NHẬN BIẾT

Bài tập 14.1: Cho các phát biểu sau:

(1) Phân tử hợp chất hữu cơ nhất thiết phải chứa carbon;

(2) Liên kết chủ yếu trong phân tử hợp chất hữu cơ là liên kết ion;

(3) Hợp chất hữu cơ thường khó nóng chảy và khó bay hơi;

(4) Hợp chất hữu cơ thường không tan hoặc ít tan trong nước;

(5) Phản ứng của các hợp chất hữu cơ thường chậm, không hoàn toàn, không theo một hướng nhất định;

(6) Các hợp chất hữu cơ thường khó cháy và khó bị phân hủy dưới tác dụng của nhiệt.

Số phát biểu đúng là

A. 3.                        B. 4.                        C. 5.                        D. 6.

Trả lời

Chọn đáp án A.

Các phát biểu đúng là:

• (1) Phân tử hợp chất hữu cơ nhất thiết phải chứa carbon;
• (4) Hợp chất hữu cơ thường không tan hoặc ít tan trong nước;
• (5) Phản ứng của các hợp chất hữu cơ thường chậm, không hoàn toàn, không theo một hướng nhất định.

Bài tập 14.2: Cho hợp chất hữu cơ X có công thức cấu tạo sau:

X không chứa loại nhóm chức nào sau đây?

A. Alcohol.                    B. Aldehyde.                  C. Amine.                  D. Carboxyl.

Trả lời

Chọn đáp án B.

X không chứa nhóm chức aldehyde (-CHO).

Bài tập 14.3: Cho các hợp chất hữu cơ sau:

(1) CH₄;        (2) CH₃OH;          (3) CH₂=CH₂;            (4) CH₂OH–CHOH–CH₂OH;

(5) CH≡CH;       (6) CH₃CH=O;        (7) CH₃COOH;         (8) HOOC[CH₂]₄COOH;

(9) C₆H₆ (benzen);          (10) H₂NCH₂COOH;           (11) CH₂OH[CHOH]₄CH=O.

Nhận định nào sau đây không đúng?

A. Có hai hợp chất hữu cơ đa chức và hai hợp chất hữu cơ tạp chức.

B. Có hai hợp chất thuộc loại alcohol và ba hợp chất thuộc loại carboxylic acid.

C. Có bốn hợp chất thuộc loại hydrocarbon, trong đó có hai hydrocarbon không no.

D. Có bảy hợp chất thuộc loại dẫn xuất của hydrocarbon, trong đó ba hợp chất đơn chức.

Trả lời

Chọn đáp án B.

Nhận định không đúng là: Có hai hợp chất thuộc loại alcohol và ba hợp chất thuộc loại carboxylic acid.

Vì trong các hợp chất trên có hai hợp chất thuộc loại alcohol là CH₃OH và CH₂OH–CHOH–CH₂OH; hai hợp chất thuộc loại carboxylic acid là CH₃COOH và HOOC[CH₂]₄COOH.

Bài tập 14.4: Cho các phát biểu sau:

(1) Cấu tạo hoá học là trật tự liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử;

(2) Cấu tạo hoá học khác nhau tạo ra các chất khác nhau;

(3) Trong phân tử hợp chất hữu cơ, nguyên tử carbon luôn có hóa trị bốn;

(4) Trong phân tử hợp chất hữu cơ, các nguyên tử carbon chỉ liên kết với nguyên tử của nguyên tố khác.

(5) Tính chất vật lí và tính chất hoá học của hợp chất hữu cơ phụ thuộc vào thành phần phân tử và cấu tạo hoá học.

Số phát biểu đúng là

A. 2.                          B. 3.                          C. 4.                         D. 5.

Trả lời

Chọn đáp án C.

Các phát biểu đúng là:

(1) Cấu tạo hoá học là trật tự liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử;

(2) Cấu tạo hoá học khác nhau tạo ra các chất khác nhau;

(3) Trong phân tử hợp chất hữu cơ, nguyên tử carbon luôn có hóa trị bốn;

(5) Tính chất vật lí và tính chất hoá học của hợp chất hữu cơ phụ thuộc vào thành phần phân tử và cấu tạo hoá học.

Bài tập 14.5: Cho các phát biểu sau:

(1) Công thức cấu tạo biểu diễn kiểu liên kết và trật tự liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử;

(2) Chất đồng phân có cùng công thức phân tử nhưng có thể khác nhau về loại nhóm chức, mạch carbon, vị trí liên kết pi (π) hoặc vị trí nhóm chức;

(3) Chất đồng đẳng có cấu tạo và tính chất tương tự, nhưng thành phần phân tử khác nhau một hay nhiều nhóm CH₂.

Số phát biểu đúng là

A. 0.                          B. 1.                          C. 2.                          D. 3.

Trả lời

Chọn đáp án D.

Cả 3 phát biểu trên đều đúng.

THÔNG HIỂU

Bài tập 14.6: Nhận định nào sau đây không đúng?

A. Người ta có thể chiết tách các chất hữu cơ hữu ích từ thuốc Bắc bằng cách ngâm thuốc Bắc trong dung dịch ethanol.

B. Sau khi ép cây mía và làm sạch các chất bẩn rắn cũng như chất bẩn màu, người ta thu được dung dịch nước đường. Cô cạn nước đường ở áp suất thấp sẽ tách được đường.

C. Sau khi chưng cất cây sả bằng hơi nước, người ta thu được lớp tinh dầu (chứa terpene) nồi trên mặt nước. Dùng phương pháp chiết sẽ tách riêng được lớp tinh dầu.

D. Để tách ethanol (ethylic alcohol) từ hỗn hợp với nước và bã rượu. Dùng kĩ thuật lọc tách sẽ tách riêng được ethanol ra khỏi hỗn hợp này.

Trả lời

Chọn đáp án D.

Để tách ethanol (ethylic alcohol) từ hỗn hợp với nước và bã rượu. Dùng phương pháp chưng cất sẽ tách được ethanol ra khỏi hỗn hợp này.

Bài tập 14.7: Cho các cặp chất sau: (a) CH≡CH và CH₂=C=CH₂; (b) CH≡CH và CH₃CH₂C≡CH; (c) CH₃CH₂OH và (CH₃)₂CHCH₂OH; (d) C₆H₅OH và C₆H₄(OH)₂; (e) HCH=O và CH₃COCH₃.

Số cặp chất là đồng đẳng của nhau là

A. 1.                          B. 2.                          C. 3.                          D. 4.

Trả lời

Chọn đáp án B.

Các cặp chất là đồng đẳng của nhau là:

(b) CH≡CH và CH₃CH₂C≡CH; (c) CH₃CH₂OH và (CH₃)₂CHCH₂OH.

Bài tập 14.8: Cho các cặp chất sau: (a) CH≡CH và CH₃-C≡CH₃; (b) (CH₃)₂C=CH₂ và CH₃CH₂CH=CH₂; (c) CH₃CH₂CH=O và CH₃COCH₃; (d) CH₃CH₂CH₂OH và CH₃CH(OH)CH₃; (e) CH₂=CH-CH₂-CH₃ và CH₂=CH-CH=CH₂.

Số cặp chất là đồng phân của nhau là

A. 1.                       B. 2.                       C. 3.                       D. 4.

Trả lời

Chọn đáp án C.

Các cặp chất là đồng phân của nhau là:

(b) (CH₃)₂C=CH₂ và CH₃CH₂CH=CH₂; (c) CH₃CH₂CH=O và CH₃COCH₃; (d) CH₃CH₂CH₂OH và CH₃CH(OH)CH₃.

Bài tập 14.9: Các hợp chất sau đây thuộc loại hydrocarbon nào?

Trả lời

• Butane thuộc loại alkane.
• But-1-ene thuộc loại alkene.
• But-2-yne thuộc loại alkyne.

Bài tập 14.10: Phân tích định lượng Atabrine, một loại thuốc chống sốt rét, người ta xác định được chất này chứa 69,1% carbon, 7,5% hydrogen, 10,5% nitrogen, 8,9% chlorine và 4,0% oxygen về khối lượng. Hãy xác định công thức thực nghiệm của Atabrine.

Trả lời

Công thức tổng quát của Atabrine có dạng C_xH_yO_zN_tCl_u.

Ta có: x : y : z : t : u = $\frac{69,1}{12}:\frac{7,5}{1}:\frac{4,0}{16}:\frac{10,5}{14}:\frac{8,9}{35,5}$

= 5,76 : 7,50 : 0,25 : 0,75 : 0,25 = 23 : 30 : 1 : 3 : 1

=> Công thức thực nghiệm của Atabrine là C₂₃H₃₀ON₃Cl.

VẬN DỤNG

Bài tập 14.11: Một mẫu aspirin được xác định là có chứa 60,00% carbon, 4,44% hydrogen và 35,56% oxygen về khối lượng. Phổ khối lượng của aspirin như hình sau đây. Xác định công thức phân tử của Aspirin.

Trả lời

Công thức tổng quát của Aspirin là C_xH_yO_z.

Phân tử khối theo phổ khối lượng là 180.

Vì aspirin được xác định là có chứa 60,00% carbon, 4,44% hydrogen và 35,56% oxygen về khối lượng nên ta có:

$\frac{12x}{60,00}=\frac{y}{4,44}=\frac{16z}{35,56}=\frac{180}{100}$

=> x = 9, y = 8, z = 4.

=> Công thức phân tử của Aspirin là C₉H₈O₄.

Bài tập 14.12: Xác định loại đồng phân cấu tạo có thể có và viết các đồng phân cấu tạo có thể có của các hợp chất có công thức phân tử C₄H₉Cl và C₈H₁₀ (hydrocarbon thơm).

Trả lời

C₄H₉Cl có đồng phân cấu tạo về mạch carbon và vị trí nhóm thế (nhóm –Cl) trên mạch.

C₈H₁₀ (hydrocarbon thơm) có đồng phân về vị trí tương đối của các nhóm thế trên vòng bezene.