cách của hai nhân vật này có vai trò như thế nào trong việc thể hiện tính cách của nhân vật Po-liêm?

Giải rút gọn:

 => Tính cách của hai nhân vật này làm nổi bật  trong việc thể hiện tính cách của nhân vật Po-liêm. Chàng vì ích kỉ, ngờ vực, nghe theo lời quỷ Riếp mà làm tổn thương Sita.

Câu 4: Phân tích một số lời thoại mà theo em là có tác dụng thể hiện tính cách của nhân vật Si-ta.

Giải rút gọn:

Lời thoại: “Ha-nu-man. Muộn rồi. Khi tình yêu không thắng nối nghi ngờ thì mọi sự giải thoát cho giữa ta và chàng. Ha-nu-man, hãy giết ta đi…”

“- Ha-nu-man, lòng chú trung hậu quá! Nhưng chú làm sao hiểu hết được những điều ngang trái của con người. 

Thôi vĩnh biệt rồi. Đừng than khóc nữa. 

Ha-nu-man ơi, người giết ta đi để ta sống làm gì. Ôi tình sao mà oan nghiệt. Hỡi thần Lửa thiêng liêng, hãy nói vì sao ta phải chết. Hỡi ngọn lửa thiêng liêng, hãy nói vì sao ta phải chết. Hỡi ngọn gió thiêng liêng hãy đưa ta về nơi cát bụi, nơi đã sinh ra ta từ luống cày đất mẹ yêu thương. [...]”

=> Lời thoại trên thể hiện một số khía cạnh quan trọng trong tính cách của Si-ta:

- Si-ta là một người phụ nữ mạnh mẽ và quyết đoán:

Khi tình yêu không thể chiến thắng sự nghi ngờ, Si-ta không chần chừ mà yêu cầu Ha-nu-man giết mình. Nàng thà chết chứ không muốn sống trong cảnh bị nghi ngờ và oan ức.

- Si-ta là một người phụ nữ hiểu biết và thông cảm: Nàng hiểu rằng Ha-nu-man trung hậu và không thể hiểu hết những điều ngang trái của con người. Nàng thương cảm cho Ha-nu-man vì buộc phải thực hiện nhiệm vụ khó khăn này

Câu 5: Xác định chủ đề của văn bản.

Giải rút gọn:

Cái thiện lại một lần nữa chiến thắng, tình yêu dù bị nghi ngờ che mắt nhưng cuối cùng vẫn được đề cao.

Câu 6: Theo em, văn bản trên thể hiện những đặc điểm nào của thể loại bi kịch? Cho biết dựa vào đâu để em xác định được như vậy.

Giải rút gọn:

- Mâu thuẫn bi kịch: Mâu thuẫn tình yêu và nghi ngờ: Si-ta yêu Pơ-lem nhưng lại bị anh nghi ngờ, không tin tưởng.

- Nhân vật bi kịch: Si-ta là một người phụ nữ tốt đẹp, yêu thương chồng nhưng lại phải chịu đựng sự nghi ngờ và oan ức.

Dấu hiệu để xác định thể loại bi kịch:

- Mâu thuẫn gay gắt, không thể giải quyết.

Nhân vật phải chịu đựng nhiều đau khổ, bất hạnh.

Kết thúc bi thảm, gây xúc động cho người đọc.

Câu 7: Có ý kiến cho rằng: Nàng Si-ta được Lưu Quang Thuận - Lưu Quang Vũ viết phỏng theo nhân vật, cốt truyện dân gian. Đó là câu chuyện thuộc về một thời đã xa. Tuy vậy, tác phẩm vẫn có khả năng gây xúc động cho người đọc người xem thời nay. Em có đồng ý với nhận định trên không? Vì sao?

Giải rút gọn:

Em đồng ý. Tác phẩm vẫn có khả năng gây xúc động cho người đọc người xem thời nay. Nàng Si-ta là một tác phẩm nghệ thuật có giá trị, không chỉ bởi giá trị nội dung mà còn bởi giá trị nghệ thuật độc đáo. Tác phẩm đã và đang lay động trái tim của nhiều thế hệ người đọc, người xem, khẳng định sức sống mãnh liệt của những giá trị nhân văn cao đẹp.