NHẬN BIẾT

Bài tập 16.1: Hydrocarbon không no là những hydrocarbon trong phân tử có chứa

A. liên kết đơn.                                           B. liên kết σ.

C. liên kết bội.                                            D. vòng benzene.

Trả lời

Chọn đáp án C.

Hydrocarbon không no là những hydrocarbon trong phân tử có chứa liên kết bội.

Bài tập 16.2: Hợp chất nào sau đây là một alkene?

A. CH₃-CH₂-CH₃.                                      B. CH₃-CH=CH₂.

C. CH₃-C≡CH.                                          D. CH₂=C=CH₂.

Trả lời

Chọn đáp án B.

Hợp chất CH₃-CH=CH₂ có mạch hở, một liên kết đôi và thuộc hợp chất alkene.

Bài tập 16.3: Hợp chất nào sau đây là một alkyne?

A. CH₃-CH₂-CH₂-CH₃.                             B. CH₃-CH=CH₂.

C. CH₃­-CH₂-C≡CH.                                 D. CH₂=CH-CH=CH₂.

Trả lời

Chọn đáp án C.

Hợp chất CH₃­-CH₂-C≡CH mạch hở, có một liên kết ba nên thuộc hợp chất alkyne.

Bài tập 16.4: Chất nào sau đây là đồng phân của CH₂=CH-CH₂-CH₂-CH₃?

A. (CH₃)₂C=CH-CH₃.                                B. CH₂=CH-CH₂-CH₃.

C. CH≡C-CH₂-CH₂CH₃.                            D. CH₂=CH-CH₂-CH=CH₂.

Trả lời

Chọn đáp án A.

CH₂=CH-CH₂-CH₂-CH₃ và (CH₃)₂C=CH-CH₃ cùng có công thức phân tử là C₅H₁₀ nên chúng là đồng phân của nhau.

Bài tập 16.5: Chất nào sau đây không có đồng phân hình học?

A.CH₃-CH=CH-CH₃.                               B. (CH₃)₂C=CH-CH₃.

C. CH₃-CH=CH-CH(CH₃)₂.                     D. (CH₃)₂CHCH=CHCH(CH₃)₂.

Trả lời

Chọn đáp án B.

Chất không có đồng phân hình học là (CH₃)₂C=CH-CH₃ vì carbon gắn với liên kết đôi liên kết với hai nhóm nguyên tử giống nhau (nhóm -CH₃).

Bài tập 16.6: Chất nào sau đây là đồng phân của CH≡C-CH₂-CH₃?

A. CH≡C-CH₃.                                        B. CH₃-C≡C-CH₃.

C. CH₂=CH-CH₂-CH₃.                            D. CH₂=CH-C≡CH.

Trả lời

Chọn đáp án B.

CH≡C-CH₂-CH₃ và CH₃-C≡C-CH₃ có cùng công thức phân tử là C₄H₆ nên chúng là đồng phân của nhau.

Bài tập 16.7: Cho các chất kèm theo nhiệt độ nóng chảy và nhiệt độ sôi ^oC sau:

(X) but-1-ene ( -185 và -6,3); (Y) trans-but-2-ene (-106 và 0,9);

(Z) cis-but-2-ene ( -139 và 3,7); (T) pent-1-ene (-165 và 30).

Chất nào là chất lỏng ở điều kiện thường?

A. (X).                       B. (Y).                       C. (Z).                       D. (T).

Trả lời

Chọn đáp án D.

Chất lỏng ở điều kiện thường là (T) pent-1-ene  do có nhiệt độ nóng chảy là -165 ^oC và nhiệt độ sôi là 30 ^oC ).

Bài tập 16.8: Phản ứng nào sau đây không phải là phản ứng đặc trưng của hydrocarbon không no?

A. Phản ứng cộng.                                               B. Phản ứng trùng hợp.

C. Phản ứng oxi hoá - khử.                                 D. Phản ứng thế.

Trả lời

Chọn đáp án D.

Phản ứng thế không phải là phản ứng đặc trưng của hydrocarbon không no.

THÔNG HIỂU

Bài tập 16.9: Số alkene có cùng công thức C₄­H₈ và số alkyne có cùng công thức C₄H₆ lần lượt là

A. 4 và 2.                   B. 4 và 3.                   C. 3 và 3.                   D. 3 và 2.

Trả lời

Chọn đáp án A.

Các đồng phân alkene có cùng công thức C₄H₈:

Các đồng phân alkyne có cùng công thức C₄H₆:

Bài tập 16.10: Chất nào sau đây cộng H₂ dư (Ni, t°) tạo thành butane?

A. CH₃-CH=CH₂.                                        B. CH₃-C≡C-CH₂-CH₃.

C. CH₃-CH₂-CH=CH₂.                                D. (CH₃)₂C=CH₂.

Trả lời

Chọn đáp án C.

Phương trình phản ứng:

CH₃-CH₂-CH=CH₂ + H₂ $\overset{Ni,t^{o}}{\rightarrow}$ CH₃-CH₂-CH₂-CH₃

Bài tập 16.11: Sản phẩm tạo thành khi 2-methylpent-2-en tác dụng với Br₂ có tên gọi là

A. 2,3-dibromo-2-methylpent-2-ene.               B. 3,4-dibromo-4-methylpentane.

C. 2,3-dibromo-2-methylpentane.                    D. 4-bromo-2-methylpent-2-ene.

Trả lời

Chọn đáp án C.

Phương trình phản ứng:

(CH₃)₂C=CH-CH₃ + Br₂ → (CH₃)₂CBr-CHBr-CH₃

Bài tập 16.12: Phản ứng nào sau đây đã tạo thành sản phẩm không tuân theo đúng quy tắc Markovnikov?

A. CH₃CH=CH₂ + HCl → CH₃CHClCH₃.

B. (CH₃)₂C=CH₂ + HBr → (CH₃)₂CHCH₂Br.

C. CH₃CH₂CH=CH₂ + H₂O $\overset{H^{+}}{\rightarrow}$ CH₃CH₂CH(OH)CH₃.

D. (CH₃)₂C=CH-CH₃ + HI → (CH₃)₂CICH₂CH₃

Trả lời

Chọn đáp án B.

Phản ứng đúng tuân theo quy tắc Markovnikov là:

(CH₃)₂C=CH₂ + HBr → (CH₃)₂CHCH₂Br.

Quy tắc Markovnikov:

Phản ứng cộng một tác nhân không đối xứng HX như HBr, HCl, HI, HOH,... vào liên kết bội, nguyên tử hydrogen sẽ ưu tiên cộng vào nguyên tử carbon có nhiều hydrogen hơn và X sẽ cộng vào nguyên tử carbon có ít hydrogen hơn.

Bài tập 16.13: Xét phản ứng hoá học sau:

CH₃CH=CH₂ + KMnO₄ + H₂O → CH₃CH(OH)CH₂OH + MnO₂ + KOH.

Tổng hệ số tỉ lượng tối giản của các chất trong phản ứng này bằng

A. 13.                      B. 14.                      C. 15.                      D. 16.

Trả lời

Chọn đáp án D.

Phương trình phản ứng:

3CH₃CH=CH₂ + 2KMnO₄ + 4H₂O → 3CH₃CH(OH)CH₂OH + 2MnO₂ + 2KOH.

Tổng hệ số tỉ lượng tối giản của các chất trong phản ứng này bằng

 3 + 2 + 4 + 3 + 2 + 2 = 16.

Bài tập 16.14: Cho các chất sau: acetylene; methyl acetylene; ethyl acetylene và dimethyl acetylene.

Số chất tạo được kết tủa khi tác dụng với dung dịch AgNO₃ trong NH₃ là

A. 1.                      B. 2.                      C. 3.                      D. 4.

Trả lời

Chọn đáp án C.

Các alkyne có liên kết ba ở đầu mạch (alk-1-yne) có khả năng tham gia phản ứng với dung dịch AgNO₃ trong NH₃ tạo thành kết tủa.

=> Các chất: acetylene; methyl acetylene; ethyl acetylene thỏa mãn.

VẬN DỤNG

Bài tập 16.15: Dự đoán sản phẩm chính cho mỗi phản ứng sau đây và gọi tên các sản phẩm đó.

Trả lời

Các sản phẩm chính và tên gọi như sau:

Bài tập 16.16: Dự đoán sản phẩm chính cho mỗi phản ứng sau đây và gọi tên các sản phẩm đó.

Trả lời

Các sản phẩm chính và tên gọi như sau:

Bài tập 16.17: Dự đoán các chất A, B, C và D trong sơ đồ chuyển hoá điều chế poly(vinyl chloride) sau đây và viết các phương trình hoá học.

Trả lời

A là acetylene, B là ethylene, C là 1,2-dichloroethane và D là chloroethene (vinyl chloride).

2CH₄ + $\frac{3}{2}$O₂ $\overset{xt,t^{o}}{\rightarrow}$ CH≡CH + 3H₂O

CH≡CH + HCl $\overset{HgCl_{2},t^{o}}{\rightarrow}$ CH₂=CHCl

CH≡CH + H₂ $\overset{xt,t^{o}}{\rightarrow}$ CH₂=CH₂

CH₂=CH₂ + Cl₂ → CH₂Cl-CH₂Cl

CH₂Cl-CH₂Cl $\overset{t^{o}}{\rightarrow}$ CH₂=CHCl + HCl

nCH₂=CHCl $\overset{xt,t^{o}}{\rightarrow}$ -(CH₂-CHCl)-_n