BÀI 5. KHÁT VỌNG CÔNG LÍ

THUÝ KIỀU BÁO ÂN BÁO OÁN

CHUẨN BỊ ĐỌC

Câu hỏi: Đọc nhan đề văn bản và quan sát tranh minh hoạ, dự đoán nội dung văn bản.

Giải rút gọn:

Có thể đoán rằng văn bản có thể liên quan đến nhân vật Thuý Kiều và những sự kiện liên quan đến việc báo đáp ơn và báo thù. 

TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN

Câu 1: Xác định những từ ngữ được dùng để miêu tả khung cảnh Kiều thực hiện việc báo ân, báo oán.

Giải rút gọn:

Những từ ngữ được dùng để miêu tả khung cảnh Kiều thực hiện việc báo ân, báo oán: trướng hùm, phu nhân.

Câu 2: Tóm tắt nội dung cuộc đối thoại giữa Từ Hải và Thuý Kiều (từ dòng 2319 đến dòng 2324).

Giải rút gọn:

Tóm tắt: Thúy Kiều nói với Từ Hải rằng sẽ xử quyết báo đền ân tình, trả thù với những kẻ giúp đỡ, gây hại nàng.

Câu 3: Đọc đoạn thơ từ dòng 2.327 đến dòng 2.332, em hình dung như thế nào về tâm trạng, giọng điệu của Kiều?

Giải rút gọn:

Tâm trạng: phức tạp và đau lòng. Có thể được mô tả là nghiêm túc và đau đớn. Cô bày tỏ sự lo lắng và hoài nghi về lòng trung thành, và đồng thời nhấn mạnh giá trị của tình cảm và lòng biết ơn. 

Giọng điệu của Kiều có thể là sự trầm lặng, nhưng đồng thời cũng chứa đựng một chút sức mạnh và quyết tâm trong việc bảo vệ giá trị và nguyên tắc cá nhân.

Câu 4: Cách dùng từ “tiểu thư” để xưng hô trong lời thoại thể hiện thái độ gì của người nói đối với người nghe?

Giải rút gọn:

Kiều vẫn gọi Hoạn Thư là tiểu thư, đưa lời chào thưa, giữ phép cư xử lịch sự, mặc cho bao vùi dập. 

Câu 5: Mục đích của đoạn thoại từ dòng 2365 đến dòng 2372 là gì? Chí ra những lí lẽ mà nhân vật đã sử dụng trong đoạn thoại.

Giải rút gọn:

- Đoạn thoại đó là lời tự bào chữa của Hoạn Thư.

- Hoạn Thư khôn khéo đưa Kiều từ vị thế đối lập trở thành người đồng cảnh, cùng chung chút phận đàn bà. Nếu Hoạn Thư có tội thì cũng là do tâm lí chung của giới nữ: Chồng chung chưa dễ ai chiều cho ai. Từ tội nhân, Hoạn Thư đã lập luận để mình trở thành nạn nhân của chế độ đa thê.

SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI

Câu 1: Xác định các sự kiện chính được kể trong văn bản trên và những nhân vật gắn liền với các sự kiện ấy. Từ đó, tìm bố cục và nêu nội dung bao quát của văn bản.

Giải rút gọn:

Các sự kiện nổi chính: 

+  Từ Hải đã giải thoát Kiều khỏi thanh lâu dơ bẩn và cưới nàng làm vợ. Từ vị trí thấp hèn, Thúy Kiều trở thành mệnh phụ phu nhân đầy quyền lực, trở thành một vị quan tòathực thi công lý cho chính bản thân.

+ Thúy Kiều, Thúc Sinh.Tại công đường, nàng Kiều đã đền ơn, trả nghĩa những người đã từng cưu mang giúp đỡ nàng, đặc biệt là Thúc Sinh, người đã cứu nàng khỏi chốn thanh lâu ngày trước.

+ Thúy Kiều cũng trừng trị, báo oán những kẻ bất nhân, tàn ác luôn rắp tâm hại nàng. Tiêu biểu phải kể đến Hoạn Thư.

Bố cục:

- Từ câu 2315 - câu 2338: Thuý Kiều báo ân

- Từ câu 2355 - câu 2396: Thuý Kiều báo oán

Nội dung bao quát của văn bản: miêu tả cảnh Kiều đền ơn đáp nghĩa những người đã cưu mang giúp đỡ mình trong cơn hoạn nạn, đồng thời trừng trị những kẻ bất nhân, tàn ác. 

Câu 2. Nhận xét về khung cảnh nơi Thuý Kiều thực hiện việc báo ân, báo oán. Việc khắc hoạ khung cảnh đó có ý nghĩa gì đối với cuộc đời nàng Kiều? 

Giải rút gọn:

Tạo ra một không khí trang trí, phấn khích và quan trọng. Sự kiện Thuý Thuý Kiều thực hiện việc báo ân, báo oán không chỉ được diễn ra như  là một nghi lễ mà còn thể hiện như là một dịp trọng đại.

Việc khắc hoạ khung cảnh đó như mở ra cho nàng Kiều một con đường mới, khong u tối như trước khi gặp Từ Hải.

Câu 3: Tìm một số chỉ tiết miêu tả hành động, ngôn ngữ của Thuý Kiều được thể hiện trong văn bản. Những chỉ tiết ấy cho thấy Thuý Kiều là người như thế nào?

Giải rút gọn:

- Kiều trao gươm cho Thúc Lang -> Đúng với phẩm chất nhân hậu vốn có của mình, Thúy Kiều đã nghĩ đến việc trả ơn trước.

- Kiều ân cần nhờ Thúc Sinh trấn an. Hai từ “người cũ” mang sắc thái thân mật, gần gũi thể hiện lòng biết ơn chân thành của cô.

- Thúy Kiều cũng hiểu hoàn cảnh khó khăn và tâm trạng của Thúc Sinh. Nàng không oán trách mà đem “Trăm gấm ngàn cân bạc” để đền đáp công ơn của Thúc Sinh nhưng vẫn khiêm tốn bày tỏ

- Trong lúc nói chuyện với Thúc Sinh, Thúy Kiều có nhắc đến Hoạn Thư: Vết thương lòng mà Hoạn Thư gây ra cho nàng vẫn đang rỉ máu, khiến nàng không chỉ đau đớn về thể xác mà còn đau đớn về tinh thần:

- Nói về lòng tốt của Thúc Sinh, cách nói của Kiều rất trang trọng.

=> Thúy Kiều là người có tấm lòng nhân hậu “Chớ quên chút ân nghĩa”.

Câu 4: Em có suy nghĩ gì về việc Thuý Kiều tha bổng Hoạn Thư? Sự việc ấy thể hiện nét tính cách gì của nhân vật Thuý Kiều?

Giải rút gọn:

Hành động tha bổng Hoạn Thư thể hiện Kiều có lòng nhân nhượng và tình thương của cô. Dù Hoạn Thư đã gây ra nhiều khổ đau và thử thách cho Kiều, nhưng cô vẫn chấp nhận và tha thứ. Điều này có thể phản ánh lòng nhân ái và sự khoan dung của Kiều.

Câu 5: Hành động, lời nói của Hoạn Thư thể hiện điều gì về tính cách nhân vật này? Theo em, nhân vật Hoạn Thư, Từ Hải có vai trò gì trong việc thể hiện chân dung nhân vật Thuý Kiều?

Giải rút gọn:

 Hoạn Thư  là người xảo quyệt, đầy cá tính và khôn ngoan, đã khéo léo thoát khỏi án tử bằng sự lên tiếng tinh tế, khiến án phạt trở nên vô nghĩa. 

Nhân vật Hoạn Thư, Từ Hải có vai trò quan trọng trong việc thể hiện chân dung nhân vật Thuý Kiều. Nếu Hoạn Thư là kẻ đưa Kiều vào tắm tối thì Từ Hải lại kéo Kiều ra khỏi bóng tối cuộc đời, khiến tác giả tạo bước ngoặt cho tâm lý, tính cách của Kiều để thể hiện những phẩm chất tốt đẹp của Kiều.

Câu 6: Xác định chủ đề của văn bản. Căn cứ vào đâu em có thể xác định như vậy.

Giải rút gọn:

Chủ đề của văn bản: Thể hiện ước mơ công lí, chính nghĩa theo quan điểm của quần chúng nhân dân. 

Dựa vào việc tác giả miêu tả cảnh báo ân báo oán đối với hai nhân vật là Thúc Sinh và Hoạn Thư, qua đó làm nổi bật tấm lòng nhân nghĩa, cao thượng của Thúy Kiều.

Câu 7: Em có nhận xét gì về nghệ thuật kể chuyện bằng thơ lục bát trong văn bản Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga (Nguyễn Đình Chiểu) và văn bản Thuý Kiều báo ân, báo oán (Nguyễn Du)?

Giải rút gọn:

- Cả hai tác phẩm đều sử dụng thơ lục bát, một hình thức thơ truyền thống của văn hóa Việt Nam. Sự chọn từ ngôn ngữ và cấu trúc câu thơ được chăm chút, tinh tế, giúp tạo ra những hình ảnh đẹp và sâu sắc.

- Nguyễn Du và Nguyễn Đình Chiểu đều thể hiện sự tinh tế và phong phú trong việc sử dụng ngôn ngữ, từ vựng phong phú và hình ảnh mô tả sâu sắc giúp hình dung và thể hiện tâm trạng, tình cảm của nhân vật.

- Thơ lục bát giúp tác giả diễn đạt tâm lý nhân vật một cách chi tiết và sâu sắc. Nhờ vào đối thoại và mô tả trong từng câu thơ, người đọc có thể cảm nhận được những xung đột, tình cảm, và suy nghĩ của nhân vật chính.

Câu 8: Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của em về cách Thuý Kiều báo ân, báo oán trong văn bản trên so với cách một nhân vật trong truyện cổ dân gian (mà em biết) ứng xử với những ân oán của họ.

Giải rút gọn:

So sánh với nhân vật Tấm trong truyện Tấm Cám:

Tấm, mặc dù phải đối mặt với sự thù địch và gian truân từ dì ghẻ và Cám, vẫn giữ được tinh thần lương thiện và lòng nhân ái. Cô không trả thù, không hận mối oan trái, và thậm chí làm việc vì lòng thương người khác. Tấm bị lừa dối nhiều lần, nhưng cô vẫn giữ trái tim trong sáng và nhân hậu.

Ngược lại, nhân vật Thuý Kiều trong truyện "Kiều" phải trải qua nhiều biến cố đau lòng và gặp nhiều ân oán khó khăn hơn. Kiều đối diện với những quyết định khó khăn và thậm chí phải hy sinh để bảo vệ gia đình và người thân. 

Nhưng điểm chung của cả hai nhân vật là lòng nhân ái và trí tuệ. Tấm và Kiều đều thể hiện lòng nhân ái và lòng trắc ẩn trong mọi tình huống khó khăn. Đây là những đặc điểm tích cực, giúp họ vượt qua mọi khó khăn và giữ vững tinh thần trong cuộc sống.