NHẬN BIẾT

Bài tập 25.1: Cặp chất nào sau đây không là đồng phân của nhau?

A. HCHO, CH₃CHO.                                       B. CH₂=CHCH₂OH, CH₃CH₂CHO.

C. CH₃COCH₃, CH₃CH₂CHO.                         D. CH₃COOH, HCOOCH₃.

Trả lời

HCHO có CTPT CH₂O; CH₃CHO có CTPT là C₂H₄O nên HCHO và CH₃OH không phải là đồng phân của nhau.

Bài tập 25.2: Ba chất A, B, C có nhiệt độ sôi được biểu thị như hình sau:

Các chất A, B, C lần lượt là

A. ethanol, acetaldehyde, acetic acid.                B. acetaldehyde, ethanol, acetic acid.

C. acetaldehyde, acetic acid, ethanol.                D. acetic acid, acetaldehyde, ethanol.

Trả lời

Nhiệt độ sôi tăng dần theo thứ tự aldehyde < ethanol < acid.

Bài tập 25.3: Để phân biệt aldehyde và ketone, có thể dùng thuốc thử nào sau đây?

A. Dung dịch acid.                                              B. Dung dịch base.

C. I₂ trong môi trường kiềm.                               D. Dung dịch AgNO₃ trong NH₃.

Trả lời

Aldehyde phản ứng với AgNO₃ còn ketone thì không.

R-CH=O + 2[Ag(NH₃)₂]OH $\overset{t^{o}}{\rightarrow}$ R-COONH₄ + 2Ag + 3NH₃ + H₂O

Bài tập 25.4: Nhận xét nào sau đây không đúng?

A. Aldehyde vừa có tính oxi hoá, vừa có tính khử.

B. Chỉ có ketone tham gia phản ứng tạo iodoform.

C. Acid và ester no, đơn chức, mạch hở có công thức chung là C_nH_2nO₂.

D. Carboxylic acid làm đổi màu giấy quỳ.

Trả lời

Hợp chất chứa nhóm CH₃-CO- đều tham gia phản ứng tạo iodoform.

Bài tập 25.5: Cho các chất sau: Na, NaOH, Cu, CuO, CaCO₃, CaSO₄. Số chất phản ứng được với acetic acid là

A. 3.                         B. 4.                         C. 5.                          D. 6.

Trả lời

Các chất phản ứng được với acetic acid là Na, NaOH, CuO, CaCO₃.

THÔNG HIỂU

Bài tập 25.6: Số đồng phân cấu tạo mạch hở của acid và ester có công thức phân tử C₄H₆O₂ (không tính đồng phân hình học) là

A. 5.                         B. 6.                         C. 7.                         D. 8.

Trả lời

Các công thức thỏa mãn là: HCOOCH₂CH=CH₂; HCOOCH=CH-CH₃; HCOOC(CH₃)=CH₂; CH₃CH=CH-COOH; CH₂=CH-CH₂COOH; CH₂=C(CH₃)-COOH; CH₂=CH-COOCH₃; CH₃COOCH=CH₂.

Bài tập 25.7: Lactic acid là một acid có trong sữa chua, dưa muối. Lactic acid có công thức cấu tạo là CH₃CH(OH)COOH. Tên theo danh pháp thay thế của lactic acid là

A. 2-methylhydroxyethanoic acid.                       B. 2-methylhydroxyacetic acid.

C. 2-hydroxypropanoic acid.                                D. 2-hydroxypropanoic acid.

Trả lời

Tên theo danh pháp thay thế của lactic acid là 2-hydroxypropanoic acid.

Bài tập 25.8: Có bốn chất lỏng có thể tích bằng nhau là ethanol, acetone, acetaldehyde, acetic acid. Tiến hành chưng cất hỗn hợp này, sau một thời gian, hàm lượng chất nào trong bình chưng cất còn lại lớn nhất?

A. Ethanol.                    B. Acetone.                   C. Acetaldehyde.                   D. Acetic acid.

Trả lời

Phương pháp chưng cất dựa trên nhiệt độ sôi khác nhau của các chất. Do acetic acid có nhiệt độ sôi cao nhất nên khi tiến hành chưng cất hỗn hợp, hàm lượng acetic acid còn lại trong bình chưng cất sẽ lớn nhất.

Bài tập 25.9: Cho ba chất lỏng riêng biệt sau: C₂H₅OH, CH₃CHO, CH₃COOH.

Cách nào sau đây phù hợp để phân biệt ba chất lỏng trên?

A. Dùng quỳ tím, sau đó dùng dung dịch NaOH.

B. Dùng quỳ tím, sau đó dùng dung dịch AgNO₃ trong NH₃.

C. Dùng Na sau đó dùng dung dịch AgNO₃ trong NH₃.

D. Dùng Na sau đó dùng quỳ tím.

Trả lời

- Dùng quỳ tím: CH₃COOH làm quỳ tím chuyển đỏ, 2 chất còn lại không hiện tượng.

- 2 chất còn lại phân biệt bằng dung dịch AgNO₃/NH₃: CH₃CHO phản ứng tạo kết tủa Ag, C₂H₅OH không hiện tượng.

CH₃-CH=O + 2[Ag(NH₃)₂]OH $\overset{t^{o}}{\rightarrow}$ CH₃-COONH₄ + 2Ag + 3NH₃ + H₂O

Bài tập 25.10: Hoàn thành sơ đồ chuyển hoá sau và viết các phương trình hoá học, ghi rõ điều kiện phản ứng (nếu có).

Trả lời

C₂H₄ + H₂O $\overset{H^{+}}{\rightarrow}$ C₂H₅OH

C₂H₅OH + CuO $\overset{t^{o}}{\rightarrow}$ CH₃CHO + Cu + H₂O

CH₃CHO + 2[H] $\overset{LiAlH_{4}}{\rightarrow}$ C₂H₅OH

CH₃COOH + Br₂ + H₂O → CH₃COOH + 2HBr

(hoặc cho phản ứng với thuốc thử Tollens sau đó acid hóa)

CH₃COOH + C₂H₅OH  CH₃COOC₂H₅ + H₂O

Bài tập 25.11: Hỗn hợp X gồm hai acid no, đơn chức, kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng. Cho X tác dụng với Na₂CO₃, thu được 2,231 lít khí (đkc) và 16,2 g muối acid hữu cơ. Xác định công thức cấu tạo của hai acid trong hỗn hợp X .

Trả lời

Gọi công thức chung của hai acid là $\overline{R}$-COOH, ta có:

2$\overline{R}$-COOH + Na₂CO₃ → 2$\overline{R}$-COONa + CO₂ + H₂O

n$_{CO_{2}}=\frac{2,231}{24,79}$ = 0,09 (mol).

=> n_muối = 0,09.2 = 0,18 (mol) => m_muối = 0,18.($\overline{R}$ + 67) = 16,2 (g)

=> $\overline{R}$ = 23.

Do hai acid kế tiếp nhau nên R₁ = 15( CH₃-); R₂ = 29 (C₂H₅-)

Vậy hai acid là CH₃COOH và C₂H₅COOH.

VẬN DỤNG

Bài tập 25.12: Ba hợp chất thơm A, B, C đều có ứng dụng trong thực tiễn: A có tác dụng chống sinh vật kí sinh (chấy, rận); B làm chất tạo mùi hạnh nhân; C là chất bảo quản thực phẩm do có tác dụng kháng nấm, diệt khuẩn. A có công thức phân tử là C₇H₈O, phổ IR của A có peak hấp thụ ở vùng 3300 cm^-1. Xác định công thức cấu tạo của A, B, C và viết các phương trình hoá học hoàn thành sơ đồ chuyển hoá sau:

Trả lời

A có vòng benzene và peak hấp thụ ở vùng 3300 cm^-1

=> A có nhóm –OH. Vậy công thức cấu tạo của A là C₆H₅CH₂OH

           C₆H₅CH₂OH + CuO $\overset{t^{o}}{\rightarrow}$ C₆H₅CHO + Cu + H₂O

                  (A)                                    (B)

           C₆H₅CHO + 2[Ag(NH₃)₂]OH → C₆H₅COONH₄ + 2Ag +3NH₃ + H₂O

           C₆H₅COONH₄­ + H⁺ → C₆H₅COOH + NH₄⁺

                                                      (C)

Bài tập 25.13: Diethyl phthalate (còn gọi là DEP) được sử dụng làm thuốc trị ghẻ ngứa, côn trùng đốt. DEP có chứa vòng benzene và hai nhóm thế ở vị trí ortho. DEP được tổng hợp từ hydrocarbon thơm X có công thức phân tử C₈H₁₀ theo sơ đồ sau đây. Xác định công thức cấu tạo của X, Y, DEP.

Trả lời

X có chứa vòng benzene và có CTPT C₈H₁₀. Do DEP có hai nhóm thế ở vị trí ortho nên X sẽ có hai nhánh ở vị trí ortho. Vậy X là o-dimethylbenzene. Oxi hóa X sẽ tạo diacid Y (phtalic acid). Ester hóa Y sẽ tạo thành DEP.