BÀI 46. KHÁI NIỆM VỀ TIẾN HÓA VÀ CÁC HÌNH THỨC CHỌN LỌC

Mở đầu: Trong quá trình phát sinh sự sống trên Trái Đất, nhờ đâu mà các loài sinh vật có khả năng thích nghi với điều kiện môi trường luôn thay đổi?

Giải nhanh:
Nhờ tiến hóa

1. TIẾN HÓA LÀ GÌ? 

Câu 1: Quan sát Hình 46.1, cho biết các đặc điểm giống và khác nhau giữa ngưa hiện đại với những tổ tiên trước đó

Giải nhanh:
Giống: Có cấu tạo cơ thể dài, chân có thể chạy nhanh

Khác: 

• Ngựa hiện đại thường có kích thước lớn hơn so với tổ tiên trước đó.
• Ngựa hiện đại có chân chỉ còn 1 ngón
• Cấu trúc xương và cơ thể của ngựa hiện đại có sự thay đổi để phản ánh chức năng sử dụng.
• Ngựa hiện đại phát triển lông vùng cổ và đuôi dài hơn

2. CHỌN LỌC NHÂN TẠO

Câu 2: Đọc thông tin và trả lời các câu hỏi sau:

1. Chọn lọc nhân tạo là gì?
2. Động lực của quá trình chọn lọc nhân tạo là gì?

Giải nhanh:

1. Quá trình trong đó các thuật toán máy tính được sử dụng để lựa chọn các cá thể hay các giải pháp tốt nhất từ một tập hợp lớn các cá thể hoặc giải pháp.
2. Để tối ưu hóa hiệu suất hoặc đạt được một mục tiêu cụ thể trong một hệ thống. 

Câu 3: Quan sát Hình 46.2, hãy cho biết mục đích của con người trong việc tạo ra các giống chó khác nhau bằng cách hoàn thành bảng sau

Giải nhanh:

Câu 4: Quan sát Hình 46.3, hãy cho biết con người đã tạo ra các giống cải bằng cách chọn lọc các biến dị ở bộ phận nào của cây cải dại ban đầu bằng cách hoàn thành bảng sau

Giải nhanh:

Luyện tập: Tại sao mỗi giống vật nuôi, cây trồng có những đặc điểm phù hợp với nhu cầu của con người

Giải nhanh:

Vật nuôi và cây trồng được chọn lọc và lai tạo qua nhiều thế hệ để phát triển đặc điểm phù hợp với nhu cầu con người. Quá trình này giúp cải thiện khả năng sản xuất, chịu được môi trường khắc nghiệt, và cung cấp sản phẩm chất lượng cao. Vật nuôi được chọn vì tốc độ tăng trưởng, khả năng chống bệnh, và chất lượng thịt hoặc sữa. Cây trồng được lai tạo để chịu hạn, chống sâu bệnh, và cho năng suất cao. Nhờ chọn giống phù hợp, con người thu hoạch nhiều sản phẩm chất lượng, cải thiện cuộc sống và nâng cao năng suất nông nghiệp và chăn nuôi.

3. CHỌN LỌC TỰ NHIÊN

Câu 5: Đọc đoạn thông tin, hãy:

1. Cho biết chọn lọc tự nhiên là gì
2. Lấy thêm ví dụ về chọn lọc tự nhiên

Giải nhanh:
a) Quá trình tự nhiên mà các cá thể có những đặc điểm phù hợp với môi trường sống của họ có khả năng sinh sản và chuyển giao những đặc tính tích cực cho thế hệ sau.

b) Ví dụ về chọn lọc tự nhiên có thể là sự tiến hóa của chim kiwi tại New Zealand.

Câu 6: Quan sát Hình 46.4, hãy mô tả quá trình chọn lọc tự nhiên trong sự hình thành đặc điểm thích nghi ở bướm

Giải nhanh:

Biến thể Gen: Xuất hiện một biến dị mới có màu nâu.

Sự lựa chọn tự nhiên: Trong môi trường mới, các ấu trùng của cá thể có màu nâu biến dị sẽ có khả năng sống sót khỏi môi trường tự nhiên, chim săn mồi cao hơn so với kiểu dại

Truyền thừa: Các đặc điểm thích nghi này sẽ được truyền dịch tễ học qua thế hệ, tạo ra một dân số bướm có tỷ lệ cao hơn các cá thể có đặc điểm thích nghi với môi trường mới.

Câu 7: Quan sát Hình 46.5, hãy cho biết:

1. Tại sao hai loài bọ ngựa có quan hệ họ hàng với nhau nhưng lại có màu sắc và hình dạng rất khác nhau?
2. Tại sao loài rắn vua có thể tránh được sự tấn công của các loài động vật ăn thịt?

Giải nhanh:
a) Hai loài bọ ngựa hoa lan và bọ ngựa lá có quan hệ họ hàng với nhau do chúng có cùng một tổ tiên chung. Tuy nhiên, màu sắc và hình dạng của chúng đã trải qua quá trình tiến hóa và thích nghi với môi trường sống khác nhau. 

b) Sử dụng màu sắc và hình dạng để giả mạo môi trường xung quanh, làm cho chúng trở nên khó phát hiện khi ẩn mình trong cỏ hoặc đá. Thứ hai, rắn vua thường có khả năng di chuyển nhanh và linh hoạt, giúp chúng tránh xa kẻ săn mồi. 

Luyện tập: Tại sao chọn lọc tự nhiên có vai trò quan trọng trong quá trình tiến hóa của sinh vật?

Giải nhanh:
Chọn lọc tự nhiên đóng là quá trình tự nhiên mà các cá thể có các đặc điểm thích hợp cho môi trường sống của họ sẽ có khả năng sinh tồn và tái sản phẩm tốt hơn. Những đặc điểm có lợi sẽ được truyền lại và phát triển trong dân số, trong khi những đặc điểm không có lợi sẽ dần dần bị loại bỏ. Qua đó, chọn lọc tự nhiên giúp cải thiện sự phù hợp của sinh vật với môi trường sống của họ và tạo ra sự đa dạng sinh học, đóng góp vào sự phát triển và tiến hóa của các loài trong tự nhiên.

Vận dụng: Hiện nay, nhiều loài vi khuẩn gây bệnh có khả năng biến đổi hình thành các chủng khác nhau dẫn đến vi khuẩn có hiện tượng nhờn thuốc. Dựa vào sự tác động của quá trình chọn lọc tự nhiên, hãy giải thích vì sao các nhà khoa học thường xuyên phải cải tiến các loại thuốc kháng sinh

Giải nhanh:
Để đối phó với sự đa dạng và sự thích ứng của các loại vi khuẩn gây bệnh, các nhà khoa học phải liên tục nghiên cứu và phát triển các loại thuốc kháng sinh mới để tạo ra các hợp chất có khả năng chống lại các chủng vi khuẩn mới và cũng có thể ngăn chặn sự phát triển của chúng.