BÀI 1. THƯƠNG NHỚ QUÊ HƯƠNG

VĂN BẢN 1. QUÊ HƯƠNG (TẾ HANH)

CHUẨN BỊ ĐỌC

Câu hỏi: Hình ảnh sâu đậm nhất về quê hương trong em là gì?

Giải rút gọn:

Hình ảnh sâu đậm nhất về quê hương trong em : đồng lúa chín, trâu trên đồng , mùa gặt,...

TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN

Câu 1: Hãy hình dung cách được gợi tả trong khổ thơ thứ hai?

Giải rút gọn:

Miêu tả một cảnh đẹp và hòa bình của cuộc sống nông thôn, tập trung vào hình ảnh của một buổi sớm trên biển; những người dân trai tráng đang bơi thuyền để đi đánh cá, tạo nên bức tranh về cuộc sống lao động của họ; cánh buồm được mô tả như mảnh hồn của làng, với hình ảnh "Rướn thân trắng bao la thâu góp gió", đề cập đến sức mạnh và sự hòa mình với thiên nhiên. 

Câu 2: Em hiểu thế nào về nội dung của khổ thơ cuối?

Giải rút gọn:

Đây là đoạn thơ nói lên cảm xúc của tác giả - một người con xa quê đang hướng về quê hương, đất nước. Bằng một cách vô hình nào đó, ông cảm nhận nó bằng cả trái tim, tâm hồn tha thiết yêu thương, lúc nào cũng nhớ về nguồn cội. 

SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI

Câu 1: Tìm những từ ngữ thể hiện hình ảnh dân chài và cuộc sống làng chài trong bài thơ

Giải rút gọn:

- Người dân chài:

+ Hiện lên trong cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi và đoàn thuyền đánh cá trở về: bơi thuyền đi đánh cá,  nồng thở vị xa xăm

- Cuộc sống làng chài 

+ Nói lên nghề nghiệp của làng: Làng tôi ở vốn làm nghề chài lưới

+ Miêu tả làng chài : Nước bao vây cách biển nửa ngày sông.

+ Hoạt động khi người dân chài đánh cá trở về: .. ồn ào trên bến đỗ/ Khắp dân làng tấp nập đón ghe về.

+ Miêu tả những chi tiết nổi bật nhất của làng: Màu nước xanh, cá bạc, chiếc buồm vôi,

Câu 2. Phân tích hiệu quả của việc sử dụng một số biện pháp tu từ trong câu thơ:

- Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng

Rướn thân trắng bao la thâu góp gió…

- Dân chài lưới, làn da ngăm rám nắng,

Cả thân hình nồng thở vị xa xăm;

Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm

Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.

Giải rút gọn:

Câu 3: Phân tích cách gieo vần và cách ngắt nhịp trong bài thơ

Giải rút gọn:

- Cách gieo vần: vần liền (sông-hồng, giang-làng)

- Ngắt nhịp: ¾

=> Nhận xét: Tạo nhạc điệu cho lời thơ và thể hiện tình cảm của tác giả đối với quê hương một cách bình dị, chân thực, đã phần nào thể hiện được nhịp sống hối hả của một làng chài ven biển.

Câu 4: Tìm yếu tố miêu tả và biểu cảm trong bài thơ. Việc kết hợp hai yếu tố này có tác dụng gì?

Giải rút gọn:

- Yếu tố miêu tả: 

+ Cảnh sinh hoạt, lao động của người dân làng chài,

+ Cảnh “dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá” trong một “sớm mai hồng”. Vừa là phong cảnh thiên nhiên tươi sáng, vừa là bức tranh lao động đầy hứng khởi và dạt dào sức sống.

+ Cảnh dân làng đón đoàn thuyền cá trở về. Một bức tranh lao động náo nhiệt, đầy ắp niềm vui và sự sống.  

+ Người dân chài và con thuyền nằm nghỉ trên bến sau chuyến ra khơi. 

- Yếu tố biểu cảm: 

+ Lời thơ tha thiết, bồi hồi, chan chứa niềm tự hào về quê hương.

+ Thể hiện tâm hồn tinh tế, tài hoa và tình yêu quê hương tha thiết, sâu nặng của Tế Hanh.

=> Tác dụng: Bài thơ trữ tình có sử dụng yếu tố miêu tả và tự sự rất hợp lý, nhưng miêu tả và tự sự ở đây chỉ giúp cho yếu tố trữ tình càng thêm nổi bật. 

Câu 5: Xác định mạch cảm xúc của người viết thể hiện qua các khổ thơ và cảm hứng chủ đạo của bài thơ 

Giải rút gọn:

- Mạch cảm xúc: tha thiết, bồi hồi, sâu lắng của đứa con xa quê đang trông ngóng về quê nhà. Đó là thứ tình cảm thiêng liêng, cao cả, là tình yêu quê hương, đất nước sâu sắc.

Câu 6: Phân tích một số nét đặc sắc của kết cấu bài thơ (cách sắp xếp bố cục, cách triển khai mạch cảm xúc)

Giải rút gọn:

- Cách sắp xếp bố cục:  Giới thiệu khái quát làng chài và công việc của người dân nơi đây -> Bức tranh sắc màu của làng ->  Nổi bật lên tình yêu quê hương sâu sắc, tha thiết của tác giả

- Cách triển khai mạch cảm xúc:

+ Đoạn đầu: hình ảnh hùng vĩ của biển, làn sóng và những chiếc thuyền nhỏ của dân chài. Mô tả về trời trong, gió nhẹ và màu sắc hồng của bình minh. 

+ Đoạn sau: hình ảnh của ngày mới, với sự tưng bừng và háo hức khi ghe về và mang theo lượng cá đầy đủ. 

+ Cảm xúc của người viết thể hiện qua việc tưởng nhớ và giữ gìn trong trí nhớ về làng chài và những hình ảnh sống động của biển cả, cái mùi mặn mà người viết không quên.

Câu 7: Nêu chủ đề bài thơ và một số căn cứ giúp em xác định được chủ đề 

Giải rút gọn:

- Chủ đề: Bài thơ thể hiện lòng yêu mến, tình thương nhớ của đứa con đi xa đối với quê hương thân thiết.

- Căn cứ:

+ Nhan đề bài thơ

+ Những hình ảnh, chi tiết tác giả miêu tả trong bài thơ

+ Cảm xúc của tác giả ẩn chứa trong lời thơ

Câu 8: Ấn tượng sâu đậm nhất mà bài thơ để lại trong em là gì?

Giải rút gọn:

Hình ảnh cánh buồm trắng căng gió đưa thuyền "vượt trường giang", những con cá thân bạc trắng tươi rói trên những chuyến thuyền đắp ắp trở về đã để lại ấn tượng sâu trong tâm trí em. Bởi em chưa từng đến biển cũng chưa biết cảnh người dân sinh hoạt trên biển. Chắc hẳn những độc giả chưa một lần đến biển cũng sẽ ấn tượng bởi những dòng thơ miêu tả một cách cô đọng và đầy niềm kiêu hãnh này. Qua đoạn thơ, em như hiểu thêm về cuộc sống trên biển của những người dân chài.